به گزارش خبرگزاری مهر، تراب محمدی گفت: قدمت هیچ یک از علم های موجود در موزه محرم کمتر از 50 سال نیست و قدیمی ترین علم موجود در این موزه که از محله بازار اهر به اینجا منتقل شده مربوط به سال 1243 هجری قمری است.
وی تشریح کرد: علم دستمالی متعلق به روستای اسفنجان اسکو، طوق عزاداری روستای خشکناب هریس، طوق عزاداری روستای تازه کند هریس، علم عزاداری روستای لیوارجان جلفا و دو علم موسوم به حضرت عباس روستاهای زاویه و سیه سران شهرستان جلفا تعدادی از طوق و علم های این موزه را تشکیل می دهند.
محمدی افزود: علامت عزاداری (بایراق) روستای آرباطان هریس، علامت عزاداری موسوم به حجله قاسم هشترود، علامت عزاداری مراغه و طوق شهر بخشایش شهرستان هریس دیگر طوق وعلم های نگهداری شده در موزه محرم هستند.
وی با اشاره به ویژگی خاص علم های آذربایجان شرقی گفت: علم های این منطقه با پارچه های رنگی کلاغه ای، شال و روسری آذین بندی شده و از دیرباز در تزئین این علم های عزاداری کمتر از پارچه های مشکی استفاده می شده است.
رئیس شورای ثبت آثار تاریخی و فرهنگی آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی اظهار داشت: این پارچه ها معمولا به صورت نذورات مردمی بوده که به روی علم ها بسته می شد و در صورت زیاد بودن پارچه ها، هیئت امنای آن محله یا مسجد پارچه ها را گشوده و برای انجام مراسم مذهبی تکیه یا مسجد به فروش می رساندند.
محمدی بیان کرد: زمان آذین بندی علم ها در نقاط مختلف آذربایجان شرقی متفاوت است اما معمولا این مراسم از پنجم ماه محرم یا شب تاسوعا انجام می شود و علم واچینی نیز بعد از 28 ماه صفر صورت می گیرد.
وی یادآور شد: علم های بنامی در شهرستانهای مراغه، عجب شیر، بناب، هریس، جلفا، اسکو و آذرشهر وجود دارد که هر ساله در ماه محرم به ویژه روز عاشورا مقابل هیئت های مذهبی گردانیده می شوند.
محمدی اظهار داشت: علاوه بر شهرستان ها، 13 محله قدیمی تبریز علم های معروفی دارند که هیئت های مذهبی و علم ها به نام همان محله نامگذاری شده اند که یکی از معروفترین علم های استان علم محله امیرخیزی تبریز است.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان با اشاره به تاریخچه استفاده از علم و طوق در مراسم مذهبی گفت: نخستین علم ها از چوب درخت سرو که نماد استقامت و پایداری است ساخته شده بودند و با توجه به اینکه علم را نمادی از حضرت ابولفضل(ع) می دانند اغلب آنها به این نام منسوب هستند.
محمدی یادآور شد: طوق نیز از زمان سلجوقیان در جنگ ها به دست فرماندهان حمل می شده که از زمان صفویه با رسمی شدن مذهب تشیع در ایران، به عنوان یک نماد وارد مراسم عزاداری محرم شد.
وی تشریح کرد: طوق واژه ای ترکی و به معنای بیرق است که از یک تیغه به نام سرتوغ و زبانه فولادی بلندی تشکیل شده که روی صندوقچه فلزی کوچک ضریح مانندی بر پایه چوب یا فلز به شکل چلیپا استوار می شود.
رئیس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان افزود: طوق دارای تیغه گلابی شکل یا سرو مانندی است که روی آن آیات قرآنی و جملات دعایی به خصوص آیه انا فتحنا حکاکی شده و در مراسم طوق گردانی مانند محله پاسکوویچ آذرشهر در صبحگاه تاسوعا گرداندی می شود.
محمدی همچنین مراسم ماه محرم را نماد ایستادگی دانست و یادآور شد: در موزه محرم بخشی از نماد و نشانه های نمادین مراسم و آئین های ماه محرم در اقصی نقاط آذربایجان شرقی به نمایش گذاشته شده است.
وی بیان کرد: خانه صحتی که از سوی این خانواده جهت ایجاد موزه محرم در اختیار سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری قرار گرفته 409 متر مربع مساحت دارد و در سه طبقه احداث شده است و در زمان حیات مرحوم دکتر ابوالقاسم صحتی و اوایل دوره پهلوی در ماه محرم به عنوان حسینیه مورد استفاده هیئت عزاداری محله راسته کوچه قرار می گرفت.
گفتنی است، این خانه در تاریخ 1378 تحت شماره 2336 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و متعاقب آن عملیات مرمت و استحکام بخشی بنا به اجرا درآمده و پس از تجهیز در سال 1387 به عنوان موزه مردم شناسی محرم مورد استفاده قرار گرفته است.
نظر شما