به گزارش خبرنگار مهر، شهری که قرار است بر اریکه پایتخت فرهنگی جهان تکیه بزند و سالانه 20 میلیون زائر را به آغوش مهربانی بپذیرد، نیازمند توجه جدی است، تا با موهبتی مثل مضجع شریف رضوی و داشته های فرهنگی زیارتی، اقتصادی و رفتاری بتواند خود را به دنیای تشنه معنویت نشان دهد.
اختصاص 75 میلیارد تومان اعتبار برای توسعه زیربناهای مشهد باید نهادینه و در سالهای آینده تقویت شود تا مشهد آن گونه که استحقاق دارد، دین خود را به بشریت ادا کند.
مشهد شهربهشت
تمدن این قطعه از بهشت در طول تاریخ چنان بالیده که هر دوره اش به نشانی آراسته است. از افسانه شهر صد دروازه تا شکوه و درخشش نیشابور، مرو، بلخ، هرات، سمرقند و بخارا، از دلیری و جنگاوری تا یگانگی هنر و دانش و جاودانگی.
اینجا، انگار ردیف می شود درخت در سایه روشن های هر کوچه، هر گذر. احساسی تماشایی با من است. روزی که در به در به دنبال چشم های خودم می گردم، کنج خلوت آغوش می رسم. ماه را بی مدد تشت به تماشا می نشینم و قد قامت نمازم را منتظرم.
دلم هوای سفر داشت، همین حوالی درنگ و بی تابی و تردید. حالا اما در این اوج سرنوشت، از میان گل دسته های نور، می خوانم که نذر مرا قبول کن ای اوج سرنوشت.
دعای شعر و اذان در من می نوازد. آوازهای آبی دریا را می شنوم. از کوچه های غبار آلود دلم تا روشنای سبزینه پوش شهر آینه، راهی نیست.
چتر بی قراری ام را بر می دارم. می رسم به ایوان طلا. از نقره فام دخیل، تا بارانی چشمهایم را دویده ام. گلیم آبی رویاهایم پهن می شود. نفسهایی اهورایی، آرام در من می وزد. می بینم، چشم زائران پر از آواز قناری و غزل است.
راههای آسمان باز است و من زائر ذکر و دعا، به سمت سبز اقیانوسی از پرنده، پرواز می کنم. این جا حریم گل و آیینه و بابونه است. این جا برگ، فرش زمین است و من به زیارت غایت عاطفه مشرفم.
حالا، در آیینه ها تکثیر می شوم و تمام دلواپسی های درشت، میان بیت و عشق و اشک و آه، قمری خطیب دلم می شود.
سلام می دهم. هزار بار. برای ننه آقا که صلواتهایش از میان کاسه های سفالین تا منتهای بدرقه ام لب پر می زد و برای عمو عزیز که بارانی چشمهایش نذر دل آقا شد.
هنگامه شور و شعور
واژه خراسان را به محل برآمدن خورشید معنا کرده اند. خراسان در رهگذر تاریخ همواره شاهد نبرد نیکی و بدی و خرد و بی خردی بوده و توحش و دراز دستی پیکرش را بارها آزرده است. اما هر بار به خوی بیگانه ستیزی دانشمندان و دلاوری و جنگاوری پهلوانان خویش، دشمنان را از میدان بدر رانده است.
هنوز می توان از فرهنگ شهرهایش صدای اندیشه ورزانش را شنید و درخشش خیره کننده شان را در زایش دیگر باره ایران به تماشا نشست. می شود از مشهد الرضا سخن گفت و بر آستان مقدسش سجده برد.
علیرضا رضوانی محقق و نویسنده کتاب مشهد در جست و جوی هویت شهری این ها را می گوید و معتقد است: شهر مشهد به لحاظ قابلیتهای خاص و منحصر به فرد خود از اعتباری ویژه در ایران و جهان برخوردار است.
وی می افزاید: ما تاثیر آن چه دچارش هستیم را در شهرهایمان شاهدیم، اما چگونه می توان هویت شهر ها را شناخت و برای حفظ ارزشها و ارتقای آن اقدام کرد.
دکتر عماد افروغ جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس نیز در همین خصوص بیان می دارد: مردم یک استان یا منطقه ای در راستای هویت جویی خودشان می کوشند که جایگاه بیشتری نزد دیگر شهروندان و حتی مجامع بین المللی داشته باشند.
این پژوهشگر علوم انسانی و مطالعات فرهنگی معتقد است: بخشی از نیاز بشری نیاز عاطفی و عطش احساسی است، اما در خصوص مشهد بایستی به دنبال نشر معرفت رضوی باشیم.
وی می گوید: باید نحوه و سیره عملی امام رضا مد نظر زائران و مجاوران باشد و اینها یعنی تهیه نرم افزارهای فکری و معنویتی، که باید در اختیار آنان قرار گیرد.
وی با بیان این که مهمترین جاذبه مشهد، ارزش زیارتی بودن آن است، تاکید می کند: ارتباط مجاوران با مسافران و حتی نمادهای شهر و کششهای موجود نیز در بهینه سازی رفتار زائران، نقش دارد.
مریم حسن آبادی از گرگان به مشهد مشرف شده، وی که همراه همسر و مادرش سه روز است که توفیق زیارت را به دست آورده اند؛ می گوید: نذر داشتیم، خدا هم کمک کرد که برای سومین بار به مشهد سفر کنم.
وی در خصوص نحوه رفتار زائران بارگاه ملکوتی ثامن الحجج می گوید: مشهد شهر زیارتی و مقدسی است، اغلب مسافران برای ادای نذر، عبادت و نیایش مشرف می شوند، ما با کوله باری از سلام و التماس دعا آمده ایم، بنابر این با مسافری که به قصد سیاحت سفر می کند؛ باید متفاوت باشیم.
