عشایر اردبیل نیازمند حمایت و توجه/ نبود آموزش و بهداشت مهمترین مشکل

به گزارش خبرنگار مهر، خودکفایی مبتنی بر دامداری و کشاورزی اصل راسخ زندگی عشایر اردبیل است که هیچ یک از امکانات شهری نتوانسته آن را تغییر بدهد، بطوریکه در سایه همین همت جمعی عشایر اردبیل به عنوان سومین تولید کنندگان محصولات لبنی در بین جمعیت عشایری کشور قلمداد می شوند.

اما حصول این مهم نه به سادگی که با هموار کردن سختهایی که برای شهرنشینها غیر قابل تصور است انجام شده و ساده زیستی و همت فولادین عشایر را در مقابل هر گونه سختی مقاوم کرده است.

ساختار اجتماعی سنتی عشایر از کوچکترین واحد یا خانواده شروع و به بزرگترین آن یعنی ایل ختم می شود، اداره این سیستم سنتی به عهده مردان کاردان ایل، طایفه، تیره، دودمان و خانواده است اما نقش زنان نیز در استحکام نظام زندگی کم از مردان نیست و در کارهای سخت پیر و جوان و زن و مرد همپای هم گام بر می دارند.

دام سرمایه عشایر است و زندگی عشایر بسته به یافتن چراگاهی برای دام ییلاق، قشلاق می شود و همین نوع از زندگی سختیهایی دارد که تنها در اراده عشایر تحمل آن ممکن است.

یکی از زنان عشایر شهرستان نیر در گفتگو با خبرنگار مهر می گوید تامین آب آشامیدنی سالم به خصوص در ییلاقات از جمله مشکل ترین کارهایی است که باید انجام شود.

تامین آب سالم مهمترین دغدغه عشایر

شهناز قاسمی که با دستان سرخ از سردی آبهای زیرزمینی ماحصل ذوب یخچالهای کوه سبلان صحبت می کرد ادامه داد: در حال حاضر چاره ای جز استفاده از آبهای زیر زمینی نیست و حتی در برخی "اوبا"ها فاصله زیادی با همین منابع آبی وجود دارد و زنان مجبورند برای بردن آب ساعتها پیاده روی کنند.

وی در خصوص نحوه استحمام نیز تاکید کرد: استحمام به سختی انجام می شود و با گرم کردن همین آبها مادران کودکان خود را حمام می کنند و به همین دلیل مشکلات بهداشتی بسیاری رخ می دهد که به دلیل زندگی در مجاورت دام تشدید می شود.

قاسمی اضافه کرد: کارهای روزمره تمام وقت زنان و مردان عشایر را می گیرد بطوریکه رسیدگی به دام، پخت و پز، رسیدگی به بچه ها و تمیز کردن اوباها موجب می شود از سپیده دم تا نزدیک غروب عشایر به صورت مداوم و بدون هیچ استراحت بعد از ظهری کار کنند.

وی که از کپسول گاز طبیعی برای پخت ناهار استفاده می کرد یادآور شد که در گذشته گونها جمع آوری و به عنوان سوخت استفاده می شد اما اخیرا به دلیل لطمه ای که جمع آوری آن به طبیعت وارد می کند در کنار استفاده محدود از گون از گاز طبیعی استفاده می کنیم.

بیشترین تغذیه عشایر از محصولات لبنی تولیدی خود آنها شامل ماست، پنیر، تخم مرغ با نان محلی است و اگر نیاز به مصرف گوشت احساس شود یک راس دام را در بین اوباها قسمت می کنند تا نگهداری گوشت آن به دلیل نبود یخچال با مشکل مواجه نشود.

با این وجود تامین آب و غذای سالم به خصوص در ییلاق همچنان از جمله مهمترین دغدغه های عشایر است که توزیع کوتاه مدت آب آشامیدنی نیز نتوانسته پاسخی برای آن باشد.

پیش از این سرپرست سابق معاونت برنامه ریزی استانداری اردبیل از توزیع آب معدنی و شوینده های بهداشتی رایگان در بین عشایر خبر داده بود که به عقیده عشایر اجرای آن به صورت مقطعی و محدود انجام شد.

توقف توزیع دفترچه های درمانی به عشایر

به گفته ارژنگ عزیزی نظارت بر تعرفه های حمل و نقل، تامین آب آشامیدنی، ارائه خدمات بهداشتی و درمانی، تامین کالاهای ضروری و نهاده های دامی موردنیاز، برگزاری امتحانات دانش آموزان عشایری قبل از شروع کوچ و امدادرسانی به هنگام حوادث غیرمترقبه و برقراری امنیت از وظایفی است که دستگاههای اجرایی برای آسایش عشایر انجام می دهند.

اما نگرش عشایر با برنامه های ذکر شده همخوانی ندارد بطوریکه یکی از عشایر از نا تمام ماندن پروسه اعطای دفترچه خدمات درمانی انتقاد کرد و افزود: حتی مبلغی که برای ارائه این دفترچه درمانی اخذ شده بود به ما پس ندادند.

حجت خداپناه تاکید کرد: در حال حاضر یکی از مهمترین مشکلات عشایر در حوزه درمان است که به خاطر نوع زندگی این قشر تهدید بیماری در بین عشایر به شکلهای گوناگون وجود دارد.

آثار هنری و صنایع دستی عشایر حمایت نمی شوند

در کنار تمامی این مشکلات گلیم ها و نوارهای محافظ بافته شده برای پوشش کف و دیوارهای اوبا از جمله ساخته هایی است که مزین به تلاش هنرمندانه زنان عشایر است؛ چنانچه طاق چوبی یکی از "اوبا"ها به دلیل ساخت و ارزش هنری خاص دو میلیارد ریال قیمت گذاری شده است.

قاسمی در این خصوص با اشاره به تولید آثار ارزشمند هنری از جامعه عشایرس استان و بیان ارزش تصریح کرد: آثار صنایع دستی عشایر حمایتی به عمل نمی آید و اگر مسئولان راهنمایی نکنند عشایر نمی دانند چگونه صنایع دستی خود را در بازار عرضه کنند.

وی توانسته در رشته حقوق لیسانس بگیرد، بقیه اعضائ خانواده اش نیز درس خوانده اند با این وجود غافل از ساده زیستی و خودکفایی زندگی عشایر نیست و دوشادوش مادر به کارهای روزمره می پردازد.

وی معتقد است اگر مشکلات بهداشت و تحصیل برای عشایر مرتفع شود استعدادهای درخشانی در میان این مردم سخت کوش وجود دارد.

کتابخانه و مسجد؛ نیازی که بی پاسخ مانده است

اما بی توجهی به مسائل فرهنگی و بهداشتی عشایر تنها از زبان خود آنها مطرح نمی شود بطوریکه پیش از این نیز نماینده ولی فقیه در سازمان امور عشایری کشور در بازدید از وضعیت زندگی عشایر ییلاق نشین مشگین شهر رسیدگی به حوزه فرهنگی به خصوص فرهنگ دینی این قشر را خواستار شد.