به گزارش خبرنگارمهر، در حالی که حدود 50 درصد از مردم خراسان شمالی در حوزه کشاورزی فعالیت می‌کنند کمبود آب در این استان یکی از بزرگ‌ترین مشکلات پیش روی کشاورزان این خطه است.
در سالیان گذشته کشاورزان خراسان شمالی نیز مانند گذشتگان خود در مواجهه با خشکسالی اقدام به حفر چاه به صورت گسترده در اراضی کشاورزی خود کردند.
برخی از این چاههای حفر شده مجوز و پروانه گرفتند و بسیاری نیز همچنان بدون مجوز اقدام به بهره برداری از آبهای زیرزمینی می‌کنند.
در سال‌های اخیر وزارت نیرو برای ساماندهی چاههای غیرمجاز در کشور اقدامات گسترده‌ای را انجام داد؛ از پلمپ چاههای غیرمجاز و و جمع آوری موتور پمپ‌ها گرفته تا انجام اقداماتی برای اعطای مجوز به این چاههای غیرمجاز، که البته اعطای مجوز به این چاهها خیلی راحت نبود و شرایط و ضوابط خاصی را می‌طلبید.
سرکه نقدی که به از حلوای نسیه است!
مشکل کم آبی استان و لزوم حمایت از بخش کشاورزی سبب شده تا علی رقم غیرقانونی بودن حدود 2 هزار حلقه چاه در این استان، سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی با این توجیه منطقی که وظیفه تامین نهاده‌های مورد نیاز باغداران و کشاورزان بر عهده او است نسبت به تامین سوخت یارانه‌ای برای این چاهها اقدام کند.
از طرف دیگر کشاورزان محروم خراسان شمالی که زندگی و روزگارشان بستگی به همان میزان اندک زمین کشاورزی و محصول حاصله از آن دارد نیز، سفت و سخت چرخ چاه غیرمجاز خود را چسبیده و خواهان حمایت سازمان جهاد کشاورزی از آنان باشند.
آن‌ها که در دوران گذشته و با استفاده از غفلت مسئولین اقدام به حفر چاههای غیرمجاز در اراضی خود کرده‌اند حاضر نیستند با هیچ شرایطی از تنها منبع درآمد خود چشم پوشی کنند چرا که می‌گویند با پلمپ چاههای مذکور در واقع با دست خود باغات چندین ساله و مزارع کشاورزی خود را نابود می‌کنند.
بسیاری از آنان حتی به طرح‌های ساماندهی وزرات نیرو نیز اطمینان ندارند علت آن هم روشن است زیرا که حدود 80 درصد از این چاههای غیرمجاز شرایط مورد نیاز برای اعطای پروانه و مجوز بهره برداری را ندارند.
کشاورزان خراسان شمالی بدون در نظر گرفتن آینده سفره‌های آب زیرزمینی در این استان، همچنان سرکه نقد جهاد کشاورزی را به حلوای نسیه وزارت نیرو ترجیح می‌دهند.
چاههای آبی که نان کشاورزان را می‌دهند
رئیس سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی در گفتگو با خبرنگار مهر، عنوان کرد: تامین سوخت چاههای غیرمجاز با دستور مستقیم معاون اول ریاست جمهور انجام می‌شود.
ابوالفضل یاوری اضافه کرد: در صورت عدم تامین سوخت و یا پلمپ این چاهها بسیاری از اراضی و باغات کشاورزی که در سال‌های گذشته کشت شده‌اند از بین می‌رود.
وی با قبول وجود دوگانگی در مورد برخورد و تعامل با مسئله چاههای غیرمجاز اظهار داشت: جهاد کشاورزی در مقابل کشاورز و تامین نهاده‌های لازم وظیفه دارد اما ساماندهی و یا پلمپ چاههای غیرمجاز بر عهده این نهاد نیست.
یاوری با بیان اینکه لازم است برای تامین نهاده‌های کشاورزی و همچنین حفظ منابع آب زیرزمینی اقدامی هماهنگ و عملی صورت گیرد تصریح کرد: مناسب‌ترین راهکار برای حل این مسئله استفاده از منابع جایگزین آبی است.
وی استفاده از آبهای سطحی را از طریق احداث بندهای آبی و ... پیشنهاد کرد و افزود: از این طریق می‌توان تهدیدهایی چون سیل و بارندگی‌های رگباری را به فرصتی برای توسعه کشاورزی بدل کرد.
سوخت چاههای غیرمجاز قطع شود
پیش از این معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی در مصاحبه با رسانه‌ها نسبت به تخصیص سوخت به چاههای غیرمجاز کشاورزی انتقاد کرده و خواستار قطع این سهمیه شد.
رضا نعیمی افزود: درحالی که برداشت آب از چاههای غیرمجاز همچنان ادامه داشته و مضر به منافع عمومی است، تخصیص سوخت مورد نیاز فعالیت این چاهها منجر به افزایش اضافه برداشت آب از آنان می‌شود.
وی با بیان اینکه در خراسان شمالی حدود 6 درصد از میزان آب برداشت شده از چاهها به صورت غیرمجاز است اظهار داشت: البته میزان برداشت آب از این چاههای غیرمجاز رقم زیادی نبوده اما همین میزان نیز قابل تامل است.
