قلم حلقه اتصال و پل ارتباطی بین افکار و اندیشه هاست

به گزارش خبرگزاری مهر، هر چند قلم در ظاهر موجودی کوچک و حقیر بوده و به چشم نمی آید، اما در باطن نقش بسیار تعیین کننده و سرنوشت سازی را در صلاح و فساد جوامع ایفاء می کند و چه بسا سرچشمه پیدایش بسیاری از تمدن ها فرهنگ ها، اندیشه ها، مذاهب و تفکرات بوده و یا بر عکس سبب نابودی و اضمحلال آن شده است.

سعادت و شقاوت افراد به چرخش قلم ها بستگی دارد و چه بسیار جان ها و دل هایی که با تپش قلم منقلب و متحول شده اند و در وادی احس الحال قرار گرفته اند و چه فراوان افرادی که با تپش قلم و تحت تأثیر القائات آن در ویل صلالت و گمراهی فرو رفته و خسره الدنیا و الاخره شدند.

پس در واقع قلم همچون شمشیر دو لبه ای است که هم راه نجات و صلاح را می نمایاند و هم می تواند مسیر بدبختی و شقاوت و سقوط را فراهم کند و از سویی دیگر قلم به منزله یـک پل استـراتژیک و مهم گـذشـته انسان را به حال و حال را به آینده پیوند می زند و با برچیدن دیوارها و مرزها حلقه اتصالی است بین افکار و اندیشه های مختلف و متنوع رایطه انسان با قلم چنان عمیق و ریشه ای است که هر دو پشت به هم تأثیرپذیرند چرا که قلم نهفته های درونی و تراوشات ذهنی و افکار و ایده های انسان را رسم می کند و در مقابل انسان نیز از آنچه فلم نقش کرده الهام گرفته و تحت تأثیر قرار می گیرد و سخن دیگر این که قلم بستر بروز و ظهور خلاقیت ها و تجلی گاه شکوفایی استعدادها و اندیشه های بشر است.

قلم در فرهنگ توحیدی

در فـرهنـگ توحیدی مهمترین ویژگی قلم این است که قلم حلقه پیوند آسمان و زمین است، در این فرهنگ خالق لوح قلم از همان روزی که بار امانت خلیفه اللهی را به دوش انسان گذاشت مسؤولیت عظیمی را نیز متوجه قلم ساخت، قرآن کریم به عنوان پایه گذار اندیشه توحیدی ناب و ارمغان آورنده تمدن بزرگ اسلامی اشارات بسیار پر مغزی به این موضوع دارد.

بر مبنای آیه شریفه آمده است که نوشتن و کتابت امری است که خداوند متعال به انسان آموخت و توانایی این کار عظیم را که مبدأ تاریخ بشر و سرچشمه علوم فنون و تمدن ها است را در او ایجاد کرد و علم و دانش را از این طریق و با این وسیله به او آموخت. خداوند متعال بر اساس حکمت عالیه خود استعداد استفاده از قلم را در انسان شکوفا کرد تا به وسیله آن بتواند نهفته های درونی خویش را بروز و ظهور داده و آنچه را که خود درک کرده و یاد گرفته به دیگران نیز منقل کند.

در آیه دیگری آمده است یعنی خداوند بیان را به انسان آموخت در کتب لغت واژه بیان به معنای قلم نیز استعمال شده است و در فرازی دیگر خداوند متعال به فلم و آنچه که می نویسد سوگند یاد می کند قسم به قلم و آنچه که می نویسد این مطلب حاکی از عظمت و شایستگی فوق العاده قلم است که خداوند متعال به عنوان نعمتی بزرگ و بس گرانقدر به انسان عنایت کرده است.

نکته جالب این است که این نگرش به قلم در موقعیتی ا تفاق می افتد که در محیط سراسر جهل و نادانی شبه جزیره عربستان احدی برای قلم و اهل قلم ارزشی قائل نیوده است و اسلام بود که پایه های اولیه خود را بر اساس تکریم علم و قلم بنا گذاشت و به دنبال آن مردم بی فرهنگ و فاقد تمدن در خدمت کوتاهی چنان در واژه های علم و فرهنگ را فتح کرده است و تمدنی نوین را به جهانیان عرضه کردند که همگی را در تحیر فرو برد.

