درباره لزوم پاسخگویی مقامات/ پیامبر(ص) هم مورد سؤال قرار می‏گرفت

دکتر یحیی یثربی، استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و مفسر قرآن درمورد فرهنگ صحیح پاسخگویی و ویژگی‎‏های آن به خبرنگارمهر گفت: پاسخگویی در حوزه سیاسی و اجتماعی یعنی اینکه هر مدیری و هر مسئولی قابل نقد و بررسی باشد. زیرا سؤال هنگامی مطرح است که اشکالی در کار باشد وقتی کار اشکال داشت مردم از مسئول سؤال می‏کنند چرا فلان کار اینطوری است؟ و مسئول هم باید توضیح قانع کننده به مردم بدهد.

وی افزود: اسلام توصیه اکید به پاسخ دادن به مردم و برطرف کردن شک و تردید آنها کرده است. بارها نبی اکرم(ص) مورد سؤال مردم قرار می‏گرفت و نمی‎گفت من پیغمبر هستم و مردم حق سؤال کردن از من را ندارند. حتی مورد اعتراض هم قرار می‎گرفت نظر مردم برایشان خیلی مهم بود. در آخرین حج‏شان به اصطلاح امروزی از مردم نظرسنجی کرد از خدا گواهی می‎طلبید که مردم از او راضی هستند. مردم وقتی ابراز رضایت از او می‎کردند خیلی خوشحال می‏شد.

استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: علی(ع) سخت مخالف ستایش افراد از خودش بود اما عاشق این بود که ایراداتش را بگویند. می‏گفت خطاهای من را بگویید زیرا من هم از خطا در امان نیستم. زیرا ستایش آدم را خام می‏کند و فکر می‏کند خیلی آدم مهمی است ولی بیان ایرادات آدم را بیدار می‏کند.

یثربی تصریح کرد: حضرت علی(ع) در نامه‏اش به مالک اشتر می‏نویسد اگر شایعه‏ای پشت سرت به وجود آمد باید اینقدر آن را برای مردم توضیح بدهی که ذهن مردم روشن شود زیرا این کار ادب و تقوای تو را زیاد می‏کند. بنابراین پاسخگویی در اسلام مبارک است.

وی درمورد حد و حدود پاسخگویی مسئولین و مقامات و کیفیت پاسخگویی آنان هم یادآورشد: هرجا که مردم به تردید می‏افتند باید پاسخ داده شود زیرا مسئولان خدمتگزار مردم هستند. علی(ع) پسر عموی خود را که تخلف کرده بود سرزنش کرد و گفت به خدا قسم اگر این کار را حسن و حسینم هم کرده بودند از ایشان نمی‏گذشتم. بنابراین نباید برای پاسخگویی مقامات حدو مرزی بگذاریم. وقتی مسئول نیستیم کسی با ما کاری ندارد ولی وقتی مسئولیتی را قبول کردیم باید به مردم حق بدهیم که بپرسند که چرا به ما رسیدگی نمی‏شود و یا در کارها کوتاهی شده است. حد و مرزی برای پاسخگویی وجود ندارد مسئولان باید دلایل تردید مردم را توضیح دهند اینکه آن دلایل نادرست است یا درست است من عرضه ندارم و استعفا می‏دهم.

این محقق وپژوهشگر حوزه فلسفه و عرفان اسلامی درمورد اینکه آیا مقامات و مسئولان کشور در حد وظایف و مسئولیت‏های خود پاسخگو هستند یا نه هم بیان کرد: پاسخگو نیستند دلایل آنهم سه چیز است اول آنکه ما در کشور مدیریت علمی نداریم و کارها تعریف شده و دقیق نیستند برای اینکه اینطور است مردم هم نمی‎توانند از مسئولین سؤال کنند و مسئولین هم جوابی نمی‏دهند. بنابراین پاسخ و پرسش هم بر هوا است. اما وقتی کارها تعریف شده باشد مردم می‎توانند شکایت هم بکنند. دومین دلیل سیستم گزینشی جامعه ما است. زیرا ما نظارت را که باید اصل قرار دهیم و بر گزینش ترجیح دارد مورد توجه قرار نداده‏ایم.

این نویسنده و محقق افزود: شب عاشورا اگر امام حسین(ع) از یارانش گزینش می‏کرد حر رد می‏شد و یارانی که پا به فرار گذاشتند قبول می‏شدند. انسان در هر لحظه تغییر می‏کند نباید مسئولی را با گزینش انتخاب کنیم دیگر اجازه پرسش ونظارت بر او را نداشته باشیم. مسئولان به جای اینکه در هر مؤسسه‏ای حراست بگذارند باید از مردم بخواهند که مسئولان را زیر ذره بین قرار دهند و از آنها بپرسند ایا به کار شما رسیدگی شده یا نه. همچنین دارایی‏های یک وکیل و وزیر و مسئول قبل و بعد از مسئولیتش مشخص بشود اینکه از کجا چنین ثروتی کسب کرده است. خلفا هم به کارگزارانشان اعتماد نمی‏کردند و خورجین اسبهای آنها را می‏گشتند و اگر گندمی اضافه تر داشتند از آنها می‏پرسیدند از کجا آورده‏اید؟

استاد بازنشسته فلسفه دانشگاه علامه طباطبایی و مفسر قرآن درمورد اینکه چگونه می‏شود فرهنگ درست پاسخگویی را در کشور نهادینه کرد هم اظهارداشت: باید صدا و سیما تعالیم و آموزه‏های اصیل اسلامی را هر روز به مسئولان خاطر نشان کند. من در باره اخلاق مسئولان می‏‎خواستم در صدا و سیما صحبت کنم اما چنین فرصتی به من داده نشد. ما نکاتی را که قبل از انقلاب می‏گفتیم هنوز همان نکات را یاد آوری می‏کنیم. دوم باید جامعه هرچه زودتر علمی شود. یعنی از حالت سلیقه‏ای بیرون بیاید و سوم هم جای گزینش را به نظارت بدهیم.