گزارش نشست تحليل فيلم - مجموعه " چشمان آبي زهرا " در خبرگزاري مهر ؛ كشور مدعي آزادي و دموكراسي تحمل پخش يك فيلم را ندارد

 سيد عليرضا سجاد پوردر ابتداي اين نشست كه صبح امروز  با حضور خبرنگاران مطبوعات و خبرگزاري ها برگزار شد،  با تاكيد بر اينكه قصد تعريف و تمجيد از اين فيلم را ندارد، گفت:  من در اين نشست، درصدد اين نيستم كه بگويم اين فيلم اثري شاخص، قوي، محكم، ممتاز و بدون اشكال است. اما اگر مقايسه اي ميان كيفيت اين فيلم كه با بودجه اي كمتر از 90 ميليون تومان ساخته شده است با آثاري بشود كه از نظر درجه بندي دريافت بودجه در رده " الف " قرار مي گيرند، به خوبي تفاوت جايگاه اين فيلم مشخص مي شود. به خصوص اينكه فيلم در خارج از كشور ساخته شده و يك سريال 8 قسمتي و يك فيلم بلند از آن توليد گرديده است.

وي افزود: نكته ديگر اينكه با وجودي كه فيلم همانند هراثر تصويري ديگري از نقاط قوت و ضعف برخورداراست، واكنش بيننده نسبت به اين فيلم نشان مي دهد با وجود همه كاستي ها بيننده، اثر را پذيرفته است.
وي يادآور شد: هرچند كه در كشور تركيه امتياز توزيع اين فيلم فروخته شده است، به طرز حيرت آوري اين فيلم به وسيله خود مردم تكثير شده است و صدها هزار نسخه از اين اثر بين مردم توزيع شده است. من چند مهمان از استانبول داشتم كه بر وجود تعداد زياد نسخه هاي اين فيلم تاكيد داشتند. آنها مي گفتند حتي در برخي از شهرهاي تركيه، تكثير اين فيلم به فتواي مجتهدين و روحانيون صورت مي گيرد و اين عمل به عنوان فعاليتي ثواب برشمرده مي شود. اين درحالي است كه شهروندان تركيه اي بابت تكثير وتوزيع اين فيلم هزينه زيادي مي پردازند تا جايي كه يكي از اهالي اين كشور به من اعلام كرد كه دو تن از نزديكانش به دليل تكثير اين فيلم به 15 سال زندان محكوم شده اند.

سجاد پور گفت: نكته جالب ديگر آنكه حتي نام اين فيلم را دركشور تركيه به "چشمان زهراي فلسطيني " تغيير نام داده اند  و مردم مي گويند اين فيلم را به خاطراينكه درباره فلسطين است، خريداري مي كنند و به تماشاي آن مي نشينند. اين درحالي است كه ما پيش از اين، فكرمي كرديم، كشور تركيه حياط خلوت آمريكا و اسراييل است و مردم اين كشور نسبت به مسايلي كه در فلسطين اتفاق مي افتد بي تفاوت هستند.

به گزارش "مهر" سيد احمد ميرعلايي نيز به مساله استقبال قابل توجه مخاطب از اين فيلم اشاره كرد و گفت: ما به هيچ وجه انتظار استقبال اين تعداد مخاطب را نداشتيم و حتي فكر هم نمي كرديم اين فيلم بتواند تا اين اندازه واكنش ديگر افراد را بر انگيزد. اما جاي تعجب دارد، كشورهايي كه ادعاي آزادي و آزاد انديشي دارند و مخالفان نظام ما را حمايت مي كنند و حتي در صورت اعتراض و ارايه اسناد از طرف كشور ما، سعي مي كنند اين افراد را در نهايت آرامش به كشور ديگري منتقل كنند كه بتوانند بهتر از قبل به فعاليت هاي تروريستي خود ادامه دهند، نسبت به اين فيلم تا اين اندازه اعتراض مي كنند. ما حتي براي اينكه احساسات بينندگان خود را بيش از اندازه جريحه دار نكنيم، دست به استفاده از نشانه ها و به نوعي، بيان سمبوليك زديم  وبه همين خاطر، فقط گوشه ناچيزي از اوج جنايات صهيونيست ها را به تصوير كشيديم.