امروز به اعتراف دانشمندان معروف غربی نور غلم و دانش مسلمین بود که فضای تاریک اروپا را روشن ساخت و آنها را وارد عصر تمدن ساخت آری تاکید بر اهمیت مسئله تعلیم و قلم که بی فاصله بعد از بیان نعمت بزرگ خلقت و آفرینش ذکر شده است نشانگر اهتمام اسلام به این امر مهم است و نقش برجسته قلم را در تکامل انسان روشن تر می کند.

قلم در کلام معصومین

در احادیث وارده از معصومین (ع) نیز از قلم و جایگاه والای آن و نقش برجسته ای که در تکامل روحی بشر و پیشرفت جامعه دارد به خوبی یاد شده است که از آن جمله روایات می توان به امام صادق (ع) می فرمایند: قلم نوشتن اخبار گذشتگان را برای زمان حاضر و اخبار زمان حاضر را برای آیندگان ثبت و حفظ می کند.

رسول خدا (ص) می فرمایند: در روز قیامت مدد علماء و خون شهدا مورد بررسی و سنجش قرار می گیرد و نهایتاً مدد علماء ارزش بیشتری نسبت به خون شهدا پیدا می کند.

در حدیث دیگری از آن حضرت آمده است: همواره علم و دانش را از علماء گرفتن و بنویسید چرا که با از دنیا رفتن دانشمندان علم آنان نیز از بین خواهد رفت و در همین زمینه حدیث دیگری دارند که: علم و دانش را به زنجیره کشید سؤال شد یا رسول الله چگونه؟ فرمود : با نوشتن چرا که علم و دانش از ذهن انسان فرار می کند ولی نوشتن آن را ثبت و حفظ می کند.

در روایتی دیگری رسول خدا (ص) تاکید دارند که محور مکتوبات و آثار نوشتاری علوم و معارف دینی باشد تا از پاداش بیکران الهی بهره مند شود.

بیانی دیگر از آن حضرت حاکی است: وقتی مؤمنی فوت کند و یک اثر مکتوب از او باقی بماند این اثر بین آن شخص و آتش جهنم حاذل شده است و با شفاعت خویش صاحبش را به سوی بهشت و بهره مندی از نعمت های الهی سوق می دهد.

حضرت علی (ع) نیز در روایتی بر زیبا نویسی تأکید می کند و می فرماید: نوک قلم خود را بلند بگیر، میان سطرها فاصله گذار و حروف را از نزدیک هم بنویس زیرا که این کارها برای زیبایی خط مناسب تر است.

در بخش دیگری از احادیث تأکید زیادی بر رعایت خلوص نیت در آثار قلمی شده است چنانچه در روایتی آمده است: روز قیامت آثار فلمی شخص در صندوقچه ای بسته حاضر می شود که دارای قفل های آتشینی است.

اگر شخص قلمش را به خاطر خدا به جریان انداخته باشد مورد عنایت و لطف خداوند قرار می گیرد و اگر قلم او در راه معصیت خدا به کار رفته باشد او و اثرش را در آتش جهنم می اندازند.

الف) ویژگی های قلم رحمانی

1- قلمی است که در اجراء اوامر و نواهی پرورردگار عالم جز مسیر و طریق عبودیت و تقوا نمی پوید و جز رضای خدا نمی جوید. در این نگاه هدف جلب رضای پروردگار است و در این مسیر از هیچ فدرتی ترس و واهمه نیست جز از خدای قادر متعال. با این دیدگاه قلم در خدمت منافع دین و مصالح مسلمین و در راستای دفاع از مظلومین و مستضعفین استفاده می شود.

2- کسی که با قلم رحمانی پیوند دارد بر اساس آیه شریفه «ولاتقف مالیس لک به علم» اسیر گمانه زنی ها و حدسیات و شایعه پراکنی ها نمی شود و به حیثیت و آبروی دیگران احترام می گذارد.

3- بصیرت ویژگی برجسته این گونه نگرش به قلم است چرا که به تعبیر امام صادق (ع) کسی که بدون بصیرت و آگاهی دقیق قدم به راهی بگذارد جز بیراهه نمی رود و هرچه سرعتش زیادتر شود انحرافش از مسیر اصلی بیشتر می شود.

4- زمان شناسی بعد دیگری از موارد مورد توجه است علم به زمان و آگاهی به مسائل روز و تسلط به آن آنقدر مهم است که امام صادق (ع) می فرماید: کسی که مسلط به مسائل روز باشد هیچ گاه غافلگیر نمی شود.

5- در قلم رحمانی اگر انتقادی هم هست از روی سوز و گداز و اخلاص و احساس مسؤولیت است نه عقده گشایی و کینه ورزی و انگیزه های شخصی و حزبی.

