به گزارش خبرنگار مهر، در سالهای نه چندان دور و زمانی که هنوز نانواییهای امروزی رونق چندانی نداشت، وظیفه تامین نان خانواده بر عهده مادران و دخترانی بود که مهارت پختن نان را در تنورهای سنتی و هیزمی آموخته بودند.
آنان این هنر بومی را نه به عنوان هنر بلکه به صورت نیازی ضروری برای گذران روزگار آموخته بودند و به فوت وفن کار خود نیز کاملا آشنا بودند.

اگر فقط پخت نان معمولی سنتی را در نظر بگیریم؛ توانایی درست کردن خمیر، تشخیص زمان درست ور آمدن آن، تشخیص ترش نشدن خمیر، تنظیم دمای مناسب تنورهایی که با هیزم گرم میشد و ... از مجموعه اقداماتی بود که مادران خراسان شمالی به راحتی از عهده آن بر میآمدند و نان را درست موقعی که تنور داغ بود میچسباندند.
نان دیروزخراسان شمالی در دامن فرزندان امروز
با گذشت زمان بساط تنورهای سنتی کاه گلی برچیده شد، دیوار آنها فروریخت و چندی بعد هم گودال تنور در زیرسازی منازل جدید از بتن و مصالح ساختمانی پر شد، اما آنچه که باقی ماند خاطرات سیب زمینی پخته و مجالس گرم لب تنوری بود، خاطراتی که هنوز در اذهان بسیاری از مردم خراسان شمالی، یادآور روزهای زیبای تعارف واقعی! نان گرم است.
با وجود همه این تغییرات، هنر نان پختن در میان دختران خراسان شمالی همچنان نهادینه و پا برجا به حیات خود ادامه داد.
این هنر این بار نه در تنورهای کاه گلی و پر از دود و خاکستر، بلکه در تنورهای جدید و سایر دستگاههای برقی و گازی متبلور شد، دستگاههایی که در آن به مدد علم روز دیگر نه دودی به چشم کسی میرفت و نه لازم بود کسی برای فهمیدن داغی تنور دست خود را بسوزاند.
نانوایان این تنورها نیز مادران سالهای مه آلود گذشته نبودند؛ دخترانی بودند که این کار را به عنوان هنری بومی و منبعی برای کسب درآمد انجام میدادند.
هر چه که بود هنر نان پختن در خراسان شمالی بالید و رشد کرد؛ انواع نانهای جدید با اضافه کردن چاشنی و ادویه جات مناسب به وجود آمد و ذائقه ایرانیان نیز که نان و نمک هنر گذشتگان خود را خورده بودند با همه آنها سازگار شد ومورد پسند قرارگرفت.
مهارت پخت نان خراسان شمالی به ثبت آثار ملی میرسد
خبر خوشی که شاید گامی باشد هر چند کوچک، در جهت حفاظت از میراث مادرانی که سالیان سال غم نان داشتند، هر چند که در این روزگاران نیز بزرگترین غم بسیاری از مردم، همان غم سابق نان است.
معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی از تکمیل و تایید پرونده مهارت پخت نان درخراسان شمالی در شورای ثبت استان و ارسال به سازمان مرکزی جهت ثبت در فهرست آثار ملی (میراث معنوی) کشور خبر داد.
علی اکبر وحدتی با اعلام این خبر افزود: تهیه نان یکی از نیازهای حیاتی بشر بوده و در فرهنگ بومی مردم خراسان شمالی نیز پخت نان تا پیش از دست یابی به تکنولوژی جدید از تنوع بسیاری برخوردار بوده است.
وی اضافه کرد: زنان خراسانی با الهام از استعداد، ذوق و هنر خانگی خود انواع نانهای محلی و خوش طعم همچون فتیر شیرین، نان قتلمه، فتیر چریشی، نان چلپک، قطاب، کماج، فتیر جزلاغ، نان سَچی و نان بیشمه را برای مصرف خانواده و یا به مناسبتهای مختلف از جمله نوروز، عروسی و عزا میپختند.
وحدتی تصریح کرد: در این پرونده چندین نمونه ازشیوه های پخت نان به همراه ظروف مربوط به نگهداری غلات و پخت نان مورد بررسی قرار گرفته است.
معاون میراث اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری خراسان شمالی اظهار داشت: بر اساس آیین نامهها و کنوانسیونهای حفاظت از میراث معنوی، مهارت پخت نان در شاخه «دانشها و عادتها و رسمهای مربوط به طبیعت و کیهان» آثار ملی طبقه بندی میشود.
حرف دارم با شما مردم شهر/غم نان اگر که بگذارد
این روزها همه جای خراسان شمالی صحبت از نان است، مطمئنا دلیل این صحبتها ثبت ملی مهارت نان پختن مردم این استان نیست؛ نقل مجالس این روزها افزایش قیمت نان در کشور و فشار مضاعفی است که بر گرده نحیف مردم محرومترین استان کشور وارد میشود.
اگرچه درد مردم، تنها گرانی نان نیست و موج گرانی تقریبا تمامی کالاهای مورد نیاز خانواده را فرا گرفته است، اما روشن است که با اوضاع فعلی، تنور برای پختن هر نوع نانی که قرار است توی دامن مردم گذاشته شود حسابی داغ و آماده است.
.........................
گزارش: علی خادمی
نظر شما