خبرگزاری مهر ـ گروه فرهنگ و ادب: مسعود خیرخواه نویسنده، کارشناس و مجری برنامه‌های تلویزیونی مربوط به عرصه کتاب است که به واسطه کار در مطبوعات و رسانه‌ها، با این حوزه آشنایی دارد و به دلیل تهیه برنامه تلویزیونی برای پوشش نوزدهمین نمایشگاه بین‌المللی مطبوعات و خبرگزاری‌ها که ابتدای این هفته به پایان رسید، هر روز در این نمایشگاه حضور داشت.
گپ و گفت با خیرخواه درباره مساله نقد و فضای آن در مطبوعات و رسانه‌های کشورمان بود که خود به خود و به دلیل برپایی نمایشگاه مطبوعات، بحث به سمت این نمایشگاه و ارتباطش با نقد کشیده شد. خیرخواه معتقد است برگزاری این نمایشگاه، به تنهایی نمی‌تواند کمکی به پویایی نقد مطبوعاتی در کشورمان داشته باشد. متن کامل این گفتگو در ادامه می‌آید:
* به نظرتان برپایی نمایشگاه مطبوعات تاثیری بر نقد مطبوعاتی در کشورمان دارد؟
صرف برگزاری نمایشگاه کمکی به بهبود فضای نقد در مطبوعات کشورمان نمی‌کند. اگر رسانه‌ها را به گروه‌های روزنامه‌ها، سایت‌های خبری و خبرگزاری‌ها تقسیم‌بندی کنیم، حضور این گروه‌ها در کنار هم فی نفسه، رویداد بدی نیست، ولی آسیب‌هایی هم به همراه دارند. چون به عنوان مثال در سایت‌ها یا پایگاه‌های خبری، منبع خبری وجود ندارد و اساسا کارشان بازنشر اخبار رسانه‌های تولیدکننده است. طبعا نمی‌توان گرایش خاصی را هم برایشان متصور شد.
اما اگر بخواهیم به خود نمایشگاه مطبوعات به عنوان عاملی که شاید بتواند به پویاتر شدن فضای نقد در عرصه مطبوعات دامن بزند، بپردازیم، باید بگوییم که بخشی از این نمایشگاه، در واقع به حاشیه اختصاص دارد. نمونه اش افراد و چهره‌هایی اعم از سیاسیون، هنرمندان یا ورزشکاران هستند که به نمایشگاه می‌آیند. به این ترتیب اتفاقاتی هم در نمایشگاه می‌افتد، اما این اتفاقات به این معنی نیستند که این موضوع می‌تواند در سطح جامعه گسترش و تسری پیدا کند.
*یک سئوال کلی، به نظرتان مردم با نمایشگاه مطبوعات ارتباط برقرار کردند؟
طی روزهایی که در نمایشگاه مطبوعات امسال بودم، نوع ارتباط عموم مردم با رسانه ای‌هایی که دنبال می‌کنند، زیاد گفتگومحور و اکتیو نیست؛ یعنی صحبت‌هایی می‌شود، ولی ارتباط هدفمندی بین مسئولان رسانه‌ها و مردم ایجاد نمی‌شود. تقریبا مردم به نمایشگاه می‌آیند تا ببینند چه خبر است. این نگاه مردم و بازتابش را آن چنان در مطبوعاتمان نمی‌بینیم و ما که در عرصه مطبوعات فعالیت می‌کنیم، شاهد این آسیب هستیم که در مطبوعاتمان زیاد شاهد آن چیزی که بین مردم رخ می‌دهد، نیستیم.
اگر این نمایشگاه را به دو بخش داخلی و بین‌المللی تقسیم کنیم، بخش داخلی طبیعتا بازدیدکننده بیشتری دارد، ولی بخش بین‌الملل نمایشگاه امسال را که می‌دیدم، واقعا با هیچ روبرو شدم. یعنی کشورهایی که نماینده‌های رسانه‌هایشان در این نمایشگاه شرکت دارند، بیش از چند نفر نیستند و باقی افرادی که در این غرفه‌ها حضور دارند، خود کارمندان ارشاد هستند که اصطلاحا این غرفه‌ها را می‌چرخانند. در بخش بین‌الملل اتفاق خاصی نمی‌افتد، اما در بخش داخلی با توجه به پیشرفت ابزار تکنولوژیک که به کشورمان آمده و می‌توانند در جذب مخاطب تاثیرگذار باشند، کمابیش خبرگزاری‌های ما پیشرو هستند و جریان خبر، در خبرگزاری‌ها رونق بیشتری دارد. یعنی پرسشگری و جستجوگری را بیشتر در میان این گونه از رسانه‌ها می‌بینیم.
*یعنی معتقدید وضع خبرگزاری‌ها بهتر از دیگر رسانه‌های حاضر در دوره‌های اخیر نمایشگاه مطبوعات است؟
بله. البته وضعیت مالی بهتری دارند، وضع بهتری هم دارند؛ چون فضای دیجیتال و مجازی، دشواری‌های هراس‌آمیز عرصه مکتوب را ندارند. یعنی وقتی مطلبی به صورت مکتوب منتشر می‌شود، هراس مسئولین از آن بیشتر است نسبت به زمانی که روی فضای مجازی نشر پیدا می‌کند. خبرگزاری‌ها، اگر خبری منتشر کنند که کسی را خوش نیاید، در نهایت آن را از روی خروجی خود برمی دارند، ولی روزنامه‌ها چنین شرایطی ندارند و درگیر محدودیت‌های زیادی هستند. به همین جهت می‌کوشند تا در فضاهایی که نفس کشیدندشان ممکن است، قدم بزنند و احتمالا تحلیلی هم ارائه بدهند.
* موضوع برداشتن خبر از روی خروجی‌های مجازی هم مساله مورد بحثی است؛ چون گاهی اوقات در میان خبرگزاری‌ها و سایت‌های خبری دیده می‌شود.
برداشتن خبر از روی خروجی را در درجه اول باید مدیران آن رسانه توضیح دهند، اما من به عنوان یک خواننده و مخاطب خبر، احساس می‌کنم چیزی که در قالب خبرگزاری رسمی در کشورمان شناخته می‌شود، آن قدر با محدودیت همراه است که به نظر نمی‌رسد انتشار یک خبر نشان‌دهنده یک اتفاق ویژه باشد و یا نشان دهنده دامن زدن به موضوعی باشد. بودن آن خبر هم در میان خبرهای دیگر، چه خوشایند برخی باشد چه نباشد، حذف کردنش خلاف اخلاق حرفه‌ای است. به هر ترتیب باید به قوانینی که در قانون اساسی هست، پایبند باشیم و کوشش کنیم فضای نقد و نقدپذیری را گسترش بیشتری بدهیم. طبق قانون اساسی، جلوگیری مردم از آگاهی درباره یک خبر، خلاف قانون است و به تعبیر من، حذف خبر جلوگیری از این حق دسترسی است.
نظر شما