محمد حسین ناصربخت از اعضای هیئت تنظیم پرونده ثبت جهانی تعزیه، نویسنده، کارگردان و پژوهشگر تئاتر در گفتگو با خبرنگار اظهار داشت: تعزیه یک نمایش روایی، منظوم و آیینی است که از دل عزاداریهای عاشورا برآمده و حول آن شکل گرفته است.
ناصربخت افزود: تعزیه مبتنی بر قراردادها و نمادها و نشانههاست. البته این هنر آیینی در روندی که طی کرده بویژه در دوره قاجار و در تکیه دولت با تنوع مجالس روبرو شد و فقط به موضوعات دینی و عاشورا محصور نماند بلکه موضوعات دیگری را پردهسراها در مجالسشان به تفسیر کشاندند و تنوع مجالسشان در آن شروع شد.
وی یادآور شد: چیزی که امروز به دست ما رسیده با اوج و شکوه تعزیه فاصله زیادی دارد، شواهد و متون آن دچار تغییراتی شده و در نزول قرار گرفته است.
ناصربخت در مورد ارکان تعزیه نیز اظهار داشت: ادبیات شعری منظوم که درباره اولیا، مقدسین و الگوهای قدسی و انسانهای والا و فرا عادی صحبت میکند یکی از ارکان این هنر است. ضمن اینکه در ساختار هم از ساختارهای زنجیره مانند شرقی استفاده میکند زیرا ریشه در نقل دارد.
این محقق و پژوهشگر حوزه تعزیه و هنرهای آیینی و سنتی ادامه داد: موسیقی آوازی یکی از نشانه‌های اصلی تعزیه است که با آن میتوانیم مواضع اصلی تعزیه را تشخیص دهیم. اولیا خوانها معمولا با آواز خواندن و کسانی که طرفدار اولیا هستند یا در موضع اولیا قرار دارند و در موضع شر نیستند در کنار قراردادهای نمایشی که باز مبتنی بر نشانه‌های رفتاری و حرکتی از پیش تعیین شده است نیز از ارکان تعزیه بشمار میرود.
ناصر بخت تصریح کرد: تعزیه از عناصر دیگری مثل رنگها، نمادها و نشانه‌های مخصوص، رنگ و طرح لباس برای تشخیص شخصیتها استفاده میکند چنانچه رنگ سبز و سفید را معمولا اولیا میپوشند و سرخ مخصوص اشقیا است و برای شخصیتی مثل حُر که حرکتی به سمت نور میکند از رنگ زرد استفاده میشود.
وی افزود: در استفاده از ابزار و وسایل نگاهشان کاملا نمادی است به همین جهت هم تعزیه یک نمایش موجز و ایجازی است . بسیاری از نحلههای تئاتر مدرن که به ایجاز رفتهاند میتوانند از قراردادهای تعزیه استفاده کنند و حتی هنرمندان معاصر ایرانی هم میتوانند به سمت این قراردادها بروند و از آنها استفاده کنند و به عنوان یک شیوه اجرایی هم در شبیه خوانی و تعزیه مطرح است.
نظر شما