به گزارش خبرگزاری مهر، نشست "تجدد بومی" عصر یکشنبه 24 مهرماه با حضور دکتر تقی آزاد ارمکی رئیس کمیته مطالعات فرهنگی انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات، دکتر نعمت الله فاضلی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و دکتر ابراهیم توفیق عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد در سالن کنفرانس این انجمن واقع در دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران برگزار شد.
دکتر آزاد ارمکی به توضیح تجدد بومی در ایران پرداخت و گفت: در اینکه تجدد چه سابقه و پیشینهای در ایران دارد بعضیها اعتقاد دارند از قرن 15 در جهان شروع میشود که مصادف با عصر صفویه در ایران است. بعضیها هم سخت گیرانهتر عمل کردند و تجدد در ایران را همزمان با شروع مشروطیت در ایران قلمداد کردهاند. بهرحال هیچ یک از این دو نظر فرقی در ارائه این عنوان نمیکند.
وی افزود: باید دانست که آیا تجدد در ایران رخ داده یا نه و اگر رخ داده از چه نوع ساحتی برخوردار است. آنوقت به بحث تجدد بومی پرداخت. اگر چنانچه قبول کنیم ما در عصر مدرن زیست میکنیم و جامعه ایران به شکلهای مختلف درگیر تجدد است آنوقت اطلاق تجدد بومی در ایران صادق میشود. در غیر اینصورت باید به احوال کسانی که افکارشان مدرن است پرداخت.
رئیس کمیته مطالعات فرهنگی انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطات ادامه داد: تجدد را به عنوان مدرنیته گرفتهام و با مدرن و مدرنیسم و مدرنیزاسیون متفاوت است. وقتی از تجدد سخن میگوییم در واقع نحوه درک و احساس ما از نوع آن ارتباطی است که در دوران معاصر داریم و نظامی که در در سازمان یافتگی است این را به معنای تجدد گرفتهایم.
آزاد ارمکی یادآور شد: جامعه ما تلاش میکند زیستش را سامان دهد، گرچه هیچ جای جهان سامان یافته نیست ولی تلاش برای سامان یافتگی در همه جهان وجود دارد تجدد به معنای گذر از سنت بی معنی است ما جوامع پیشرو در تجدد و عقب ماندهتر از نظر تجدد داریم. ادبیات ، هنر و سینمای قبل از انقلاب تجدد در ایران را مصادف با بعد منفی آن گرفتهاند و شهر نشینان را آدمهای فاسد معرفی کردند .
رئیس کمیته مطالعات فرهنگی انجمن مطالعات فرهنگی و ارتباطاتیک تصریح کرد: چیزی به نام عناد و تضاد با مدرنیته در جامعه ایرانی وجود دارد و استدلالی که مدافعان مدرنیته در جامعه ایرانی دارند نتیجهاش همان پاسخی به چیزی است که ضد مدرنیتهها میکنند. ولی در کل ظهور مدرنیته در 150و 200 سالی که در ایران آغاز شده است یک ظهور نابسامان و اختلالی دارد و ما گرفتار ناهنجاریها و مشکلات خاص آن هستیم. روایتهای ناقص وجود دارد. اشکالی که در تجدد بومی در ایران وجود دارد این است که میلی به مدیریت اثرگذار در شرایط مختلف وجود ندارد.
در ادامه این نشت دکتر ابراهیم توفیق عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد گفت: من با این عنوان "تجدد بومی" موافق نیستم اگر چه اشکالی در آن نمیبینم اما تجدد ایرانی را بیشتر میپسندم. من هم معتقدم که جامعه ایرانی در دوره مدرنیته بسر میبرد و تجربه مدرن خودمان را طی میکنیم. تا دوره صفویه عقب نمیروم ولی از ربع اول قرن نوزدهم ما ناخواسته وارد این فاز تحول ساختاری شدیم . شکست ایران در جنگهای ایران و روس و سر آغاز پرسش از دلیل عقب ماندگی ایرانیان سرآغاز تأمل در سنت و به یک معنی تمام شدن سنت در ایران شد و وارد دوره مدرن میشویم.
وی افزود: وقتی آسیب شناسی میکنیم باید یک مدل بهتر را برای جایگزینی معرفی کنیم. جامعه ما از یک آکادمی مؤثر درباره بحث از مدرنیته در جامعه ایرانی برخوردار نیست و علوم اجتماعی ما یک وضعیت نا به هنجاری دارد. یک پایمان در سنت است و یک پایمان در تجدد و این باعث نابسامانی در جامعه شده است. وقتی سخن از تجدد میکنیم باید بدانیم یک پروژهای است که ازچه شکل و شمایلی برخوردار است. اما ویژگی جامعه شناختی و ویژگی دوران گذار ، آن امکان را از ما میگیرد. دعوا بر سر این موضوع نیست ما باید بدانیم به عنوان بخشی از فرآیند مدرنیته چه جایگاهی در آن داریم این همان چیزی است که حرف جدیای دربارهاش نمیتوانیم بزنیم.
در ادامه دکتر نعمت الله فاضلی عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این که عنوان این نشست به پیشنهاد من بود گفت زیرا کتابی با همین عنوان "مردم نگاری تجدد" یا "تجدد بومی در ایران" از من بزودی منتشر میشود گفت: ما هرسه توافق کردیم که در ساحت دنیای مدرن داریم زندگی میکنیم و به همین دلیل همه ملتهای جهان ناگزیر باید فرآیند سازگاری با این ساحت زیست مدرن را در خود ایجاد کنند. من سازگاری و انطباق با این زیست جهان مدرن و این فرآیند را مدرنیته میگویم و شرایط مدرن در جامعه را تجربه کردهام. این فرآیند وجوه مختلفی دارد بخشی از آن مادی و عینی است یعنی نه فقط شرایط اقتصادی بلکه کل شرایطی که غیر ذهنی و عینی است که انسانها در آن قرار میگیرند .
وی افزود: بخشی دیگری از این فرآیند ذهنی است یک نوع آگاهی یا خود آگاهی با شرایط موجود است. در ایران هردو بخش رخ داده است. تاریخ شروع این فرآیند تابع دیدگاههای نظری در ایران است که دو نوع دیدگاه در این زمینه داریم . یکی اینکه بومی شدن تجدد در ایران را امر بیرونی فرض میکنند آنرا به عنوان کالای وارداتی که اقتباس میکنیم میگیرند و دیدگاه دوم این است که ما در تجربه طولانی مدت تاریخی خودمان ویژگیهایی داشتیم که پیش از اینکه آنرا دنیای غرب بوجود بیاورد این آمادگی را داشتیم که به این وضعیت رسیدهایم.
عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآورشد: کتابی اخیرا بیرون آمده به نام" ریشههای شرقی تمدن غربی" و شروع تجدد در جهان را از چین و هند و کشورهای شرقی و جهان اسلام میداند. در دو سه دهه اخیر در ایران این دیدگاه در گروههای زیادی پیدا شده تا اینکه از لحاظ فکری و ذهنی به یک فهم جدیدی از مدرنیته برسیم و تجربه مدرنیته در ایران را پیدا کنیم.
فاضلی یادآور شد: ما توانستیم فرهنگ سازگاری و انطباق با زیست مدرن را بپذیریم و تغییر و تحولی گسترده در ما بوجود آمده و آن تغییرات همان تغییرات مدرن است برای مثال شهرسازی و معماری محصول اندیشهورزی ما ایرانیهاست.
نظر شما