به گزارش خبرنگار مهر، رودبار و زیتون دو اسمی در هم آمیخته شده و با قدمتی هزار ساله است، رودبار را با زیتون می شناسند و زیتون را با رودبار و امروزه نیز ریشه های قوی و منشعب زیتون در جای جای این شهر نفوذ کرده و از مناطق سخت و صعب العبور گرفته تا کوچه ها و منازل مردم رودبار، زیتون یک مهمان مقدس است.
گیاهی که مورد ستایش خدای سبحان قرار گرفته و به اسم آن قسم یاد کرده و نیز هر زمان از صلح و دوستی صحبتی به میان آمد زیتون را نشانه و سمبل یافتند، با این همه منزلت در پیشگاه خداوند متعال و احترام در میان ملل مختلف به چه میزان در احیا و توسعه آن همت کرده ایم؟
زیتون یک مهمان مقدس است
بر اساس آمار موجود سطح زیر کشت در استان گیلان تا قبل از اجرای طرح اصلاح و توسعه باغ های زیتون کشور دو هزار هکتار بوده که بیشتر در شهر رودبار و بخش های رستم آباد، رحمت آباد، منجیل و لوشان وجود داشته و در اراضی حاشیه شهرستان رودبار کمتر به توسعه این گیاه توجه شده بود.
با توجه به وجود جریان های طبیعی مانند قزل اوزن، شاهرود و سفیدرود توسعه زیتون در شهرستان رودبار در طول 16 سال اخیر به میزان چهار هزار و 425 هکتار افزایش یافته که بیش از 70 درصد این باغ ها در اراضی ملی واگذار شده به اشخاص حقیقی و حقوقی احداث شد و بر اساس برنامه پنج ساله پنجم با اجرای پروژه های تامین و انتقال آب 10 هزار هکتار از اراضی مستعد شهرستان رودبار به کشت زیتون اختصاص خواهد یافت.
اقتصاد شهرستان رودبار با زیتون گره خورده و با این محصول سال های فراز و فرود زیادی را تجربه کرده است، در برخی از سال ها به دلیل شرایط اقلیمی نامناسب در زمان گلدهی سال 81 و یا هجوم آفت مگس زیتون سال 83 و یا سرمای بی سابقه زمستان سال 86 از جایگاه واقعی خود در بازار زیتون فاصله گرفته ولی در سال های 82، 84، 86 و 88 به دلیل تولید مناسب و امتیاز ویژه کیفیت زیتون رودبار از جایگاه ممتازی در کشور برخوردار شده است به طوری که می توان ادعا کرد که جایگاه مصرف زیتون در کشور به وضعیت تولید و فرآوری زیتون در رودبار وابستگی مستقیمی دارد.
جایگاه مصرف زیتون به وضعیت تولید و فرآوری در رودبار وابستگی مستقیمی دارد
با وجود خشکسالی های متناوب، طغیان آفت مگس زیتون، سرمای بی سابقه زمستانه از سال 81 تاکنون زیتون همچنان استوار و افراشته مهمترین و تاثیرگذارترین محصول شهرستان رودبار بوده و خواهد بود.
معان بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گیلان در این ارتباط گفت: با گذشت 16 سال از احیای مجدد این گیاه در شهرستان رودبار امروز چهار هزار و 425 هکتار بر سطح زیر کشت آن اضافه شده که نقش این افزایش در ایجاد فرصت شغلی جدید و افزایش درآمد و رونق اقتصادی منطقه رودبار کتمان ناپذیر است.
ایرج بنیادی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: به طوری که با بکارگیری حداقل دو نفر کارگر فصلی و دائمی برای هر هکتار باغ زیتون هشت هزار و 850 فرصت کاری برای جوانان و بزرگسالان فراهم شده است.
وی اظهارداشت: با متوسط عملکرد دو هزار و 400 کیلوگرم در هکتار باغ های منطقه ( سه هزار و 510 هکتار از احداث باغ های جدید به مرحله تولید رسیدند ) مجموع باغ های بارور شهرستان به پنج هزار و 510 هکتار رسیده که با قیمت هر کیلوگرم میوه تازه زیتون به مبلغ هفت هزار ریال بیش از 92 هزار و 568 میلیون ریال به چرخه اقتصاد شهرستان وارد شده است.
معاون جهاد کشاورزی گیلان گفت: همه اینها نشانگر وجود پر برکت این گیاه مقدس در بخشی از استان گیلان که تفاوت آشکاری از نظر آب و هوایی با سایر مناطق استان دارد، است.
وی ادامه داد: پس از شروع طرح ملی زیتون در سال 1374 و تعیین سطوح اجرایی طرح زیتون در قالب پروژه های مشخص از قبیل توسعه باغ های جدید، هرس درختان زیتون، تغذیه باغ های زیتون، احداث باغ های مادری و سازگاری، کشت دیم و اقدامات لازم برای هریک از این پروژه ها در شهرستان رودبار انجام شده است.