همچنين سجاد پور راجع به واكنش مسوولان كشور فرانسه راجع به اين فيلم توضيح داد:  خبر مربوط به اعتراض فرانسه نسبت به يك فيلم يا اثر تلويزيوني، نكته تازه اي نيست. در گذشته هم در پي اعتراض بسيار تند مسوولان وزارت امورخارجه، كشور سوئد نسبت به پخش فيلم و حتي واكنش تند سخنگوي وزارت امورخارجه آمريكا با عنوان كردن اينكه فيلم ازجنبه هاي تروريستي و يهود ستيز برخورداراست به اين فيلم حمله كرده و مورد هجوم سياسي خود قرار داده بود. البته مجموعه اين برخوردها موجب شعف و شادي گروه سازنده اين فيلم مي شود. چون نشان دهنده اين مطلب مهم است كه فيلم توانسته با مخاطب خود ارتباط برقرار كند و پيام مورد نظرش را به بيننده القا نمايد.
وي با اشاره به اينكه ساختار فيلم هايي كه خود غربي ها مي سازند با آنچه از سوي صاحبان سينماي غرب  به عنوان الگوي ساختاري ارايه مي شود، بسيار متفاوت است، توضيح داد: سينماي غرب يا همان هاليوود در فيلم هاي سينمايي كه توليد مي كند، دست به خلق و ارايه قهرمان هاي اساطيري و شكست ناپذير مي زند و در برابر آنها نيروهايي سراسر بد و منفور قرار مي دهد. اما وقتي درباره فيلمسازي ساير كشورها صحبت مي كند و به انتقال اين تكنيك و فن آوري به ديگر كشورها مي پردازد، بر فيلم هايي با ساختارها و مضامين پيچيده، غيرقابل فهم براي مردم، با شخصيتهايي خاكستري تاكيد دارد و درجشنواره ها و مجامع سينمايي بين المللي هم، اين نوع فيلم را مورد تشويق و تمجيد عمومي قرار مي دهد و در استفاده از شخصيت هاي مطلق خوب يا مطلق بد در فيلم ها، توسط سينماي  ساير كشورها را نفي مي كند. درحالي كه خود به شدت از اين نوع الگوها و روش ها استفاده مي كند. فيلم هاي ترميناتور، دلتا فورس، موزه استقلال، از اين نوع آثار هستند كه قهرمان هايي اسطوره اي در آنها وجود دارند و مرزهايي مشخص ميان شخصيت هاي منفي و مثبت كشيده مي شود. اين فشار رواني و رسانه اي كه غربي ها ايجاد كرده اند حتي روي فيلمسازان عرصه دفاع مقدس ما هم تاثير مي گذارد و آنها شخصيت هايي را خلق مي كنند كه از ضعف هاي زيادي برخوردارند  و حتي در برخي موارد، ضعف هاي آنها از قوتشان بيشتر است. ديگر فيلمسازان هم مسحور همين شرايط شده اند. اما ما دراين فيلم به شخصيت هايي اشاره  كرده ايم كه مثبت و منفي بودن آنها مشخص است و هر كدام با مرزبندي مشخصي  ارايه شده اند.
وي تاكيد كرد:  اين فيلم ، قصه ظلم يك فرد و شرح مظلوميت فرد ديگر را نشان مي دهد. اما به دليل تاثيرگذاري كه دارد مي بينم با برخورد شديدي از سوي رسانه ها و سردمداران دولت هاي مدعي آزادي و آزادي خواهي مواجه مي شود. دراروپا حمله به دين، اخلاق، معنويت و انسانيت هيچ اشكالي ندارد، اما ارايه مطلبي درباره صهيونيست ها حتي اگر در كمترين وجه هم صورت بگيرد با واكنش و برخورد شديد دولت هاي به ظاهر آزادي خواه اروپايي مواجه مي شود. انگار آنها براي اين كشورها پيامبر و خدا هستند. غربي ها دم از جريان آزاد  اخبار و اطلاعات و ديدگاه ها و اطلاع رساني شفاف مي زنند، اما درعمل با يك فيلم برخورد مي كنند و حتي راي به جلوگيري از پخش يك شبكه مي دهند.
سجادپور افزود:  اگر در بين صدها شبكه ماهواره اي و ملي كشورهاي اروپايي شبكه هاي ماهواره اي ايراني از بيننده اندكي برخوردار است و اگر به جريان اصول گرايي در جهان توجه نمي شود و در دنيا مردم نسبت به مسلمان هاي تروريست اعتقاد دارند، چرا نسبت به پخش يك فيلم سينمايي اين طور واكنش نشان داده مي دهند. مساله بر سر اين است كه غربي ها هر حرفي جز حرف مسلط جهاني كه خود از آن دفاع مي كنند را نمي پسندند و اتفاقا" همين حرفها است كه در دنيا مخاطب دارد.

