دكتر فرزان سجودي، استاد مطالعات زبان شناسي و نشانه شناسي، در گفت و گو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" درباره رويكرد دريدا و پسا ساختگرايان به زبان گفت : اين موضوع هيچ ارتباطي به كشور و يا چيز ديگري ندارد بلكه نوع نگاهي به زبان و جايگاه زبان است و به عبارتي ترديد در وهم قطعيت است كه زبان قصد آفرينش آن را دارد. به همين دليل واژه پساساخت گرايي استفاده مي شود. پسا ساخت گرايي در عين آن كه وامدار مفاهيم بنيادي ساخت گرايي است بسط دهنده و منتقد آن مفاهيم هم هست.
وي در پاسخ به اين پرسش كه چرا مقولاتي مانند ساختار شكني در ايران در حد تئوري باقي مي مانند و نمونه هاي عيني و عملي آنها را كسي نشان نمي دهد گفت : ما هنوز در اين حوزه ها ترجمه نداريم و با فقر منابع روبه رو هستيم. ترجمه قلمروي است كه انديشه انساني را پيوسته با ديگر مفاهيم آشنا مي كند ولي بعد از ترجمه قدم ديگري بايد برداشته شود و البته الزاما بعد از ترجمه نيست و آن اين است كه اين مفاهيم هميشه خطر تبديل شدن به يك جور مد و باب روز را دارد. اگر فعاليت بعدي رخ ندهد قطعا به اين ورطه تهي مي افتد. فعاليت بعدي ارائه تفكر انتقادي نسبت به اين مفاهيم است. يعني دروني كردن اين مفاهيم و به كار گيري آنها در تحليل و رويكرد انتقادي به آنهاست نه اين كه مانند كالايي كه از خارج مي آيد در بيرون بايستيم و بگوييم چون از خارج آمده بي نظير است.
وي در ادامه تاكيد كرد: ما بايد همواره ترجمه كنيم و به آن فكر كنيم و رويكرد انتقادي به آن داشته باشيم و سرانجام سهم خودمان را در ارتقاء مباحث نظري در حوزه علوم انساني داشته باشيم. اگرچه هميشه خطر مد شدن و با واژه ها بازي كردن اجتناب ناپذير است.
دكتر سجودي در ادامه از اين كه دانش نشانه شناسي هم در حال حاضر در كشور ما در خطر باب روز و مد شدن است اظهار داشت : براي رهايي از اين خير و برون رفت از بن بست مي بايست رويكرد انتقادي مستمر را حفظ كرد. نشانه شناسي را نمي توان از ديگر دانش ها جدا كرد اما وقتي كه افرادي سابقه مطالعات در حوزه نشانه شناسي ندارند و از آن بهره برداري عنواني مي كنند اين عمل يعني مد و لباس روز شدن است. نشانه شناسي در تقابل با ديگر مفاهيم به يك استقلالي رسيده است و ما اكنون شاهد اين هستيم كه از بار معنايي آن كاسته مي شود. من نگران اين مد شدن و تهي شدن هستم. انديشه هاي دريدا هم در حال تبديل شدن به اين ورطه مد و تهي شدن است.
استاد دانشگاه هنرهاي زيبا در پاسخ به اين سوال كه هنوز برخي مدعي اند كه آثار نويسندگان پست مدرن از جمله ساختارشكن هايي مانند دريدا قابل فهم نيست و برخي ديگر نيز معتقدند كه بحث هاي اين گونه افراد در كشور ما بي ربط است چرا كه ما هنوز در دل سنتها گرفتاريم گفت : اين دو نظر مي تواند زمينه اي براي مد شدن و تهي شدن فراهم كند اما من با هيچ كدام موافق نيستم. ما در شرايطي زندگي مي كنيم كه جامعه جوان بسيار گسترده اي داريم و اين جامعه جوان از مظاهر فن آوري جديد و متون جديد بهره مند است. كلام سنتي جاي خود را به كلام متفاوتي داده است كه در وبلاگها و اينترنت ما شاهد آن هستيم. كساني كه چنين حرفهايي مي زنند دچار راديكاليستي هستند كه اين نوع ديدگاه هاي انتقادي به همراه خود مي آورد.
وي همچنين در پاسخ به اين پرسش كه محافل علمي ما در موقعيتي قرار دارند كه آثار قبل توجهي از دريدا در ايران وجود ندارد پس چگونه براي چنين افرادي قصد داريم نشستي و مراسمي بگذاريم . ما درمورد كسي كه چيزي از نوشته هاي او را ترجمه نكرده ايم سر و صدا زيادي به راه مي اندازيم . آيا تصور نمي كنيد با چنين بستر تهي ما به سر منزلي نرسيم اظهار داشت : دريدا در مصاحبه اي گفت كدام دريدا را شما مد نظر داريد. ما درباره كدام دريدا مي خواهيم صحبت كنيم. آيا دريداي كه پس از مرگش يك هاله اسطوره اي تثبيت كننده اطرافش را گرفته است. من معتقدم كه آنچه او گفته و نوشته بايد ترجمه شود و با ديدگاه انتقادي مورد بررسي و تحليل قرار بگيرد . بايد خود دريدا هم در معرض ساخت شكني قرار بگيرد. متاسفانه بازي سمينارها در قلمرو اسطوره سازي و يا در زير سايه سنگين اسطوره قرار گرفتن است. برگزاري نشستها و سمينارها نوعي اداي احترام است اتفاق پژوهشي بايد بيرون از اين ماجراها بيفتد.
نظر شما