ارزشهای نهفته در فرش دستبافت ورامین بازنگری شد

به گزارش خبرنگار مهر، همایش فرش دستبافت ورامین توسط اداره فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان تهران با حمایت مرکز ملی فرش ایران، دانشگاه هنر و اتحادیه فرش شهرستان ورامین ظهر امروز در سالن اجتماعات دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ورامین - پیشوا برگزار شد.

رویکرد اصلی این همایش اختصاصی به نام فرش دستبافت ورامین، بازنگری ارزشهای هنری نهفته فرش این منطقه و آغاز حرکتی برای نوزایی و احیای مجدد فرش ورامین است.

فرش دستباف ورامین یکی از شناخته شده ترین فرشها و ورامین یکی از نام آشناترین مناطق قالیبافی ایران است که بی تردید در مجموعه های کلکسیونرها، موزه ها و گالری های فرش جهان نمونه هایی از آن را می توان شاهد بود.

برگزاری همایشی اختصاصی به نام فرش دستباف ورامین، مقدمه ای است برای شناخت و توجه دوباره به هنر و صنعت این دیار که مردمانی هنر دوست و هنرپرور را در خود جای داده است؛ مردمی سخت کوش با اعتقادات عمیق و لطیفی که خود را در بسیاری زمینه ها منجمله فرش دستباف جلوه داده اند.

از پیشکسوتان فرش دستبافت ورامین قدردانی شد

در این همایش از تلاش استادان و پیشکسوتان فرش ورامین که هنر آفرینی دیروزشان مایه مباهات و افتخار امروز منطقه و حتی کشور شده است، قدردانی شد.

همچنین در این همایش مسابقه طرح و نقش در حاشیه این همایش، نمایشگاه و مسابقه طراح و نقش قالی با ارجحیت طرح قالی های ورامین برگزار شد.

همایش فرش دستبافت شهرستان ورامین موجب می شود تا بسترهای مناسب رشد کمی و کیفی تولید و تجارت قالی ورامین ایجاد شود.

بافت قالی و قالیچه در ورامین قدمت 500 ساله دارد

شهرستان ورامین دارای قدمت 500 ساله در بافت قالی و قالیچه است و بعد از مهاجرت طوایف و اقوام مختلف به این منطقه نقوش زیبای طبیعت و تصاویر برگرفته از ذهن، بر روی الیاف بی ‌جان نقش بسته شد، ولی به مرور زمان و با بروز برخی مشکلات، این صنعت جایگاه خود را از دست داد تا مناطقی همچون اصفهان و کاشان از ورامین پیشی بگیرند.

صنعت قالیبافی در منطقه ورامین همچون صنایع دیگر مثل کشاورزی همواره مورد توجه مردم این خطه سخت کوش بوده است و روزی فرش این منطقه با قالی بیجار مقایسه می شد و به اندازه فرش کاشان و اصفهان از اهمیت خاصی برخوردار بود.

کار بافندگی از فعالیتهای مهم مردم این شهرستان است که بعد از کشاورزی و دامداری در اولویت قرار دارد و حتی بسیاری از اقوام ساکن در این منطقه از هنر بافندگی برای کسب درآمد استفاده می کنند.

انواع فرش دستبافت ورامین

فرشهای ایلاتی یا "زمین بافت" و "فرش سفارشی" که اغلب به سفارش مردم تهران بافته می شود، از انواع فرش دستبافت شهرستان ورامین محسوب می شوند.

اقوام مختلف لر، بلوچ، کرد، ترک و ... ورامین هر کدام روشهای بافت قالی مخصوص خود را دارند و هر کدام هنر خاصی را از سرزمینهای مختلف به ورامین وارد کرده اند.

نقشها و نگاره ها و هم نشینی اعجاب آور طرح و رنگ در قالی ورامین، سخن از رمز و رازهای هزاران ساله دارد؛ باغی بزرگ با نمادها و مفاهیم بسیار که در زیر پایمان گسترده است و کمتر به آن حتی نگاه انداخته می شود.

فرشهای ورامین اکثراً در ابعاد 2 در 3 متر هستند و تار و پود آن با پنبه و پرز مرغوب از پشم روح گرفته است.

نقشهای به کار رفته در قالی ورامینی هندسی است که در بافته های شهرهای حاشیه کویر به کار برده می شود و طرح قالی در ورامین یک اصل مشترک در تمام فرشهای منطقه ورامین است و به "نقش مکرر" معروف است.

در بیشتر فرشهای ورامین نقش تکرار، یک نگاره است و به ندرت به تک ترنج توجه شده و اغلب از نگاره هایی مانند میناخانی یا انواع ستاره های هندسی استفاده شده است.

در طرح میناخانی گل کوچک چند پری که در اطراف آن چهار عدد گل سفید که یادآورگل نرگس است قرار دارد و نقشهای مختلف روی این قالیها توسط یک حرکت زیبا و هم نوای شاخه های نازک به همدیگر متصل شده اند.

این نقشها روی زمینه آبی رنگ قالی که معمولا عاری از لچک و ترنج هستند، خود را برجسته می کنند که این نقشها به نوعی حالت یک شبکه گل آذین را تشکیل می دهند.

طرحهای مورد استفاده در فرش ورامین

از جمله طرحهای مورد استفاده دیگر، طرحهای افشان، شاه عباسی، گلدار یا ترنجی و ظل السلطانی و قلم سرمه ای هستند، نقشه قلم سرمه ای که گاه به آن گلدانی و یا نخلی نیز می گویند رابطه معقولی با نام آن ندارد و اهالی خود نیز دلیل روشنی بر این نامگذاری ندارند.

در این طرح گلدانها در صفوف منظم قرار داشته و ما بین آنها را برگهای نخل به رنگ قرمز زینت می دهد، نقشه شاه عباسی که خود اهالی آن را به نام شاه عباسی بندی یا شتری می نامند، در زمینه ای شامل گل و بوته و پرندگان جلوه گر می شود.

در ترکیب رنگ قالی ورامینی از رنگهای سرمه ای و آبی استفاده زیادی شده است، رنگهای قرمز و نارنجی و سبز و قهوه ای و بادنجانی هم مقدار متعادلی کار شده، حال آنکه به رنگ زرد توجه کمتری شده و بجز قوم لر، بقیه اقوام از زرد حداقل استفاده را کرده اند.

شش هزار نفر در صنعت قالیبافی ورامین مشغول به کار هستند

در حال حاضر بیش از شش هزار نفر به طور مستقیم در صنعت بافت فرش ورامین در مناطق مختلف و به خصوص روستاهای این شهرستان مشغول به فعالیت هستند و تاکنون حدود دو هزار نفر از این افراد تحت پوشش بیمه قرار گرفته اند .

گفتنی است ‌در حاشیه برگزاری این همایش نمایشگاهی از فرشهای اصیل شهرستان ورامین با طرحهای مختلف برپا شد تا علاقه مندان با هنر بافندگان فرش ورامین بیشتر آشنا شوند.

همچنین برپایی کارگاه رنگرزی و آشنایی با رنگهای گیاهی از برنامه هایی بود که در این همایش توجه شرکت کنندگان را به خود جلب کرده بود.