به گزارش " مهر "علي درخشي، در اين نشست راجع به روند توليد اين فيلم گفت:  در زمان دانشجويي من قصه اي نوشتم و پايه هاي اصلي يك فيلمنامه را هم از اين ميان به وجود آوردم. اما در آن زمان من گرفتار كارهاي ديگري بودم و از جمال شورجه خواستم تا درباره اين فيلمنامه نظر بدهد و او هم مطالبي را در خصوص اين متن اظهار داشت و من از وي خواستم تا اين اثر را بسازد. اما گرفتاري هاي شورجه باعث شد تا ما با انجام مطالعات عميق كتاب هاي مختلف و تحقيق ميداني دست به نگارش اين متن بزنيم. پس از آن هم از سعيد سلطاني خواست تا فيلمنامه اثر را بنويسد و پس از نگارش متن با توجه به بودجه و شرايط روز و انتهاي اثر كه به مسايل استشهادي مربوط مي شود، بازنويسي فيلمنامه را خودم انجام دادم.
وي خاطر نشان ساخت:  من در اين فيلم سعي كردم از زبان سمبوليك تصويري استفاده كنم تا مشكلات روحي و رواني متوجه بينندگان و خانواده هاي آنها نشود. به همين خاطر تئودور را سمبل اسراييل گرفتم كه بچه اي ناقص الخلقه است و به وسيله پيوند اعضا و جوارح ديگران سعي مي كنند تا اين بچه را سرپا نگه دارند. همچنين در پايان فيلم صحنه حمله استشهادي برادر زهرا را قرار دادم تا به اين وسيله بيننده را دچار نوعي تزكيه نفس ( كاتارسيز ) و تخليه رواني كنم.
اين فيلمساز تاكيد كرد: تاكنون حدود 10 فيلم درباره فلسطين و مبارزه عليه صهيونيست ها در كشور ساخت شده است ما به غير از فيلم بازمانده، " چشمان آبي زهرا " از جمله آثاري به شمار مي رود كه به ميزان قابل توجهي توانسته بر روي مخاطب خود تاثير بگذارد. اگر تكنيك را پرداخت يك اثر مناسب با مخاطب بدانيم، ما در اين فيلم از تكنيك خوبي استفاده كرده بوديم. پرداخت خوب محتوا با دكوپاژي كه من سعي كردم آن را به دقت انجام بدهم، روي ساخت اين اثر تاثير مثبت گذاشت. به خصوص اينكه من در اين فيلم برخلاف تمامي آثاري كه پيش از اين ساخت بودم فقط 20 يا 30 درصد دكوپاژم را سر صحنه انجام مي دادم و ساير برنامه ريزي ها پيش از پرداخت هر صحنه صورت مي گرفت. من همچنين كوشيدم تا اين فيلم از تعليق و انتظار لازم برخوردار باشد و اگر بودجه لازم در اختيار ما براي به كارگيري امكانات بيشتر قرار مي گرفت و جلوه هاي ويژه كامپيوتري به اندازه كافي گسترش پيدا كرده بود، بدون ترديد فيلم از شرايط بهتري برخوردار مي شد.
در ادامه نشست سجاد پور با گلايه نسبت به نوع برخورد مديران تلويزيون در ساخت اين فيلم يادآور شد: به عقيده من بايد درسياستگذاري كلان تلويزيون توجه به ساخت اين نوع آثار توجه شود. چون اين فيلم با توجه به فشا ر و پيگيري هاي مكرر و ناراحتي هاي فراوان دست اندركاران توليد آن ساخته شد و فيلم از بودجه حقير و اندكي برخوردار بود كه البته من چندان صلاح نمي دانم وارد جزييات اين مساله بشوم. به نظر من توجه به اين مسايل و ساخت آثاري با همين مضامين بايد در سياستگذاري هاي استراتژيك تلويزيون قرار بگيرد و شرايط به گونه اي نباشد كه سازندگان اين نوع آثار با دردسر و مشكلات زيادي مواجه باشند. ازطرف ديگر من به مديران تلويزيون تاكيد مي كنم اين نشانه ها و برخوردها با اين فيلم را جدي بگيرند و رويكردي براي توليد اين گونه آثار داشته باشند. به نظر من خيلي مهم است كه دشمنان با آثار هنري ما برخورد كنند تا از اين طريق ماهيت اصلي آنها نمايان شود.