وی می افزاید: درست مثل زوارایرانی که به حج می روند و باید نماینده خوبی برای ایران باشند، ما هم بایستی با نحوه رفتار، بیان و حتی پوشش، حرمت مشهد را حفظ کنیم تا دست خالی باز نگردیم.
مناسک دینی و توسل
یک محقق و استاد حوزه، زیارت را به معنای روی آوردن می داند و می گوید: فلسفه زیارت یک مقوله و امر است، به همین خاطر نیز در ادبیات دینی ما زیارت، در زمره مناسک دینی و بسیار گرانقدر است.
حجت الاسلام رشاد در بخش دیگری از سخنان خود می افزاید: ما شیعیان، بیشترین بهره را از زیارت برده ایم.
به عقیده کارشناسان مسائل مذهبی، زیارت نوعی توسل است و اگر معرفت زائران به میزان بالایی برسد، دیگر شاهد هجمه مردم در جوار ضریح مطهر، نیستیم.
حجت الاسلام ربانی در همین مورد با اشاره به فرهنگ بزرگ شیعی معتقد است: نباید با رفتار غلط خود فرهنگمان را تضعیف کنیم.
رعایت حجاب خانمها در مسیر زیارت، جلوتر نایستادن از آقایان در بخشهای خانوادگی هنگام قراعت نماز، پرهیز از اختلاط زن و مرد به بهانه فامیل و آشنا بودن حین سفر، عدم تضییع حقوق دیگران و تعرض به اموال آنان، مثلا برداشت میوه از باغات مسیر سفر بدون رضایت صاحبانش، همه از مواردی است که علمای دینی برآن تاکید داشته و می گویند: عدم رعایت این مسایل گاه از سفری زیارتی به قصد قرب الهی،کوله باری از گناه را سوغات دارد و این امر خود، سبب غضب پروردگار و بلا و گرفتاری مسافران خواهد شد.
جواد وحیدی زائر بوشهری است. وی قصد کرده سالی یک بار به مشهد سفر کند. او در خصوص رفتار میهمانان رضوی می گوید: مشهد دومین کلان شهر مذهبی دنیاست، افتخار هر ایرانی، وابستگی به خاندان عترت و معنویت است، من متاسف می شوم گاهی در حرم، زائران بر سر جای ایستادن نماز و زیارتنامه خواندن با هم مجادله می کنند، یا این که می بینم هدف زیارت بوده اما مقصد، خرید و تب و تاب سیاحت است.
وی می افزاید: ما باید مردم مهمان نواز مشهد را به لطف امام هشتم، احترام کنیم، وقتی با این نوع بینش و زیارتی درست، به شهرهایمان باز گردیم؛ مسلم است که به انبساط خاطر دست یافته و بهترین حظ معنوی را از سفرمان خواهیم برد.
وی تاکید می کند: البته مسئولان شهر نیز بایستی کاری کنند که زائران با کمترین دغدغه، به عبادات خود برسند و به محض پاگذاشتن به مشهد احساس آرامش کنند.
نگاه جامعه شناسی
دکتر محمودرضا اکرامی فر، جامعه شناس است. از وی در خصوص آسیب شناسی رفتار زائران مشهد که می پرسم، پاسخ می دهد: ما دو نوع گردشگر داریم، عده ای فقط برای تفریح و سیاحت و لذت از طبیعت سفر می کنند، تا با دیدن کوه و جنگل و دریا، انرژی مثبت گرفته؛ به خانه باز گردند و دسته دوم گردشگران مذهبی هستند که به قصد کسب صواب، انجام تکلیف الهی و بهره مندی معنوی، مسافرت می کنند.
وی با بیان این که گردشگران مذهبی و زیارتی حتی در نوع نگاهشان با دیگران متفاوتند، تصریح می کند: این عده در پی خوش گذرانی و تفریح نبوده وخواهان هتلهای مجلل و نزدیک به تفرج گاهها نیستند.
این محقق حوزه مردم شناسی می افزاید: هدف گردشگران مذهبی، سکونت در نزدیکترین محل به حرم مطهر است، نه شاندیز و کنگ، بنابراین حاضرند با کمترین امکانات، بیشترین بهره وری را از سفرشان داشته باشند.
این نویسنده معتقد است: زود به مقصد زیارت رسیدن،مهمترین هدف چنین مسافرانی است، همچنین، نوع رفتارهای غیر گردشگرانه این دسته از زائران، با خواسته های رفتاری جوامع مدرن سازگار نیست و در اجتماع اختلال در نظم ایجاد می کند که البته از دیدگاه خودشان، کاملا بهنجار است.
وی می افزاید: به طور مثال اگر به زائری بگوییم چرا دیگران را هل می دهی، این رفتار در مکانی مقدس اشتباه است؛ خواهیم شنید:"حواسم نبود، شده دیگه، بقیه از من بدترند، ببخشید، التماس دعا."
وی تصریح می کند: همین طور تغذیه، تفریح، نوع انتخاب مرکب حرکت، و محل سکونت گردشگران مذهبی با مسافران سیاحتی متفاوت است.
وی می گوید: زائر شاید دنبال هتل لوکس برود اما ترجیح او نزدیک بودن به حرم است، روزی سه بار هم می خواهد زیارت کند و به اندازه سه نفر بار ترافیک ایجاد می کند، اما گردشگر سیاحتی، امروز به طرقبه می رود، فردا به فردوسی، بنابراین مسئولان حوزه شهری می بایست اسباب سفری راحت، همراه با شعور معنوی برای آنان ایجاد کنند تا از آسیبهای رفتاری ایشان کاسته شود.
...........................
گزارش: عزت خیابانی
نظر شما