سیدمصطفی فرقانی، روزنامه‌نگار در گفتگو با خبرنگار مهر درباره نقش و حضور رسانه‌ها در دوران انقلاب گفت: در آن زمان رسانه‌های مکتوب زیادی وجود نداشت و به جز دو روزنامه کیهان و اطلاعات، روزنامه حزب رستاخیز نیز صبح‌ها منتشر می‌شد.
وی با اشاره به اینکه چند مجله جوانان مانند سیاه و سپید و کیهان هفتگی نیز وجود داشت، افزود: البته این مجلات ازجمله نشریات زرد بودند که بیشتر برای مشغول کردن ذهن جوانان منتشر می‌شدند و کار رسانه‌ای که روشنگری افکار عمومی باشد، در آنها دیده نمی‌شد.
به گفته فرقانی در سال‌های پایانی رژیم پهلوی، اطلاع‌رسانی اغلب به صورت خودجوش و مردمی در قالب شب‌نامه‌ها و بولتن‌ها انجام می‌شد و البته همین نشریات زیرزمینی نیز به خاطر حفظ آبروی خود و حفاظت از اطلاعات سعی می‌کردند اصول حرفه‌ای انتشار یک نشریه را تا جایی که مقدور بود، رعایت کنند.
این فعال رسانه‌ای تصریح کرد: البته در بدنه داخلی روزنامه‌هایی مانند کیهان و اطلاعات که مدیران آنها وابسته به دربار بودند، افراد صالحی حضور داشتند که در بسیاری از این شب‌نامه‌ها به طور مستقل عمل می‌کردند، اما در روزنامه ناگزیر از تبعیت از جریان حاکم نشریات خود بودند.
این مقاله‌نویس روزنامه رسالت درباره چگونگی تغییر روند نشریات در روزهای پایانی رژیم پهلوی خاطرنشان کرد: در اواسط سال 57 قیام‌های مردمی به شدت گسترش یافت و ابهت و هیمنه رژیم طاغوت در دورافتاده‌ترین نقاط نیز در هم شکست. اغلب بیمارستان‌ها، شرکت‌ها و سازمان‌ها دست به اعتصاب‌های گسترده زده بودند و در همین ایام نشریات نیز به تبعیت از این جریان اعتصاب کردند.
وی ادامه داد: اعتصاب‌های 30 روزه به رسانه‌های مکتوب قدرت عرض اندام داد و آنهایی که در طی سال‌های زیاد در بدنه مطبوعات قادر به فعالیت نبودند توانستند دست به اقدامات تازه‌ای بزنند.
به گفته فرقانی برای بیان واقعیت‌های آن زمان باید آن دوران را لمس کرد. تا یک سال پیش از سال 57 حتی استفاده از واژه شاه نیز مرسوم نبود و باید از واژه‌هایی همچون شاهنشاه و اعلی‌حضرت استفاده می‌شد. در چنین فضایی بود که موج تظاهرات میلیونی مردم این ابهت را شکست. باید فضای رسانه‌ها را هم به همین شکل بررسی کنیم.
وی تصریح کرد: مسلماً زمانی که بعد از اعتصاب‌ها نشریات منتشر شدند، افراد حاکم بر این روزنامه‌ها با طیف جریان سلطنت فرار کرده بودند و نشریات به دست کارمندان کادر میانی که قشری از میان مردم و با تفکر متفاوت بودند افتاد و به همین دلیل نیز با رویکرد جدید همراه با سیل خواسته‌ها و تحرکات مردم منتشر شد.
فرقانی ادامه داد: البته در دوران اعتصاب برخی از نشریات که داعیه انقلابی داشتند، منتشر می‌شدند. نشریاتی چون سپید و سیاه، خواندنی‌ها و برخی از نشریاتی که کانون نویسندگان در قالب بولتن منتشر می‌کردند، به دکه می‌آمدند. این نشریات در دوره اعتصاب‌ها به بهانه انقلابی بودن می‌خواستند یک حرکت انحرافی را ایجاد کنند که منجر به شکست اعتصاب شود.
وی با تاکید بر اینکه این رفتار مورد اعتراض اهالی رسانه قرار گرفت، بیان کرد: این قبیل نشریات پس از پیروزی انقلاب نیز با تحریک عوامل رژیم گذشته نقش بسزایی را در ایجاد فضاهای تخریبی در جامعه ایفا کردند. همراهی برخی از نشریات احزاب چپ مانند نشریه «کار» چریک‌ها و نشریه «مجاهد» منافقین نیز به این جریان کمک می کرد. این نشریات بعد از سال 1360 و حرکت منافقین در شکل‌گیری جنگ و کشتار عمومی ناخودآگاه نابود شدند.
فرقانی در پایان، اطلاع‌رسانی در دوران انقلاب را آغاز شکل‌گیری اطلاع‌رسانی در انقلاب‌های دیگر دانست و تصریح کرد: همان نوع از اطلاع‌رسانی در مساجد و ... که از سال‌ها پیش در بین مردم ایران وجود داشت، هنوز هم در انقلاب‌های منطقه البته با استفاده از امکانات پیشرفته امروزی مورد استفاده است و در حقیقت تجربه ما در انقلاب الهام‌بخش مردم بوده است.
نظر شما