سيد احمد مير علايي، طراح و مدير توليد "چشمان آبي زهرا" اظهار داشت:  البته من بايد توضيح بدهم كه مقاومتي در تلويزيون براي ساخت اين اثر وجود نداشت، اما نوعي بي توجهي اعمال مي شد كه همين مساله پيگيري بسيار زيادي را از سوي ما طلب مي كرد. ما در اين فيلم به يك تجربه رسيديم كه سازندگان يك اثر هنري نبايد دوگانه عمل كنند. يك فيلمساز بايد تكليفش را با خودش و اثرش روشن كند. زماني كه ما براي ديدن لوكيشن به سوريه رفتيم، همه بدون اينكه از قبل هماهنگي شده باشد، ابتدا درباره رفتن به حرم حضرت رقيه (س) اقدام كردند و در همان جا بود كه همه ما در دل خود براي ساخت اين اثر از خدا و ائمه معصومين كمك خواستيم. رمز موفقيت اين فيلم نيز درهمين مساله بود كه ما بر سر يك مساله و هدف واحد اتفاق نظر داشتيم.  از نظر امكانات هم اصولا" شرايط توليد فيلم و سريال در كشور كم است و ما به اين سختي ها عادت كرده ايم. ولي حتي اگر امكانات و بودجه بيش از آن چيزي بود كه به اين فيلم اختصاص داده بودند، اما يكدلي و نيت و قصد همسوي عوامل توليد نبود، اين فيلم تا اين اندازه نمي توانست با مخاطب خود ارتباط برقرار كند.
از سازندگان چشمان آبي زهرا سوال شد:  امكان دارد برخي منتقدين  در برخورد با اين فيلم به نكاتي از قبيل شعارگويي و بيان مستقيم مفاهيم در فيلم و اينكه اين فيلم از ساختار هنري سطح بالايي برخوردار نيست و فضاي فيلم هاي تبليغاتي را دارد اشاره كنند و بگويند درساخت  اين فيلم پرداخت هنري لازم صورت نگرفته است و شخصيت ها يا سياه و يا سفيد هستند و با اين دلايل مدعي شوند فيلم با استقبال مخاطب مواجه نخواهد شد. حتي خيلي ها احتمال جذب مخاطب تا اين سطح را هم نمي دادند. اما بر خلاف انتظار اين فيلم توجه مخاطبان مختلف داخلي و خارجي را به خود جلب كرد. اين ديدگاه از چه نشأت مي گيرد؟ 
سجاد پور پاسخ داد:  همه افرادي كه به ساخت اين فيلم اقدام كردند، افرادي سينمايي هستند و فضاي سنگين سياسي پس از سال 76 باعث شد تا آنها به سمت برنامه سازي در تلويزيون روي بياورند. بنابراين با اين عرصه بيگانه نيستند. از طرف ديگر، مي توان عدم فهم موضوع را به يك يا دو بيننده نسبت داد. راجع به ساير مخاطبين در قلب اروپا يا ديگر كشورهاي جهان هم مي توان به اين شكل برخورد كرد كه از روي ناآگاهي اين فيلم را تماشا كرده اند. اما در مورد مخاطبي با اين وسعت چه مي توان گفت. آيا جز اين است كه فيلم اراي ارزشهايي بوده است كه اين وسعت مخاطب را به خود جلب كرده است. مساله اينجاست كه دشمن براي اينكه يك نظام را دچار مشكل كند، ابتدا به نفوذ در مراكز نظامي فكر مي كند كه در كشور ما به دليل قدرت بسيار بالاي قواي نظامي و اينكه زير نظر رهبري قرار دارد، نفوذ در آن به هيچ وجه امكان پذير نيست. راه ديگري كه بلافاصله دشمن به آن مي انديشد. اقدام از طريق راه هاي فرهنگي است. عرصه اي كه از ابتداي انقلاب هم كنترل قابل توجهي بر روي آن وجود نداشت. بايد قبول كرد كه برخي از نيروهاي تاثير گذار در مراكز فرهنگي ماموريت هايي  دارند.
