افتتاح مرکز خصوصی تولید و انجماد اسپرم مداربسته در فیروزکوه

به گزارش خبرنگار مهر، یکی از شاخه های مهم مدیریت در یک واحد گاوداری، تولید مثل است که ارزیابی و عمل آوری اسپرم نیز زیرشاخه ای از کارهای متناوب تلقیح مصنوعی است و این عمل به عهده مدیر آن واحد نیست بلکه توسط مراکز اصلاح نژاد دام صورت می گیرد.

اغلب گاوهای نر، منی توانایی تأمین اسپرم مورد نیاز برای 40 هزار واحد تلقیح در یک سال را دارند؛ یک گاو نر معمولا هنگامی که شایستگی ژنتیکی آن طی آزمون نتاج مورد ارزیابی قرار گرفته باشد، حداقل چهار سال سن دارد و اگر طول عمر آن 10 سال باشد، می تواند حدود سه میلیون واحد اسپرم تولید کند که ارزیابی و عمل آوری آن، استفاده مؤثر از اسپرم اضافی یک حیوان نر را ممکن می سازد، به طوری که پیشرفت ژنتیکی تا حد زیادی افزایش یافته و بازده تولید مثل نیز در بسیاری از حالات بالا می رود.

نیاز به اصلاح نژاد و بهبود ژنتیکی گاوهای شیری

بر اساس آمار مصرف سرانه شیر در کشورمان پایین تر از استاندارد جهانی است و برنامه ریزی اقتصادی کشور برای افزایش تولید شیر، سرانه مصرف و نیز ارتقای سطح سلامت جامعه تدوین شده است که این مهم نیاز به اصلاح نژاد و بهبود ژنتیکی گاوهای شیری دارد و پیش بینی می شود با رشد نرخ تلقیح مصنوعی، باید هرچه سریعتر برای تأمین این نیاز نیز برنامه ریزی شود.

به طور کلی مصرف سرانه شیر یکی از شاخصهای رفاه ملتها محسوب می شود و برنامه های دولت در حمایت از بخش خصوصی ضامن تقویت این بخش برای افزایش تولید خواهد بود.

در کشورهای منطقه نیز پاکستان و ترکیه رشد چشمگیری در افزایش تولید شیر داشته اند و البته در کشورما نیز می توان با تولید محصولات ژنتیکی با کیفیت، وارد بازار آنها شده و برای نخستین بار از وارد کننده محصولات ژنتیکی به جمع صادرکنندگان پیوست؛ امتیازی که تاکنون تنها در اختیار معدود کشورهای غربی بوده است.

مرکز "زر ژن" شهرستان فیروزکوه، در قطعه زمینی به وسعت بیش از 9 هکتار و با سرمایه گذاری بیش از 80 میلیارد ریال توسط بخش خصوصی سرمایه گذاری شده است.

با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص، این منطقه دارای امنیت زیستی بالایی بوده و از نظر استانداردهای بهداشتی و دامپزشکی شرایط لازم برای تأسیس مرکز نگهداری گاوهای نر، را دارد.

طراحی مرکز برای کنترل آلودگی محیطی به صورت مدار بسته

سرمایه گذار و مدیر پروژه تولید و انجماد اسپرم گاوی ایران که دارای دکترای ژنتیک از دانشگاه "گوئلف" کاناداست، در گفتگو با خبرنگار مهر بیان داشت: این مرکز برای کنترل آلودگی محیطی به عنوان مرکز مداربسته در سطح بین المللی طراحی شده است.

اردشیر نجاتی افزود: تأمین هوای مورد نیاز سالن دام، آزمایشگاه و بخشهای اداری از طریق سه دستگاه "ایر واشر" مجزا تأمین می شود که در نوع خود نه تنها در کشور ایران بلکه در بسیاری از کشورها منحصر به فرد است.

انتخاب گاوهای نر مورد نیاز مرکز بر اساس فناوری نوین

وی عنوان کرد: طراحی، تولید و انتخاب گاوهای نر مورد نیاز مرکز بر اساس فناوری نوین ارزیابی "ژنومیک" انجام شده است که این روش از سال 2009 در آمریکا و کانادا مورد استفاده مراکز عمده تولید مواد ژنتیکی قرار گرفته و امکان شناسایی دقیق تر و سریعتر گوساله های نر ممتاز از بدو تولد را فراهم آورده است.

"ژنومیک" شامل تجزیه و تحلیل داده‌ها و اطلاعات ژنتیکی به خصوص "ژنوم" موجودات است که "ژنوم" توالی کل DNA موجود در سلولهای یک جاندار است که به‌عنوان ماده ژنتیکی عمل می‌ نماید و سبب بروز صفات وراثتی(فنوتیپ) می ‌شود.

