به گزارش خبرنگار مهر، یلمیک، شنگ، بولاغ اوتی، مندی، کهلیک اوتی، گندله، نعناع و جعفری کوهی،ریواس، کنگر، اسفناج وحشی، گیافه، گل گاوزبان، قاریاغی، سولان، موسیر، پونه، قارچ کوهی و پیچک تنها تعدادی از جمع کثیر گیاهان خوراکی است که با آمدن بهار به سفرهای مردم آذربایجان غربی رنگ و بوی دیگری می بخشند.
گروهی از مردم در این فصل گیاهان را جایگزین مواد پروتئینی می کنند، برخی نیز مصرف گیاهان خوراکی را شفابخش می دانند و طبق سفارش پزشکان سنتی برای درمان بیماری های خود از آنها استفاده می کنند.
رویش این گیاهان علاوه بر تامین بخشی از مواد غذایی مورد نیاز مردم، منبع درآمد مناسبی برای روستائیان منطقه است، در این فصل سال گروههایی از خانواده‌ها را در کوهپایه‌ها و دشتهای مناطق مختلف آذربایجان غربی می‌توان در حال جمع‌آوری گیاهان خوراکی مشاهده کرد.
علاوه بر گیاهان خوراکی انواع گیاهان دارویی نیز در این فصل مورد توجه بوده و این قبیل گیاهان نیز جمع‌آوری و در سطح بازار و عطاری‌ها و داروخانه‌های سنتی به فروش می‌رسند.
آذربایجان غربی یکی از مکانهای مستعد از نظر رویش گیاهان وحشی است به طوری که در حال حاضر بیش از ۱۰۰نوع گیاه خوراکی، دارویی و صنعتی در استان آذربایجان غربی بصورت سنتی برداشت و مورد استفاده قرار می‌گیرند.
آمار دقیقی از میزان برداشت گیاهان خوراکی در این استان وجود ندارد، اما هرساله به هنگام فصل بهار هزاران کیلوگرم از انواع گیاهان خوراکی استان وارد بازار محلی و استان‌های همجوار می‌شود.
قیمت هر کیلوگرم از این گیاهان خوراکی با توجه به تنوع آن متفاوت بوده و از پنج هزار تا ۲۰هزار ریال به فروش می‌رسد و روزانه چند تن از این گیاهان خوراکی خودرو پس از جمع‌آوری، در میادین تره‌بار و معابر عمومی شهرها عرضه می‌شود.
خطر آسیب و انقراض گیاهان خوراکی و هشدار مسئولان
با ورود به فصل بهار و رشد جمع‌آوری گیاهان وحشی، مسئولان و کارشناسان منابع طبیعی و حفاظت محیط زیست نیز، نگرانی خود را از خطر تخریب طبیعت اعلام می‌دارند و خواستار حفاظت از منابع طبیعی و دقت در جمع‌آوری گیاهان می شوند.
به گفته آنان،همه ساله با گسیل مردم به دامن طبیعت و جمع‌آوری انواع گیاهان خودرو و حتی کمیاب با هدف کسب سود، محیط زیست دچار لطمه‌ها و خسارت جبران ناپذیری می‌شود.
بر اساس اعلام کارشناسان هم اکنون به دلیل چیدن گیاهان قبل از گل دهی برای تامین معاش روستائیان و خوراک، گیاهان زرابی، ریزک، تره کوهی و موسیر روی خط انقراض قرار گرفته اند.
حفظ و نگهداری این نوع گیاهان بر عهده عموم مردم است و نباید آنان تنها به فکر به دست آوردن درآمد از راه بوته کنی یا ریشه کنی باشند، چرا که رشد و تکثیر این‌گونه گیاهی به کندی صورت می‌گیرد و عوامل طبیعی و برداشت‌های بی‌رویه از عوامل حیات گیاهان است.
آموزش صحیح درباره چگونه و چه وقت چیدن گیاهان بهترین راه جلوگیری از انقراض این قبیل گیاهان است.
فرسایش خاک، آلودگی محیط زیست و به‌هم خوردن تعادل زنجیره غذایی برخی از پیامدهای جبران‌ناپذیر از بین رفتن پوشش گیاهی است، هر گیاه اطلاعات ژنتیک بسیاری را به همراه دارد که می‌تواند پشتوانه ارزشمندی برای توسعه پایدار محیط زیست باشد.
60 گونه گیاه دارویی آذربایجان غربی در معرض انقراض است
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی با اشاره به اینکه 60 گونه گیاهی هم اکنون به عنوان گیاه خوراگی و دارویی در حال برداشت بی رویه توسط بهره برداران سنتی است، اظهار داشت: این گونه هم اکنون جز گونه های در معرض انقراض محسوب می شوند.
