به گزارش خبرنگار مهر؛ قالی بافی هنری ست که دستان هنرمندش بیش از هر هنرمند دیگری بوسه زدنی، و ذهن طراح اش بیش از هر ذهن خلاقی ستودنی ست... به ویژه آنجا که قالی، قالی کرمان است و بی اغراق نام آن در جهان با زیبایی، ارزشمندی، بی همتایی و گرانبهایی گره خورده است.
جالب است بدانید آنکه "سلطان فرش جهان" نامیده می شود نیز از اهالی دیار کریمان است؛ " محمد ارجمند کرمانی" که در روزگار معاصرش مطبوعات نوشتند: "این مرد عجیب، بزرگترین کارخانه فرش را داشت".
وقتی تصور می کنم قالی شهرم این چنین شهره عالم و در فرهنگ اصطلاحات زبان پارسی با زیبایی و ارزشمندی مترادف است؛ بی درنگ می خواهم بدانم امروز در بازار فرش کرمان چه می گذرد؟ روزانه چند قالی خوش نقشه کرمانی در سطح ملی و بین المللی عرض اندام می کند؟ قالی کرمانی در دنیای تبلیغات امروز چگونه عرضه می شود؟ و چه سهمی از صادرات کشور را به خود اختصاص داده است؟
اینجا؛ کرمان، خیابان گنجعلی خان، راسته فرش فروش ها...
سکوت و رکود در بازاری که به حق باید ینگ جهان باشد و انبوهی از خریداران داخلی و خارجی برای بازدید و خرید از آن صف کشیده باشند، همچون سیلی سختی به گوش هر کرمانی و بهتر بگویم هر ایرانی میهن دوست نواخته می شود.
این موضوع وقتی بهتر درک می شود که متوجه می شوید هر سال به تعداد فرش فروشی هایی به علت مشکلات این صنعت، در همین راسته نه چندان بزرگ بسته شده اند، اضافه می شود.
کارگاه سنتی فرش کرمان
این درحالیست که در بسیاری از استان های کشور در کنار همه راسته بازارها راسته فرش فروشی(به عنوان بازار مرکزی فرش) شکل گرفته است، اما در کرمان که قالی آن سرآمد جهانی است راسته یا بازار اصلی وجود نداشته و بیشتر قالی فروشی ها تک تک در سطح شهر پراکنده شده اند.
حال پرسش اینجاست: «چه بر سر آن عظمت و شکوه قالی کرمان آمده است؟»
نقشه های ایرانی در دست چینی ها/ دولت از بافندگان ایرانی حمایت کند
علی مقیمی یکی از خاک فرش خورده های قدیمی کرمان است؛ وی درباره مشکلات فرش ایرانی در بازار خارجی می گوید: وقتی مسائل را به صورت ریشه ای نگاه کنیم، دولت در چند سال گذشته برای صادرات فرش مقررات سنگینی در نظر گرفته است؛ پیمان نامه، تعهد نامه ارزی و عدم دسترسی آسان و سریع به بازارهای جهانی از جمله عوامل دست و پاگیر در حوزه فرش است.
این فروشنده قدیمی می گوید: کشورهایی که در حوزه فرش حرفی برای گفتن نداشتند از جمله چین، هند، پاکستان و حتی مالزی تولید کننده فرش شده اند؛ نقشه های فرش ما را برده اند و تولید انبوه کردند.
وی ادامه می دهد: این کشورها به تعهدات بین المللی بهتر عمل کرده و از حمایت دولتی نیز برخوردارند. در حال حاضر در چین دولت کارخانه های متمرکز احداث کرده است و از همه نظر بافنده ها را حمایت می کند علاوه بر این، این کشور ها استفاده از تکنولوژی را چاشنی کارشان کرده اند که بر سرعت و کیفیت کار افزوده است.
رییس اتحادیه فرش فروشان کرمان: تحریم نیز بر صادرات فرش کرمان تاثیر گذاشته است
محمد وزیری نسب، رییس اتحادیه فرش فروشان کرمان درباره بازارهای خارجی فرش کرمان می گوید: در حال حاضر بازار اروپا که یکی از مشتریان اصلی فرش کرمان بود به علت تحریم های پیش آمده چندان رونق ندارد.
به گفته وزیری نسب حدود سی سال پیش 5 کارخانه ریسندگی در کرمان وجود داشت، اما اکنون فقط یک کارخانه باقی مانده است که آن هم به صورت نیمه وقت کار می کند.
