به گزارش خبرنگار مهر، به سمت جنوب، جاده "گچساران" به "گناوه" را که می پیمایی در میانه راه جاده های فرعی مختلفی می بینی. جاده های آسفالته، جاده چاههای نفت هستند و جاده های خاکی به سمت قشلاق ایلات و عشایر کهگیلویه و بویراحمد می روند.
در این میان جاده منطقه عشایری "دریلا" راه باریکی است که از میان تپه و ماهورها بالا و پایین می رود و شاخه شاخه می شود و هرشاخه ای به "وردی"(سکونتگاه) عشایری می رسد. در هر"ورد" چند خانه عشایری که عمدتا از یک طایفه و قوم خویش هستند، زندگی می کنند.
ایلیاتی ها کم توقع اند و زحمت کش، زندگی با طبیعت آنها را همچون طبیعت کرده، زلال چون چشمه ساران، روان چون رودها، آرام چون نسیم و سخت و محکم چون کوهستان زاگرس جنوبی.
عشایر همیشه به دنبال بهارند هر جا بهار باشد، آب باشد و علف، زندگی آنها جریان دارد. برای علف کوچ می کنند و از ییلاق به قشلاق می آیند. تابستانها در کوهپایه های دنا منزل دارند و زمستانها در تپه ماهورهای گچساران.
خودشان این زندگی ساده و زیبا را با همه سختی هایش دوست دارند اما گاهی دیو خشکسالی می آید و بر این زندگی ساده و زیبا سایه می اندازد.
این روزها دیو خشکسالی آمده و تپه و ماهورهای "دریلا" را زرد و خشک کرده است. خشکسالی و سرمازدگی جز ترک بر زمین چیزی نرویانده، همچون ترک دستها و پاهای مردان و زنان عشایر که همیشگی است.
زمین خشک است و علفها توان سر برآوردن از خاک ندارند. اگر هم سر از خاک بردارند، سرمای زمستانی این ساقه های نورسته را جوان مرگ می کند.
اگرچه آسمان "دریلا" مملو از دود چاههای نفت گچساران است اما نگاه عشایر دریلا به آسمان است و رحمت خدا که ابری بفرستد و بر این زمین خشک ببارد تا علفها سبز شوند و گوسفندان سیر. بره هایی بزایند تا با فروش آن دخترانشان را به خانه بخت بفرستند و پسرانشان را داماد کنند.
در سفره شان نانی است و دوغی. اما در سفره دلشان هزار درد ناگفته است. هیچگاه ازمشکلات نمی گویند مگر وقتی که از آنها بخواهی سفره دلشان را برایت باز کنند.
دامهایمان را از شر خشکسالی به خدا سپرده ایم
شکرالله سیفی با هفتاد و اندی سال هنوز هر بهار و پاییز قشلاق و ییلاق می کند. او از مشکلات عشایر "دریلا" می گوید. مشکلاتی که باعث شده هر ساله از جمعیت عشایر کوچرو در این منطقه کم شود.
او به خبرنگار مهر می گوید: به علت خشکسالی با کمبود علوفه مواجه هستیم و دام هایمان از گرسنگی لاغر شده اند. قیمت علوفه بسیار بالاست و عشایر در این وضعیت توان خرید علوفه ندارند. چون دامها لاغر هستند و بازار فروش وضعیت مناسبی ندارد.
سیفی می افزاید: به علت بارش کم باران و سرمازدگی هنوز مراتع خشک هستند و در این وضعیت مشکلات فراوانی برای عشایر و دامها ایجاد شده است. هم اکنون دام هایمان را از شرخشکسالی به خدا سپرده ایم.
وی ادامه داد: همیشه از رسانه ها می شنویم که دولت اعتباری برای خشکسالی به عشایر پرداخت می کند اما تاحالا ما چیزی ندیده ایم. هر موقع هم پیش مسئولی از مشکلات حرف می زنیم، می گویند: "شما که یارانه دریافت می کنید".
سیفی می گوید: آخر ماهی 40هزار تومان یارانه برای عشایر چه در دردی را دوا می کند، آن را بابت کرایه بالای ماشین بدهیم، آرد کیسه ای 17هزار تومان بخریم یا هزینه سوخت را با آن بپردازیم؟
مشکل سوخت عشایر "دریلا" در کنار لوله های نفت
اما درحالیکه شهرستان گچساران حدود 20 درصد از نفت کشور را تولید می کند و بند سیاه چادر عشایر در"دریلا" به لوله های نفت وصل است، به گفته عشایر این منطقه با مشکل تامین سوخت مواجه هستند واکنون تنها سهم آنان از این لوله ها و چاههای نفت موجود در دریلا، بوی بد و آلودگی هاست.
سیفی می گوید: عشایر این منطقه در خصوص تامین سوخت زمستانی با مشکل مواجه هستند.