مهناز حیدری با بیان اینکه برداشت بی رویه و غیر اصولی و تغییرات آب و هوا عامل اصلی انقراض گیاهان دارویی آذربایجان غربی است، ادامه داد: زعفران وحشی، الاگز، انواع پیاز کوهی، کنگر، مندی و گل آقا جز گونه های در معرض انقراض جدی هستند.
وی از تشکیل کمیته کاشت گیاهان دارویی در آذربایجان غربی طی دو سال گذشته خبر داد و با بیان اینکه این کمیته مسئول سیاست گذاری، اجرای طرحهای تحقیقاتی و فرهنگ سازی در زمینه کاشت و برداشت و نحوه استفاده از گیاهان کوهی است، ادامه داد: متاسفانه اعضا این کمیته توجه کافی به موضوع گیاهان دارویی ندارند.
این فعال عرصه محیط زیست آذربایجان غربی با بیان اینکه اقدامات و برنامه های این کمیته باید شتاب دار و مداوم باشد، ادامه داد: انجام اقدامات مقطعی با توجه به وضعیت گیاهان دارویی و کوهی استان کافی نبوده و هم اکنون شرایط این گیاهان در حال اضطرار قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه مشکل در معرض انقراض قرار گرفتن گیاهان دارویی طی زمان ایجاد شده و هر ساله به تعداد گونه در معرض تهدید استان اضافه می شود، عنوان کرد: باید با برنامه ریزی بلند مدت، ایجاد هماهنگی بین دستگاهها، فرهنگ سازی از طریق رسانه ها در راستای رفع این مشکل اقدام عملی جدی انجام شود.
حیدری فرآوری و تولید صنعتی گیاهان دارویی را از دیگر ضرورت های این بخش به منظور جلوگیری از انقراض برخی گونه ها برشمرد و اظهار داشت: فرآوری این گونه ها بسیار پایین و در حد اسانس و عرق گیری در قالب حالت سنتی است.
آذربایجان غربی در تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست کشور را دارد
مدیر بخش توسعه خوشه صنعتی عرقیات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی نیز با بیان اینکه این استان در تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست کشور را دارد گفت: آذربایجان غربی به دلیل برخورداری از شرایط جغرافیایی مطلوب، تنوع آب و هوایی و بارش های مناسب به ویترینی از انواع گیاهان دارویی و منابع طب سنتی تبدیل شده است.
علی زبردست اضافه کرد: در این استان سالانه 70 نوع عرقیات گیاهی تولید می شود که پنج هزار خانوار در 500 واحد کارگاهی و منازل از این راه امرار معاش می کنند.
مدیر بخش توسعه خوشه صنعتی عرقیات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی گفت: افزون بر 446 گونه گیاه دارویی در این استان می رویند که بیش از 90درصد این ها در عرصه های طبیعی به صورت خودرو هستند.
زبردست تاکید کرد: با توجه به فراوانی گیاهان دارویی در آذربایجان غربی، سرمایه گذاری در این عرصه باید در اولویت قرار گیرد، چرا که میزان سود آوری یک هکتار از این گیاهان، حدود 150میلیون ریال بوده و میزان این سود 20 برابر بیشتر از سودآوری محصولات کشاورزی دیگر نظیر گندم است.
آذربایجان غربی موزه گیاهان دارویی
تاکنون حداکثر 700 و حداقل 460 گونه گیاهی دارویی از جمله کاسنی، شب بو و انعناع ، بولاغ اوتی،ختمی، چوبان کبریتی، بادرنجبویه، شیرین بیان، ثعلب، مرزه، اله گز، نسترن، موسیر، گندله، داغ جعفری سی، داغ قارپیزی، دوه دابانی، مندی، قوش اوزومی، داغ سقزی، یمیشان، چریش، هویچ وحشی، غازیاغی، یارپیز، کنگر، شوید، کهلیک اوتی و اوشقون در آذربایجان غربی شناسایی شده و استان از لحاظ تنوع گیاهان دارویی رتبه نخست کشور را به خود اختصاص داده است.
بیش از نیمی از گونه های گیاهی موجود در آذربایحان غربی خاصیت دارویی دارند و در حال حاضر بصورت سنی از حدود 150 نوع استفاده می شود، از میان انواع گیاهان دارویی موجود 42 نوع گیاه دارویی در آذربایجان غربی کشت می شود.
آذربایجان غربی با بیش از 37هزار کیلومتر مربع وسعت و برخورداری از آب وهوا و بارش‌های مناسب یکی‌از مهمترین رویشگاه‌های انواع مختلف گیاهان وحشی در کشور به شمار می‌رود.
نظر شما