فقدان صادر کننده کرمانی در حال حاضر و نبود بازاریابی مناسب در این عصر تبلیغات، قالی کرمان را بیش از پیش مهجور کرده است. این در حالی است تبریز به دلیل نزدیکی با مرز های گمرکی و وجود صادر کنندگان متمول و سرمایه دار سبب شده در بازار جهانی جایگزین فرش کرمان شود.
قالی کرمان در خانه بزرگترین تولیدکننده فرش تبریز
مختار آذربهرام یکی دیگر از قدیمی های فرش کرمان است. وی که سی سال در این حوزه فعالیت کرده برخلاف بسیاری از همکارانش معتقد است: بازار فرش کرمان روند بسیاری خوبی دارد و ما هیچ مشکلی در فروش نداریم؛ بهترین و بالاترین کیفیت فرش در ایران از آن کرمان است.
زن قالی باف کرمانی
وی درباره مشتریان فرش کرمانی می گوید: بیشتر مشتریان من ترک هستند؛ در خانه صاحب فرش عظیم زاده که از بزرگترین تولیدکنندگان و فروشندگان های تبریز را است، قالی کرمانی پهن است.
این فروشنده قدیمی می افزاید: قالی کرمان با رنگ طبیعی، پشم بومی، خاصیت رنگ پذیری بالا و ثبات رنگی که دارد خود را از همه فرش های ایرانی متمایز کرده است و این در حالی است که فرش تبریز از کرک بافته می شود و به همین دلیل است که قالی کرمان هر چه بیشتر پا می خورد آسیب نمی بیند و این پشم حالت فنری می گیرد و زیبا تر جلوه می کند.
آذر بهرام با تاکید براینکه که بیشتر تجار صادر کننده فرش، تبریزی هستند، تاکید کرد: با همه بازاریابی خوب تبریزی ها درصاردات فرش تبریزی، این فرش کرمان است که در موزه های دنیا خودنمایی می کند.
از ماست که برماست/ کیفیت قالی کرمان دستخوش حوادث شده است
از دید بسیاری از کارشناسان قالی کرمان کیفیت گذشته را ندارد؛ اینکه قالی دست دوم کرمانی فروش بیشتری از قالی نو دارد و مشتریان بسیار دارد نیز مهر تاییدی ست بر این ادعا.
کمبود مواد اولیه مرغوب در کرمان یکی از عوامل تاثیر گذار بر کیفیت فرش دستباف است. کمبود مواد اولیه سبب شده است تا مواد نامرغوب از سایر استان های کشور از جمله خمینی شهر وارد استان شود و این بر کیفیت قالی کرمان تاثیر منفی گذاشته است.
به گفته محمد علی نژاد عابدینی (از فروشندگان قدیمی فرش کرمان) یکی از دلایلی که کیفیت فرش کرمان مانند گذشته نیست فقدان پوشمار است.
قالی بافی در کرمان
پوشمار در اصطلاح به معنی شمارش گره در سانتیمتر است؛ در حال حاضر در کرمان دیگر پوشمار نداریم.
اغلب قالی های کرمان از نوع خاص سه پود هستند؛ یعنی بین رجهای بافت، 3 پود دیده می شود که اولی و سومی ضخیم و دومی نازک است. البته قالی های دو پود اول ضخیم و پود دوم نازک نیز به طور پراکنده دیده می شوند.
همچنین در محدوده جغرافیایی کرمان هر دو نوع گره قالی ایران کاربرد دارد: در منطقه شهری باف کرمان، "گره فارسی" مورد است که در بافت قالی های ظریف بکار می رود و در مناطق روستایی باف، هم گره فارسی و هم گره ترکی رایج است؛ اما در دهه های اخیر تک گره بافی (کمان شیب) از سوی کرمان ها رایج شده است که این نوع بافت های تقلبی (که کیفیت قالی را به نسبت دوگره بسیار کاهش می دهد) و همچنین بی سلیقه گی برخی از بافندگان که فرش های کم دوام با حاشیه ای کج و موج دار و شیرازه های نا زیبا به بازار می فرستند باعث عقب افتادگی و بدنامی فرش خوش سابقه کرمان در بازارهای بین المللی شده است.
محمد حسین ارجمند کرمانی، از فروشندگان قدیمی فرش دستباف کرمان درباره قالی تک گره یا همان کمان شیب می گوید: این نوع قالی ها در زرند، روستاهای قریه العرب ،جوپار ،ماهان دیده می شود؛ اما فرش مرغوب دو گره یا همان کمان بالا در راور بافته می شود.
