حجت الاسلام سید علی اکبر حسینی عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی در مورد فراگیرنشدن امربه معروف و نهی از منکر در جامعه اسلامی به خبرنگار مهر گفت: اهمیت امر به معروف و نهی از منکر قابل اغماض نیست. حضرت امیر(ع) این فریضه را اقیانوسی در برابر همه واجبات که در قطرهای جمع بشود، دانستهاند.
وی افزود: از نظر جامعه شناسی هم تأثیر و تأثر این فریضه در جامعه در بهبود روابط اجتماعی افراد و تحکیم و تعمیق آن نقش بسیار مهمی دارد. اما این فریضه مانند عمل نکردن به سایر فرایض و احکام اسلامی که مورد کم لطفی قرار گرفتهاند مسئله مشترک گریبانگیر مسلمانان است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی تصریح کرد: یک بخشی هم این است که تفسیر و تبیین درستی از این مقوله نکردهایم شاید تأثیری از فردگرایی جامعه غربی است که بسیاری از منکرات را مسئله شخصی افراد میداند و دخالت در این امور را با دموکراسی و لیبرال بودن در تضاد میبیند.
مدیر گروه تفسیر ترتیبی مرکز فرهنگ و معارف قرآن ادامه داد: یک بخشی دیگر هم این است که امر به معروف و نهی از منکر نیازمند یک ایمان عمیق و محبت گسترده آمران و ناهیان دارد. در سوره توبه خداوند سلامت اجتماعی را مبتنی بر ولایت مؤمنان به هم یعنی محبت و انس به یکدیگر دانسته و به همین خاطر امر به معروف و نهی از منکر را توصیه کرده است.
حسینی یادآورشد: مثل امر به معروف و نهی از منکر مثل مادری است که با جدیت فرزند در خیابان ماندهاش را کنار میکشد. کسی که تهدید تصادف را نبیند این رفتار مادر را خشن و غیر منطقی میبیند اما اگر نیم نگاهی به خطر تصادف کند متوجه رفتار شایسته مادر میشود. باید چنین نگاهی به آمران و ناهیان در جامعه در مردم ایجاد شود. در اسلام افراد با همدیگر دوستی و مودت دارند و از آن مهمتر در قبال یکدیگر مسئول و مکلف هستند. ما نباید در قبال این فریضه افراطی و تفریطی و شتابزده و مقطعی و کلیشهای عمل و برخورد کنیم.
این محقق و پژوهشگر علوم و معارف اسلامی درمورد اتفاقات اخیر در خصوص ضرب و شتم ناهیان از منکر هم گفت: باید آسیبهای منکرات را به مردم گوشزد کرد. متأسفانه عملکرد برخی از آمران و ناهیان دردورههای قبل خود به صورت یک آسیب از بازتاب عملکرد دورههای بعدی هم کاسته است و سبب شده که متولیان از عمل به این فریضه اجتناب کنند. باید گفت امر به معروف و نهی از منکر مانند توصیه پزشکی به بیماری است که برای بهبودی نیاز به پرهیز از یک سری چیزهایی و یا تجویز داروهایی دارد. هر چقدر بیماری به مرگ نزدیکتر باشد بیمار مراقبت بیشتری از خود می‌کند و هر قدر فاصله بیشتری با مرگ داشته باشیم توصیهها را کمتر جدی میگیریم. باید مردم مانند بیمار سکته کرده که خیلی راحت توصیههای پزشک را اجرا می‌کند به توصیههای دینی هم اینچنین عمل کنند.
مدیر گروه تفسیر ترتیبی مرکز فرهنگ و معارف قرآن ادامه داد: نمیتوانیم این مقوله را به ارگانی بسپاریم که کارکنان آن آموزشهای لازم در این زمینه را ندیده باشند. افرادی که صلاحیت این فریضه را ندارند نمیتوانند مؤثر واقع شوند. به یک نقشه و مهندسی راه نیازمندیم. نداشتن یک تصویر جامع و سیستماتیک از تکالیف دینی موجب این شده که حد و اندازه و هنجارهای فرایض را نشناسیم و این سبب شده که افراد دچار یک نوع حیرت و سردرگی در عمل به این فریضه داشته باشند. نباید یک دفعه با اتفاقی مثلاً ضرب و شتمی که برای آمران و ناهیان میافتد با این فریضه احساسی و مقطعی و کلیشهای عمل کنیم و بعد از مدت کوتاهی احساساتمان فرو کش کند. نیاز به یک نوع مهندسی پیشگیرانه و متناسب با جامعه اسلامی خودمان داریم.
حسینی در مورد خصوصیات آمران و ناهیان هم گفت: جامعهای میتواند به این فریضه عمل کند که به بلوغ فکری و عقلانی رسیده باشد. کسی که در ابتداییترین نکات روابط با همسر و فرزندش گیر است و دغدغه مسائل اقتصادی را دارد نمیتواند آمر به معروف و ناهی از منکر شود. شاید امر به معروف و نهی از منکر در اولویت دوم جامعه است. اگر به مسائل معیشتی مردم رسیدگی نشود نمی‌شود از مردم انتظار داشت که به احکام دینی عمل کنند. باید زیرساختهای بستر امر به معروف و نهی از منکر در جامعه فراهم شود. با دستور العمل و ابلاغیه نمی‌شود امر به معروف و نهی از منکر کرد.
وی بیان داشت: چرا نگفتند امر به واجب و نهی از حرام نکته بسیار مهمی است زیرا در ابتدا چیزی حرام و یا واجب اعلام میشود و درادامه واجبها در جامعه معروف میشوند و منکرات هم مورد بیزاری و نفرت قرار میگیرند. منکری که مورد اجماع همه عالمان دینی و متفکران نباشد منکر نیست.
این محقق و پژوهشگر علوم و معارف اسلامی در پایان گفت: باید متولی اهل و شایستهای برای چنین رسالتی تنظیم بشود و به طور مستمر و مداوم هزینههای متناسب با این منکرها و معضلات خرج شود.
نظر شما