اراضی مستعد کشت زیتون شناسایی و در قالب طرح طوبی به بخش خصوصی واگذار شد
بنابراین پس از انجام مطالعات مکان یابی باغبانی با اولویت محصول زیتون بر روی اراضی حاشیه سد منجیل ( شامل اراضی حاشیه رودخانه های قزل اوزن و شاهرود) و اراضی چپ و راست رودخانه سفیدرود توسط گروه مهندسان مشاور یکم و نشتاک، اراضی مستعد کشت زیتون شناسایی و در قالب طرح طوبی به متقاضیان بخش خصوصی واگذار تا پس از طی مراحل قانونی برخورداری از تسهیلات احداث باغ، تامین و انتقال آب و اجرای سیستم آبیاری قطره ای نسبت به احیای اراضی اقدام کنند.
بدین ترتیب یکی از مهمترین فعالیت های باغداری در محصول زیتون انجام هرس های مختلف فرم دهی، نوردهی و میوه دهی در نهال ها و درختان جوان و نیز هرس بازسازی و جوان سازی درختان قدیمی است.
با توجه به قدمت کشت زیتون در شهرستان رودبار و وجود باغ های قدیمی زیتون بهره برداران شهرستان کم و بیش با این فعالیت مهم باغداری آشنا بوده ولی عملا هرس فنی و اصولی زیتون پس از شروع طرح ملی زیتون در سال 74 با نظارت کارشناسان باغبانی شهرستان و استان و آموزش های عملی از سوی محققان ایستگاه تحقیقات زیتون در باغ های منطقه شروع و در سال های اخیر نیز با آموزش های عملی و تئوری در قالب کارگاه آموزشی هرس نسبت به تربیت هرس کار ماهر در بخش خصوصی با مشارکت شرکت های خدمات کشاورزی اقدام شد.
با وجود اینکه درخت زیتون گیاهی است مقاوم نسبت به شرایط سخت محیطی و اقلیمی و در خاک های مختلف توانایی تولید محصول خواهند داشت ولی تولید اقتصادی و احداث باغ های تجاری در سال های اخیر ایجاب می کند نسبت به تامین نیازهای غذایی درخت بر اساس متدهای علمی و پیشرفته اقدام شود.
لزوم الگویی تغذیه باغ های زیتون
بنابراین انجام آزمون های خاک و برگ حداقل هر دو سال یکبار برای تعیین عناصر غذایی موجود در خاک و برگ درختان زیتون و اجرای توصیه های کودی آزمایشگاه بر اساس آنالیزها ضروری بوده و در این زمینه علاوه بر انجام الگویی تغذیه باغ ها در قاب طرح ملی زیتون آموزش های لازم به باغداران زیتون برای انجام این فعالیت مهم در زمان های تعیین شده ( تیرماه برای آزمون برگ، پس از برداشت محصول در آذر ماه برای آزمون خاک ) صورت گرفته تا علاوه بر استفاده بهینه از کودهای شیمیایی در کاهش هزینه های تولید نیز صرفه جویی لازم انجام گیرد.
در قالب پروژه تغذیه باغ های زیتون پس از شناسایی باغداران علاقمند در قراء مختلف شهرستان نمونه های خاک با نظارت مستقیم آزمایشگاه خاکشناسی برداشت و با انجام آنالیز نمونه ها، وضعیت عناصر ماکرو و میکرو خاک تعیین و با توصیه کودی آزمایشگاه کودهای شیمیایی لازم خریداری و در اختیار باغداران قرار گرفته تا با نظارت کارشناسان باغبانی شهرستان و ناظران فنی زیتون ( بخش خصوصی ) پس از تهیه کود دامی و مخلوط آن با کودهای شیمیایی به صورت چالکود (دو تا سه چاله به عمق 40 تا 50 سانتیمتر در سایه انداز درخت ) در اختیار درخت قرار می گیرد.
احداث باغ های سازگاری زیتون در گیلان
به هر حال یکی از مهمترین فعالیت های طرح ملی زیتون در سال های اولیه طرح در سطح کشور احداث باغ های سازگاری زیتون در استان های مختلف از جمله استان گیلان برای مطالعه و معرفی ارقام سازگار با مناطق کشور و توسعه باغ های جدید بر اساس نتایج این مطالعات بوده است.
با وجود اینکه شهرستان رودبار دارای شش رقم زرد، روغنی محلی، ماری، فیشمی، شنگه و گلوله زیتون بوده که قدمت کشت و کار این ارقام به گذشته های بسیار دور برمی گردد.