این مسئول اظهار داشت: در مجموع سالیانه حدود 461 میلیون مترمکعب آب از چاههای استان برداشت شده که 28 میلیون مترمکعب آن به صورت غیرمجاز استحصال می‌شود.
وی از مسدود شدن 614 حلقه چاه غیرمجاز در طی دوران تشکیل شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی خبر داد و افزود: پلمپ این چاهها منجر به صرفه جویی و جلوگیری از برداشت آب از آبخوان‌های زیرزمینی به میزان 33 میلیون و 900 هزار مترمکعب شده است.
نعیمی با اشاره به اجرای قانون تعیین تکلیف چاههای غیرمجازی که قبل از سال 85 حفر شده‌اند اظهار داشت: از ابتدای ابلاغ این قانون در سال 90، هزار و 630 نفر از دارندگان چاههای غیرمجاز در خراسان شمالی برای ساماندهی چاههای خود در سایت ثبت نام کرده‌اند.
وی افزود: از این تعداد تنها 202 حلقه چاه شرایط مورد نیاز وزارت نیرو را برای اعطای مجوز داشتند.
نعیمی تصریح کرد: درخواست مابقی متقاضیان برای دریافت مجوز بنا بر قانون تعیین تکلیف چاههای غیرمجاز رد می‌شود.
معاون حفاظت و بهره برداری شرکت آب منطقه‌ای خراسان شمالی از مسئولان صدور مجوز اعطای سوخت به چاههای غیرمجاز خواست تا برای رعایت حقوق چاه داران دارای مجوز و همچنین جلوگیری از اضافه برداشت آب از سفره‌های زیرزمینی، به چاههای غیرمجاز سوخت ندهند.
سوخت چاههای غیرمجاز قطع نمی‌شود!
مسئول ستاد پیگیری سوخت سازمان جهاد کشاورزی خراسان شمالی گفت: سوخت چاههای غیرمجاز کشاورزی در این استان قطع نخواهد شد.
حشمت الله برسلانی در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: به رغم وجود تعداد فراوان چاههای کشاورزی غیرمجاز در خراسان شمالی سهمیه سوخت یارانه‌ای این چاهها قطع نخواهد شد.
وی افزود: دارندگان چاههای غیرمجاز همانند سایر افراد می‌توانند با مراجعه به سامانه سوخت کشاورزی نسبت به ثبت نام چاه مورد نظر خود اقدام کنند.
برسلانی تاکید کرد: مهم‌ترین هدف در این نهاد افزایش کمی و کیفی تولید محصول بوده و تا زمان ساماندهی این چاههای غیرمجاز، ارائه سوخت به آنان همانند سابق ادامه دارد.
وی با بیان اینکه در حال حاضر سوخت یارانه‌ای با توجه به ضرایب شاخص در بین شهرستان‌های استان توزیع می‌شود اظهار داشت: توزیع سوخت در هر شهرستان با توجه به نیازهای فصلی، مشخصات واحدهای مصرف کننده و ... صورت می‌گیرد.
این مسئول تصریح کرد: تاکنون در خراسان شمالی حتی یک مورد اعتراض دارندگان چاههای غیرمجاز مبنی بر عدم دریافت سوخت یارانه‌ای به این ستاد وصول نشده است.
وی تاکید کرد: در تمام تصمیماتی که برای سوخت رسانی ماشین آلات کشاورزی در این استان گرفته می‌شود سرنوشت چاههای غیرمجاز نیز منظور خواهد شد.
برسلانی اضافه کرد: البته طرح ساماندهی چاههای غیرمجاز خراسان شمالی با مشارکت این نهاد و شرکت آب منطقه‌ای استان در دست اجرا است.
وی افزود: در این طرح دارندگان چاههای غیرمجاز با رعایت برخی اصول بهره برداری و نیز نصب کنتور برای چاههای خود پروانه دریافت خواهند کرد.
لزوم ساماندهی چاههای غیر مجاز
با وجود وابستگی کشاورزان خراسان شمالی به تامین آب از منابع زیرزمین، به نظر می‌رسد لازم است برای ساماندهی چاههای غیرمجاز اقدامی اساسی و عاجل صورت گیرد، البته در هر تصمیمی که برای چاههای کشاورزی گرفته می‌شود باید این نکته را نیز در نظر داشت که حیات و ممات این کشاورزان محروم به مزارع کشاورزی و تامین آب این اراضی بستگی دارد.
در حال حاضر بر اساس آمار رسمی تعداد هزار و 941 حلقه چاه غیرمجاز در شهرستان‌های مختلف خراسان شمالی وجود داشته و تامین آب سطح وسیعی از مزارع کشاورزی این استان با بهره برداری از این چاهها صورت می‌گیرد.
با وجود اینکه به نظر می‌رسد آب بهره برداران از این چاههای غیرمجاز با دستورالعمل‌های قانونی به یک جو نمی‌رود باید برای ساماندهی پایدار و مبتنی بر تداوم تولید کشاورزی، تغییراتی در سازوکارهای این ساماندهی به وجود آید.
بنا به گفته کارشناسان امر، بهترین تغییر در این ساماندهی پیش بینی برنامه‌ای اصولی برای استفاده از ظرفیت آبهای جایگزین است، شاید تنها در این حالت باشد که هم آب چاههای غیرمجاز کشاورزی قطع شود و در عین حال نیز نان کشاورزان محروم خراسان شمالی آجر نشود.
..........................
گزارش: علی خادمی
نظر شما