وی اضافه می کند: طرح های شهری باف با نقشه و طرح های روستایی ذهنی و بدون نقشه است.
به روز نبودن قالی کرمان موضوع دیگریست که رشد آن را کند کرده است. احمد مقیمی (فرش فروش) معتقد است آداب و رسوم ما کرمانی ها با شهرهایی که صنعت فرش دارند متفاوت است. فرش تبریز به روز است و مردم به دنبال فرش های جدید هستند، بنابراین فرش بافان نیاز های مردم را با طرح های جدید پاسخ می دهند.
وی تاکید می کند: در کرمان طرح های قالی به روز نیست و بافنده ها اعتماد کمتری به فروشنده ها دارند در نتیجه این بی اعتمادی، طرح های ما همچنان به شکل گذشته قدیمی باقی مانده است.
گرد یاس بر دار قالی بافان کرمانی/ هنرمندانی که حمایت نمی شوند
نکته قابل تامل دیگر درباره مشکلات قالی کرمان فقدان کارگاه ای متمرکز قالی بافی است که در هر گوشه ای از استان کارگاه های پراکنده ای وجود دارد.
زنان قالی باف کرمانی
درآمد روزانه 5 تا 10 هزار تومان !! بسیاری از هنرمندان بافنده را از این هنر دل کن کرده و آن ها را به سوی کارگری در سطح شهر روانه کرده است.
همچنین هزینه نگه داری قالی باف خانه ها، گران تر شدن وسایل و کهولت سن این هنرمندان کرکره قالی باف خانه ها را پایین کشیده است. وضعیت نامناسب معیشت زنان و مردان قالی باف، فرزندان آن ها را نیز دل سرد کرده که این موجب شده است تا این هنر نسل به نسل ادامه پیدا نکند.
شایان توجه است جای خالی صادر کنندگان مسئولیت پذیر کرمانی و نبود بازاریابی مناسب در این عصر تبلیغات، قالی کرمان را بیش از پیش مهجور کرده است. این در حالی است تبریز به دلیل نزدیکی با مرزهای گمرکی و بهره مندی از صادر کنندگان متمول و سرمایه دار و دلسوز توانسته است فرش خود ار در بازار جهانی جایگزین فرش کرمان کند.
سنگینی سایه فرش ماشینی بر فرش دستباف
تولید روزافزون فرش ماشینی نیز یکی از دلایل لطمه خوردن فرش دست باف از جمله فرش کرمان است.
امروز متاسفانه تمام نقش های قالی کرمان اعم از سرام، ترنج، ،رشید فرخی، شاه عباسی را کارخانه های فرش ماشینی تولید می کنند.
اما آنچه بیش از همه صدای اعتراض دلسوزان و علاقمندان فرش به ویژه فرش کرمان را درآورده همجمه های تبلیغاتی است که با تبلیغ گسترده و پر رنگ و لعاب فرش ماشینی (حتی از سوی رسانه ملی) بر این صعنت ارزشمند وارد شده است، این درحالیست که کوچکترین تبلیغی برای فرش دست باف صورت نمی گیرد.
گرانی های اخیر که دامن گیر فرش دستباف نیز شده، مشتری های این صنعت را کمتر از قبل کرده است، در نتیچه فرش ماشینی با طرح های فرش دستباف و قیمیت ارزانتر جای خود را در خانه کرمانی ها و بسیاری از مشتریان فرش دستباف باز کرده است.
با همه این احوالات نا خوشایند، بسیاری از صاحب نظران فرش بر این باورند که در حال حاضر تعداد فرش های اعلای دستباف بسیار زیاد است و گرچه قیمیت بالایی دارد اما در نوع خود بی نظیر است.
قالی کرمان همچنان بی نظیر است/ عظمت گذشته اش را بازگردانیم
تنوع رنگ و شادابی فرش کرمان این قالی را از سایر فرش های دستباف متمایز کرده است و به نظر می رسد با ایجاد بسترهای لازم در زمینه طراحی نقشه های جدید قالی متناسب با سلیقه روز مصرف کنندگان، تشویق و حمایت صادر کنندگان بومی، حمایت مادی و معنوی از هنرمندان بافنده، تبلیغات و بازاریابی علمی و صحیح در بازار های داخلی و خارجی و بازگشت به کیفیت انحصاری قالی کرمان عظمت و شکوه قالی کرمانی به دوران اوج خود باز گردد.
نظر شما