وی می افزاید: عشایر زمان توزیع کوپن سوخت در مناطق ییلاقی و در شهرستانی دیگر سکونت داشتند. حالا وقتی برای تامین سوخت به مراکز توزیع در شهرستان گچساران می رویم، می گویند که "کوپن شما متعلق به شهرستانی دیگر است و ما نمی توانیم به شما نفت بدهیم". براین اساس مجبوریم فاصله 200 کیلومتری تا مناطق ییلاقی را برای دریافت نفت طی کنیم که به دلیل بالا بودن نرخ کرایه ها، هزینه های زیادی بر عشایر تحمیل می شود.
قدرت خرید آرد کم شده است
سیفی همچنین از مسئولان امور عشایری برای تامین آب مناطق عشایری تشکر می کند و می گوید: رانندگان امور عشایر در شبانه روز و حتی روزهای تعطیل به مناطق عشایری آبرسانی می کنند.
قوت غالب عشایر نان است که اگر گوسفندان، شیری داشته باشند، ماستی هم سر سفره است. اما به گفته یکی دیگر از عشایر این منطقه، قیمت آرد بالاست و حمل و نقل آن به مناطق دوردست عشایری نیز هزینه بردار است.
حجت کوهی می گوید: نان، خوراک غالب عشایر است و مصرف زیادی دارد اما با یارانه ای که اکنون دولت می پردازد، قدرت خرید آرد کم شده است.
وی می افزاید: به علت صعب العبور بودن جاده های عشایری کمتر راننده ای به این مناطق می آید و براین اساس هزینه حمل و نقل بالاست.
کسی به فکر عشایر نیست/ کاهش سالانه جمعیت عشایری
مشکلات عشایر بیش از اینهاست اما عشایر به سختیها و رنج ها عادت کرده اند. آنها تنها نگران زوال زندگی عشایری و کوچ رویی هستند. زندگی که از گذشتگان آنها به یادگار مانده و آنها میراث دار این فرهنگ هزار ساله هستند. میراثی که باید حفظ کنند و از خطرات مصون بدارند.
یکی دیگر از عشایر این منطقه در این خصوص می گوید: همه جامعه ازتولیدات عشایر از جمله گوشت، لبنیات، پشم و صنایع دستی عشایر استفاده می کنند اماکسی به فکر این قشر محروم نیست.
نادر نادری می افزاید: از جمعیت عشایری استان هم اکنون به علت تداوم خشکسالی و عدم حمایت مسئولان، تنها کمتر از 10 درصد مانده و بقیه ساکن شهرها وروستاها شده اند.وقتی عشایر پشتیبان نداشته باشند مجبورند دامشان را بفروشند و به سمت کارگری و کار بیل و کلنگی بروند و بر سر میادین شهرها بنشینند ودنبال کار بگردند.
وی بیان کرد: اگر مسئولان واقعا به فکر عشایر و ماندگاری این نوع زندگی هستند باید عشایر را تقویت و حمایت کنند تا این قشر تولید کننده ازبین نروند و تبدیل به مصرف کننده نشوند.
فراموشی آیین های بومی درپی حذف زیست عشایری
برخی از عشایر مغلوب مشکلات شده اند و به اسکان در شهرها و روستاها روی آورده اند اما برخی دیگر هنوز در مقابل مشکلات مقاومت می کنند و اجازه نمی دهند نفسهای آخر زندگی عشایری قطع شود.
مردمان عشایر که علاوه بر تولید و کمک به اقتصاد کشور در طول تاریخ حافظان این آب و خاک در برابر هجوم بیگانگان بوده اند و همیشه آماده پاسداری از شرف و کیان ایران اسلامی هستند، سزاوار حمایتهای جدی هستند.
حمایتهای مسئولان از این جامعه پرتلاش و تولید کننده می تواند از زوال این زندگی ساده اما زیبا جلوگیری کند زیرا با حذف زندگی عشایری، این تولیدکنندگان فعال جامعه به مصرف کنندگانی در حاشیه شهرها بدل می شوند که به دلیل عدم تناسب فرهنگی آنان با جامعه شهری، مشکلات فرهنگی و اجتماعی عدیده ای در این مناطق بروز می کند.
علاوه بر این حذف تدریجی زیست عشایری، برخی سنتها، آیینها، باورها و خرده فرهنگهای اقوام ایرانی را که از گذشته تاکنون توسط کوچ نشینان حفظ شده بود، به وادی فراموشی می برد و این خود به هویت زدایی بخش عمده ای از جامعه منجر می شود.
براین اساس حمایتهای مسئولان از این جامعه می تواند از زوال این میراث کهن جلوگیری کند و به هویت بخشی به جامعه ای که آماج تهاجم فرهنگ های بیگانه است، کمک کند.
...............................................
گزارش و عکس: شریف اسلامی
نظر شما