تخریب و نقض حریم آثار تاریخی در آذربایجان غربی/ بی توجهی ها ادامه دارد

به گزارش خبرنگار مهر، غفلت مسئولان میراث فرهنگی از ثبت حرایم آثار تاریخی در وقت معین، خلاء قانونی، بی توجهی سایر نهادها و دستگاه های اجرایی نیز از موضوعاتی است که به این مشکلات دامن می زند.

حفظ حریم، ثبت، مرمت از آثار و ابنیه های تاریخی تلاشی است برای حفظ تاریخ و تمدن یک سرزمین تا ظهور و افول یک تمدن و دلایل آن، نوع زندگی، آداب و رسوم مردمان گذشته و تعاملات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی یک فرهنگ و تمدن با همسایگان خود تا چراغ راهی باشد برای نسل های آینده.

متاسفانه این اتفاقات در حالی رخ می دهد که مخالفت ها حتی از نوع شدید کارشناسان و مسئولان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان نه تنها راه به جایی نبرده بلکه به دلیل خلأهای قانونی بی اثر نیز بوده است.

میدان انقلاب (ایالت) نماد آذربایجان نشد

ساختمان شهرداری ارومیه و نیز میدان انقلاب (ایالت) که پیرامون آن را بناهای تاریخی تشکیل داده اند نماد مقاومت مردم این دیار است که در زمره آثار تاریخی ملی ثبت شده اند ولی احداث ساختمان جدید استانداری، حریم این محوطه قدیمی را نقض کرده است و باید دو طبقه فوقانی ساختمان جدید الاحداث استانداری قلع شود تا وضعیت به حال عادی درآید ولی تاکنون چنین اقدامی صورت نگرفته است.

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در این خصوص به خبرنگار مهر گفت که اولین کسی بوده که به ساخت ساختمان جدیدالاحداث استانداری آذربایجان غربی اعتراض کرده است.

خسرو فری ادامه داد: ساختمان جدید استانداری منظر ساختمان های تاریخی میدان انقلاب(ایالت) را مخدوش می کند در زمان استانداران پیشین چندین مورد مکاتبات اعتراض آمیز به مسئولین امر ارسال کرده بود اما به دلیل عدم تصویب حریم میدان، این اعتراضات راه به جایی نبرد.

محمد اشتری مدیرکل اسبق میراث فرهنگی استان نیز طی مصاحبه هایی در دوران مدیریت خود در این خصوص اعلام کرده است، با اشاره به اینکه در گذشته برای این میدان تاریخی حریمی تعریف نشده، این مسئله باعث شده خود شهرداری برای احداث چنین بنایی مجوز ساخت دهد، گفت: برای رفع این نقیصه در حال تدوین حریم این میدان و سایر آثار تاریخی استان هستیم.

به گفته اشتری اواخر سال 84 یا اوایل سال 85 که هنوز طبقات فوقانی احداث نشده بود، طی نامه ای به استاندار که رئیس انجمن میراث فرهنگی استان نیز بود، مراتب اعلام شده ولی متاسفانه به این مسئله ترتیب اثر داده نشد و با احداث طبقات فوقانی، حریم منظری این میدان و ساختمان تاریخی شهرداری به هم خورد.

احداث یادمان شهدا در حریم نقش برجسته خان تختی سلماس

اولین بار نقض حریم نقش برجسته خان تختی سلماس توسط مسئول روابط عمومی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی که باستان شناس برجسته کشوری است و ید طولانی در این زمینه دارد جلب توجه کرد.

حیدری در وبلاگ خود در این زمینه نوشته : به تازگی یکی از نهادهای کشور، با وجود مخالفت های اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، در حال ساخت یادمانی در حریم باستانی و منظری این محل است و همچنان به ساخت و ساز آن ادامه می دهد.

نقش برجسته خان تختی سلماس در کیلومتر 15 جاده سلماس -ارومیه و در دامنه کوه پیرچاووش در شمالغرب ایران قرار گرفته و از جهاتی، یکی از منحصربفردترین نقش برجسته های دوران ساسانی به شمار می رود.

این اثر به نوعی دورافتاده ترین نقش برجسته مربوط به دوران ساسانی به شمار رفته و جانمایی آن در نوع خود از ابعاد مختلف جالب توجه می باشد.

این اثر تاریخی ارزشمند در سال 1310 با شماره 161 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده و مربوط به دوره پادشاهی اردشیر و شاپور یکم است.

عرض نفش برجسته 5 متر و طول آن حدود 8 متر بوده و در قرن سوم میلادی حجاری شده است.

اما معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان غربی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: مکاتبات اعتراضی به ساخت یادمان شهداء در حریم کتیبه تاریخی خان تختی سلماس انجام داده ایم که در صورت توافق جلوی این اقدام گرفته خواهد شد.

تخریب تپه یا ارک قالاباشی نقده توسط شهرداری

بلای دیگری که غیر از نقض حریم به جان آثار تاریخی استان افتاده است خارج شدن برخی آثار تاریخی از فهرست آثار ثبت شده و تخریب برخی آثار تاریخی استان است، یکی از این آثار ماندگار ارک یا تپه قالاباشی در نقده است که شهرداری این شهرستان چندین سال است با وجود ثبت این اثر و هشدارهای میراث به تخریب آن ادامه داده است.

ارک باستانی قالاباشی در مرکز شهر نقده واقع در محال سولدوز قدمتی افزون بر 5000 سال دارد که برای نخستین بار در عکس برداری هوایی با اشعه ایکس در سال 1937 میلادی که توسط محققین آمریکایی انجام پذیرفت کشف شد. اما تا بحال هیچگونه کاوش و مرمتی بر روی این ارک باستانی صورت نگرفته و سالیان سال شاهد تخریب و تاراج آثار باستانی کشف شده از این منطقه ادامه دارد.

شهرداری نقده با در دست داشتن مستنداتی مبنی تاریخی نبودن تپه قالاباشی اقدام به ساخت و ساز در حریم این تپه کرده است ولی با حضور کارشناسان میراث و ثبت این اثر تاریخی این ساخت و ساز برای مدتی متوقف شده است.

معاون میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان در خصوص تخریب این اثر تاریخی نیز گفت: متاسفانه مسئولان میراث بعد از انجام نقشه کشی و ارائه طرح به مشاور از سوی شهرداری نقده در خصوص ساخت و ساز تجاری در محوطه این اثر تاریخی مطلع شد و اعتراض خود را اعلام کرد.

فری ادامه داد: اعتراض به این امر از سوی مراجع ذیصلاح ادامه دارد و بخشی از روند کار متوقف شده است.

وی تاکید کرد: هیچ نهادی حق ندارد برای منافع اقتصادی فرهنگ مردم آذربایجان غربی را که جزو فرهنگ های شاخص ایران به شمار می رود نابود کند.

تپه قالا باشی مربوط به دوره اشکانیان است و در شهرستان نیر، بخش مرکزی، دهستان دورسون خواجه، روستای گوگرچین واقع شده و این اثر در تاریخ 27 بهمن 1387 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

نقض حریم و تخریب این آثار تاریخی در استان تنها گوشه ای از بی توجهی ها به تاریخ و تمدن کهن این سرزمین است بی توجهی هایی که با اعتراض های گاه و بی گاه و حتی در برخی مواقع احساسی و بدون پشتوانه قانونی نه تنها راه به جایی نبرده بلکه به مشکلات بعدی دامن می زند.
...............
سکینه اسمی