با انتقال ماده وراثتی از یک نسل به نسل دیگر، صفات ارثی از یک نسل به نسل بعد منتقل می ‌شود؛ در موجوداتی که تولید مثل جنسی دارند، ژنها از طریق سلول جنسی نر(اسپرم) و سلول جنسی ماده(اووم) به نوزاد منتقل می ‌شود و به طور خلاصه باید گفت که "ژنومیک" شامل توالی یابی و آنالیز ژنها و رونوشت‌های آنها در یک موجود زنده ‌است.

بهره گیری از گاوهای نر "ژنومیک" برای اولین بار در کشور

مرکز "زر ژن" شهرستان فیروزکوه برای اولین بار در کشور با بهره گیری از گاوهای نر "ژنومیک"، تولید اسپرم گاوهای نر با پتانسیل ژنتیکی بالا و سودآوری فوق العاده برای واحدهای پرورش گاو شیری را آغاز کرده است که از مزایای مهم این روش، افزایش قابل توجه سرعت پیشرفت ژنتیکی در برنامه های اصلاح نژادی است.

سرمایه گذار و مدیر پروژه تولید و انجماد اسپرم گاوی ایران گفت: در روش ارزیابی ژنتیکی سنتی برای اکثر صفات کمی به غیر از صفاتی که ژن شناخته شده دارند، هیچ راهی برای تشخیص اینکه ژنهایی که یک دام جوان از والدین خود گرفته، برتر یا بدتر از میانگین آنهاست، وجود ندارد.

وی اضافه کرد: در روش سنتی مجبوریم که برای نرها حداقل پنج سال صبر کنیم تا بتوانیم عملکرد فرزندانش را مشاهده کنیم که این روش نه تنها برای تولید کنندگان اسپرم، اقتصادی نیست بلکه دسترسی دامداران به  اسپرمهای گاو نر برتر و سودمند را محدود می کند.

عضو هیئت علمی دانشگاه تهران اظهار داشت: از سال 2009 فناوری ارزیابی "ژنومیک"، روش دیگری را با مزایای ویژه برای شناسایی اینکه کدام یک از حیوانات در آینده سودمندتر خواهند بود، به صنعت گاو شیری عرضه کرده است.

فراهم آمدن امکان تعیین "ژنوتیپ" دامها

نجاتی افزود: با استفاده از این فناوری، امکان تعیین "ژنوتیپ" دامها برای سایر صفات اقتصادی اعم از تولید شیر، چربی، پروتئین، امتیاز سلولهای بدنی، طول عمر تولیدی، نرخ آبستنی دختران، تیپ، ترکیب پستان، ترکیب دست و پا و توانایی زایش اعم از آسان زایی و مرده زایی پدری و آسان زایی و مرده زایی دختران و بسیاری صفات دیگر فراهم شده است.

وی یادآور شد: دستاوردها و اهداف  این پروژه،  تولید و توزیع اسپرم گاوهای نر ممتاز در داخل کشور، ایجاد امکان تأمین نیاز داخلی به محصولات ژنتیکی درجه یک و ارتقای کیفی فعالیتهای اصلاح ‌نژادی با قیمت نازلتر، کاهش واردات اسپرم از خارج کشور و جلوگیری از ارزبری حدود هشت میلیون دلاری است.

سرمایه گذار و مدیر پروژه تولید و انجماد اسپرم گاوی ایران ادامه داد: تأمین نیاز داخلی و رفع عواقب ناشی از تحریمهای احتمالی، توسعه تلقیح مصنوعی و افزایش سرعت بهبود ژنتیکی جمعیت گاو شیری کشور، افزایش سرانه تولید شیر، کاهش قیمت تمام شده تولید شیر، فراهم شدن امکان صادرات اسپرم  به کشورهای دیگر از دیگر اهداف این پروژه است.

ایران در تولید اسپرم دامی خودکفا می شود

مدیر جهادکشاورزی شهرستان فیروزکوه نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، از افتتاح مرکز انجماد اسپرم دام مدار بسته در این شهرستان، در آینده ای نزدیک خبر داد و گفت: به این ترتیب، ایران در تولید اسپرم دامی به سمت خودکفا حرکت می کند.

روح الله درویش خضری بیان داشت: این مرکز با همکاری بخش خصوصی و حمایت های دولت در کشور ایجاد شده و به این صورت راندمان گوشت و شیر بالا خواهد رفت.

وی ادامه داد: با راه اندازی این مرکز گامی، در جهت اصلاح نژاد دام برای خودکفایی برداشته خواهد شد.

گفتنی است، این پروژه از هنگام صدور مجوز تأسیس، یک سال و نیم به طول انجامیده تا در آستانه بهره برداری قرار بگیرد؛ تجهیزات پروژه تولید و انجماد اسپرم گاوی از کشورهایی چون فرانسه، آلمان، چین، ایتالیا، ژاپن، مکزیک و لهستان خریداری شده است که این مرکز در هفته های آینده توسط مسئولان کشوری، استانی و شهرستانی افتتاح خواهد شد.

گزارش: مجید بلوری