علي درخشي با تاكيد بر اين مطلب  كه بايد دليل توجه مخاطب به اين فيلم مورد بررسي قرار بگيرد تا از اين طريق بتوان آثار تاثير گذار بيشتري را توليد كرد، گفت: اين فيلم بايد به جهت مخاطب شناسي و تاثير برمخاطب مورد بررسي قراربگيرد. سالها است كه مقام معظم رهبري درخصوص شبيخون فرهنگي هشدار دادند. درحال حاضر جنگ، جنگ رسانه اي است و ما بايد در برابر فعاليت رسانه اي غربي ها كه سعي مي كنند تا مسلمانان را مفلوك و بيچاره نشان بدهند، ازخود واكنش مناسب فرهنگي و هنري نشان بدهيم. در حالي كه اسرائيلي ها گلوله مستقيم به چشم فلسطيني ها شليك مي كنند و اين فيلم ازجنبه هاي واقعي و مستند گونه برخوردار است، دربرابر پخش اين فيلم تا اين اندازه واكنش غربي ها را شاهد هستيم. الان غربي ها ديگر بحث ايدئولوژيك و جنگ ايدئولوژيكي ندارند. آنها به جنگ فرهنگي پرداخته اند و به وسيله فيلم ها و ديگر آثار خود سعي دارند حتي بر روي شيوه پوشش ما تاثير بگذارند.
ميرعلايي هم توضيح داد: به عقيده من در شرايط كنوني كه دشمن تا اين اندازه نسبت به پخش يك فيلم واكنش نشان داده است، ما بايد از نقطه ضعف دشمن استفاده كنيم و ساخت اين نوع آثار را در اولويت موضوعي خود قرار بدهيم. درفرانسه هرسياستمدار يا انديشمندي كه به عنوان مهمان رسمي وارد مي شود را درمراسم گلباران شهداي اين كشور كه در برابر دشمن دست به عمليات استشهادي زده بودند، به طور گسترده شركت مي دهند. اما جالب است كه همين فرانسوي ها فلسطيني هايي كه دربرابر اشغال خود دست به عمليات استشهادي مي زنند را به عنوان تروريست معرفي مي كنند. درجنگ فرهنگي كه دشمن راه انداخته است، ما بايد از نقطه ضعف هاي دشمن استفاده كنيم و نگاه فرهنگي ما نسبت به اين مسايل باز باشد.
سجادپور نيز در اين خصوص اظهار داشت: دركشور ما يك فيلم ايراني كم ارزش كه با آرمان ها و اصول انقلاب همسو نيست و اتفاقا" مخاطبين چنداني هم ندارد، يا حتي يك فيلم خارجي نه چندان مهم، از سوي رسانه هاي داخلي كشور با استقبال شديد مواجه مي شود و مديراني كه كم دانش هستند و منتقداني كه قلم به مزدند در تكريم اين نوع فيلم ها اقدام مي كنند. درحالي كه اين مساله يك اقدام فرهنگي نيست، بلكه برخوردي سياسي در قالب و پوشش فعاليت هنري است. از سوي ديگر مي بينيم  طي مدتي كه فيلم چشمهاي آبي زهرا از تلويزيون پخش شد، فضاي مطبوعات نسبت به اين فيلم حتي يك روز مساعد نبود و هر چيزي كه در اين زمينه نوشته شد يا به تمسخر فيلم  پرداخت، يا در برابر فيلم سكوت كردند. 
سجادپور افزود: جالب است بدانيد طي چند روزي هم كه خبر جلوگيري از پخش شبكه سحر در فرانسه به دليل پخش اين فيلم از آن شبكه انتشار يافت، حتي در يك روزنامه اسمي از اين فيلم  برده نشد و فقط يك روزنامه به دليل تعطيلي شبكه سحر در فرانسه  اشاره كرد و نشريات ديگر، اگر خبري هم انتشار دادند، فقط به مساله جلوگيري از پخش شبكه سحر بدون ذكر دليل آن، اشاره داشتند. به عقيده من مديران ما بايد به گلوگاه هاي مطبوعاتي و فرهنگي كشور توجه داشته باشد و نسبت به آن دقت نظر لازم را اعمال كنند. چون با وجود اين هجمه خبري و مطبوعاتي، بسياري از هنرمندان ممكن است پس بزنند و كمتر كسي همانند دست اندركاران توليد اين اثر ممكن است، در برابر اين هجوم مقاومت كنند و بر سر اصول خود پافشاري داشته باشند.