6- برای اهالی قلم رحمانی خط قرمزی وجود دارد که به هیچ وجه خود را مجاز به عبور از آن نمی دانند و آن شرع مقدس اسلام، ارزش ها، اخلاقیات و آرمان های انقلابی اسلامی است. آنان خود را موظف به حفظ و حراست از این حدود می دانند و بر پایداری از آن اصرار می ورزند.

7 - در نگاه الهی به قلم، آنچه مهم است هدایت بشر است و در این فرایند جز از خدا از هیچ کس و هیچ قدرت دیگری توقعی نیست و به همین دلیل در این نگاه فرد خود را وامدار هیچ دسته، حزب، گروه و جریانی نمی داند، او معتقد است که ماموریت او هدایت مردم است و بس، او تکیه گاهش این حدیث گرانبها است که امام علی(ع) می فرمایند: اگر پروردگار عالم به دست تو یک نفر را هدایت کند برای تو بهتر است از آنچه آفتاب بر آن طلوع و غروب می کند.

8 - بیدارگری از خصوصیات بارز این گونه از قلم است به تعبیر حضرت امام (ره) قلم بیدارگر حتی نسبت به شهدا و علماء نیز ارجحیت دارد، چرا که شهدا و علماء را قلم ها می‌سازند و در فراز دیگری می ‌فرماید: قلم ها اگر در دنیا برای خدا و برای خلق بکار بیفتد مسلسل ها کنار می رود و اگر برای خدا و خلق خدا نباشد مسلسل‌ها ساخته می‌شوند.

9 - از جمله ویژگی‌های دیگر قلم رحمانی، هدفمندی، اخلاص، اراده، پشتوانه قوی علمی، وسعت اندیشه، سرعت انتقال، نکته سنجی، استدلال قوی و منطقی، رعایت حقوق مردم، انصاف در داوری، حق گویی و واقع ‌بینی، خودآگاهی و آگاه‌سازی، اقناع مخاطبان است.

بدیهی است قلمی که در فرهنگ اسلام و قرآن مورد تجلیل و تکریم قرار گرفته ناظر به این گونه قلم است که خروجی آن رضای حق تعالی، آگاهی، بصیرت و هدایت مردم به راه درست باشد.

ب) ویژگی‌های قلم شیطانی

بنابر آنچه در فراز قبل ذکر شد باید گفت خداوند متعال قلم را آفرید تا در خدمت او قرار گیرد اما انسان ناسپاس و کفور طغیان کرده و در این موضوع نیز پا را از گلیم خویش فراتر نهاد و مسیر انحرافی را پیش گرفت، قلمی که می بایست آرمان های الهی و ارزش های والای دینی و اخلاقی را ترویج کند در خدمت وسوسه‌های شیطانی، معصیت و گناه، فزون طلبی و کینه توزی، فساد، فتنه، تفرقه ‌افکنی و تشویش افکار عمومی بپردازد. ابزاری است شیطانی در دستان برخی افراد قرار می گیرد، آنها خواسته یا ناخواسته مجری افکار و ایده ‌های شیطان می شوند.

قلم‌های مسمومی که ایمان و اعتقادات مردم را نشانه گرفته‌اند، بجای روح امید یاس و بدبینی را در فضا منتشر می‌کنند و با ارائه خوراک و مسموم و فریبنده، دل و جان مخاطبین را به مخاطره می‌اندازد و در هیمن روند لحاظ می شود.

حب و بغض، خود فروشی، وطن فروشی، مایه گذاشتن از دین و اعتقادات، دنیاپرستی، تعمیم بی‌جا، شایعه پراکنی، فتنه ‌انگیزی، ایجاد تنش و درگیری افراط و تفریط، ترویج بی‌عفتی و بی‌ بندباری، عدم ثبات فکری، تاثیرپذیری و همخوانی با دشمنان، اتکاء به شنیده‌ها به جای دیده‌ها، پیش داوری‌ ها مغرضانه و فاقد پشتوانه، وامداری به خط و خطوط و جریان‌های منحرف، سوء استفاده از واژه‌ های مثبت همچون آزادی، حقوق بشر و کرامت انسانی از جمله ویژگی‌های دیگر طیف قلم به دستانی است که جمله شیطانند و مجری سیاست‌ها و نقشه‌های شیطان در انحراف افکار عمومی و سوق دادن جامعه به سمت ضد ارزش‌ها هستند.

...........

مسعود صفی یاری؛ مدیر کل تبلیغات اسلامی کردستان