برای مطالعه بیشتر بر روی ارقام داخلی و خارجی و مقایسه عملکرد آنها، نسبت به احداث هشت هکتار باغ سازگاری زیتون در مناطق مختلف شامل علی آباد ( شش هکتار)، جمال آباد ( یک هکتار) و قره تیکان ( یک هکتار) در سال های 76 تا 78 اقدام و با کشت ارقام زرد، روغنی، شنگه، کراتینا، کالاماتا، کرونایکی، آربکین، لچیو، مانزانیلا، کنسروالیا، سویلانا، آمفی سیس، آمیگدال، فرانگیونتو و غیره در این باغ ها، مطالعات سازگاری ارقام در سال های 83 تا 87 به مدت پنج سال از سوی محققان زیتون انجام گرفت که نتیجه آن معرفی شش رقم امید بخش کرونایکی، آربکین، فرانگیونتو، کراتینا، مانزانیلا و سویلانا بوده است.
با هدف تامین قلمه های مورد نیاز برای تولید نهال سالم و استاندارد عمیات اجرایی احداث باغ مادری زیتون علی آباد رودبار به وسعت 150 هکتار در سال 72 شروع و با انجام عملیات آماده سازی عرصه و زیربنایی از جمله حفر چهار حلقه چاه، انتقال آب، احداث دو باب استخر ذخیره آب نسبت به غرس درسال 73 اقدام و تا سال 79 تعداد 15 هزار اصله نهال زیتون از ارقام داخلی زرد و روغنی غرس شد.
در سال های 85 تا 88 بیش از پنج میلیون قلمه زیتون استاندارد از درختان مادری استحصال و به پیمانکاران تولید نهال زیتون استان های مازندران، گلستان، تهران و گیلان تحویل داده شد.
با هدف تغییر رقم ارقام کم بار و یا دیر بارده با شناسایی درختان موردنظر و مراجعه باغداران زیتون به مدیریت جهاد کشاورزی رودبار و مراکز خدمات کشاورزی از سال 1383 عملیات پیوند درختان زیتون در باغ های زیتون شهرستان انجام و در سالهای 83 تا 88 تعداد 22 هزار و 500 اصله درخت زیتون در مناطق مختلف رستم آباد، لوشان، منجیل، جمال آباد و قره تیکان زیر پوشش این پروژه قرار گرفته که نتایج حاصله رضایت بخش بوده است.
محدوده کشت زیتون در شهرستان رودبار از روستای جمشیدآباد در شمالی ترین نقطه تا روستای پاچنار ( لوشان) در جنوبی ترین نقطه شهرستان گسترش داشته و در این محدوده جغرافیایی به طول 45 کیلومتر و عمق 35 کیلومتر درختان و باغ های زیتون را می توان مشاهده کرد.
امکان کشت دیم زیتون در منطقه رحمت آباد رودبار فراهم است
وجود مناطقی با شرایط آب و هوایی مناسب و بارندگی بیش از 350 میلیمتر در سال در منطقه رحمت آباد رودبار امکان کشت دیم زیتون را فراهم آورده به طوری که در سال های 88 و 89، 20 هکتار باغ دیم زیتون در این منطقه احداث و با انجام بازدیدهای میدانی از سوی کارشناسان استان و دفتر زیتون از منطقه امکان توسعه دیم زیتون تا سطح 200 تا 300 هکتار فراهم است.
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس نیز گفت: مشکلات بازار فروش زیتون شهرستان رودبار جدی است از اینرو مسئولان باید راهکارهای عملی برای رفع این مشکل ارائه دهند.
صمد مرعشی افزود: با بهره برداری آزاد راه رشت - قزوین، بازار زیتون درشهرهای لوشان، رستم آباد و بخشی از شهر رودبار به شدت آسیب دیده است.
وی اظهارداشت: در آینده با بهره برداری ۱۱ کیلومتر باقی مانده این آزاد راه در محدوده شهرستان رودبار باید مراکز و فروشگاه های مدرن برای فروش زیتون برنامه ریزی شود وگرنه اقتصاد زیتون فلج خواهد شد.
عدم دسترسی راحت به آب کشاورزی از دغدغه های اصلی زیتونکاران است
عضو کمیسیون اقتصادی مجلس همچنین عدم دسترسی راحت به آب کشاورزی را از دیگر دغدغه اصلی زیتونکاران رودبار دانست و گفت: کمبود آب باعث کاهش کیفیت محصول و در نهایت فروش زیتون را با مشکل مواجه می کند.
وی افزود: تامین آب باغات زیتون شهرستان رودبار نیازمند مدیریت اصولی، برنامه ریزی هدفمند و تخصیص اعتبارات ویژه است.
مرعشی در ادامه بر ضرورت توسعه واحدهای فرآوری زیتون در این شهرستان تاکید کرد و یادآورشد: توسعه این واحدها با تعامل جدی بین صاحبان کارخانه ها، سیستم بانکی و تعاونی ها امکانپذیر است.
بدون شک شهرستان رودبار در استان گیلان یکی از قطب های اصلی زیتون کاری کشور است و با وجود درختان کهنسال از قدمتی چند صد ساله نیز برخوردار است، با توجه به استراتژیک بودن این شهرستان برای کاشت زیتون با هدف توسعه و گسترش علمی باغ های این محصول، اصلاح باغ های قدیمی و افزایش کمی و کیفی روغن زیتون در منطقه امری ضروری است.
نظر شما