دی 8 اتحادیه اقتصادی فرامنطقه ای متشکل از 8 کشور مسلمان در حال توسعه

به گزارش خبرنگار مهر، علی اکبر صالحی، وزیر امور خارجه کشورمان شب گذشته برای شرکت در اجلاس دی 8 عازم پاکستان شد.

قرار است محمود احمدی نژاد ، رئیس جمهور نیز به همراه هیأت بلندپایه امروز به منظور شرکت در این اجلاس به اسلام آباد سفر کند.

بر اساس این گزارش ،ایده تشکیل سازمان دی-8 بعنوان یک اتحادیة اقتصادی فرامنطقه ای، متشکل از هشت کشور مسلمان درحال توسعه شامل کشورهای جمهوری اسلامی ایران، ترکیه، پاکستان، بنگلادش، اندونزی، مالـزی، مصر و نیجریه برای اولین بار از سوی نجم الدین اربکان، رهبر حزب اسلام گرای رفاه و نخست وزیر وقت ترکیه، با هدف تقویت همکاریهای اقتصادی میان کشورهای مزبور در جریان کنفرانسی تحت عنوان «همکاری برای توسعه» (اکتبر 1996 – ترکیه) با حضور وزرای امور خارجه کشورهای فوق مطرح و با استقبال آنان مواجه شد.

این سازمان رسماً در  تاریخ 25 خردادماه 1376 با برگزاری اولین اجلاس سران در استانبول آغاز به کار کرد.

تقویت و ارتقاء جایگاه کشورهای درحال توسعه در اقتصاد جهانی؛ ایجاد فرصتهای جدید در روابط تجاری و اقتصادی در سطح منطقه ای و بین المللی؛ افزایش مشارکت در تصمیم گیری در سطح بین المللی؛ ارتقاء سطح زندگی و رفاه عمومی مردم کشورهای عضو از مهمترین اهداف سازمان است.

زمینه های همکاری میان کشورهای این سازمان شامل بخش های مختلف اقتصادی نظیر تجارت، صنعت، بانکداری و بیمه( بیمه اسلامی، تکافل)، خصوصی سازی، ارتباطات و اطلاع رسانی، علوم و تکنولوژی، توسعه روستایی ومناطق محروم، انرژی، کشاورزی، گردشگری، بهداشت وسلامت، فرهنگی و ورزشی، دریاها، شیلات و آبزیان، همکاری در زمینه صنعت غذای حلال، حمل و نقل و شرکت های هواپیمایی است.

ارگان های اصلی دی- هشت شامل  نشست سران، شورای وزیران و کمیسیونرها می شوند که بر این اساس اجلاس سران  به عنوان «ارگان عالی» متشکل از رؤسای جمهور و نخست وزیران هشت کشور عضو، هر دو سال یکبار تشکیل جلسه می دهد.

تا کنون هفت دوره نشست سران دی 8 برگزار شده است که  اولین اجلاس سران سازمان در تاریخ 15 ژوئن 97 (26 خرداد 76 ) در استانبول،- دومین اجلاس در سال 1377 (مارس 1999) در داکا،- سومین اجلاس در اسفندماه 1379 (فوریه 2001) در قاهره،- چهارمین اجلاس در بهمن 1382( فوریه 2004) در تهران،مقرر بود تا چهارمین اجلاس سران در سال 2003 در جاکارتا برگزار گردد لیکن بواسطه بروز مشکلات اقتصادی اندونزی از جمهوری اسلامی ایران درخواست برگزاری اجلاس سران را کرد و - پنجمین نشست سران در تاریخ 23 اردیبهشت ماه 85 در جزیره بالی اندونزی برگزار شده است.

لازم به ذکر است که در نشست پنجم دو موافقتنامه تجارت ترجیحی و همکاری های گمرکی به امضاء رسیدند. همچنین وضعیت دبیرخانه از دفتر اجرایی به دبیرخانه ارتقاء یافت و فردی از سوی جمهوری اسلامی ایران بعنوان مدیر در دبیرخانه مشغول بکار شد.

 اجلاس ششم در کوآلالامپور در سال 1387( 2008 ) و   اجلاس هفتم نیز در ابوجا 17 تیر ماه 1389( 8 جولای 2010) برگزارشد.

یادآوری می شود، جمهوری اسلامی ایران در اولین، پنجمین و ششمین اجلاس در سطح رئیس جمهور، در دومین اجلاس در سطح معاون اول رئیس جمهور و در سومین اجلاس در سطح وزیر شرکت کرده است.

اما  شورای وزیران دی 8 به عنوان «رکن سیاسی و تصمیم گیری» با حضور وزرای امورخارجه هشت کشور، سالی یک بار تشکیل جلسه می دهد. تا کنون چهارده دوره نشست شورای وزیران در کشورهای عضو برگزار گردیده است.

همچنین اجلاس کمیسیونرها نیز به عنوان «رکن اجرایی و نظارتی» با حضور معاونان وزرای خارجه یا سایر مقامات ارشد هشت کشور، سالی دو بار برگزار می شود. کمیسیون نیز تعداد بیست و هشت اجلاس رسمی و دو اجلاس غیررسمی و یک اجلاس ویژه داشته است.

کلیه تصمیمات در ارگان های دی-هشت براساس اجماع اتخاذ می شود و به منظور انجام هماهنگی و حفظ تماس منظم بین کشورهای عضو، میزبان اجلاس، ریاست اجلاس را بعهده خواهد داشت.

دبیرخانه دی- هشت  طبق تصمیم اتخاذ شده سران دولت ها طی پنجمین اجلاسی که در می 2006 در بالی اندونزی برگزار گردید، دبیرخانه سازمان از دبیرکل، مدیر و اقتصاددان تشکیل شده است. در این راستا دبیرکل ضمن انجام مکاتبات و ایجاد ارتباط کارآمد بین کشورهای عضو و تبادل اطلاعات، بر حسن اجرای امور نظارت خواهد کرد.

دبیرخانه سازمان در استانبول ترکیه مستقر است و  در حال حاضر دبیرکل سازمان بر عهده کشور اندونزی است.


 جمهوری اسلامی ایران در  دی – 8

جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای موسس و محوری سازمان، در کلیه نشستها اعم از کمیسیونرها، وزرای امور خارجه و سران بطور فعال شرکت کرده و نسبت به شناسایی و ارائه اطلاعات مربوط به توانمندیهای کشورمان به دیگر اعضاء و همچنین استفاده از تجربیات آنها تلاش کرده  است.

 جمهوری اسلامی ایران از بدو عضویت اهداف بلند مدتی را تعقیب می کند که عبارتند از  همکاری اقتصادی با کشورهای عضو و افزایش حجم تجارت درون سازمانی در جهت تحقق اهداف اقتصادی نظام با انعقاد موافقت نامه های تجارت ترجیحی، تسهیلات گمرکی و تسهیلات صدور روادید تجار و بازرگانان کشورهای عضو سازمان، تقویت وارتقاء جایگاه کشورهای عضو سازمان در اقتصاد جهانی با هدف مشارکت کشورهای در حال توسعه به منظور کاهش نابرابری در روند جهانی شدن و اصلاح ساختار بین المللی در امور مالی، ایجاد فرصتهای جدید در روابط تجاری و اقتصادی در سطح منطقه ای و بین المللی از طریق سرمایه گذاری مستقیم خارجی،همکاری با کشورهای عضو در عرصه های گوناگون صنعتی، فناوری، علمی، فرهنگی، کشاورزی، انرژی و انرژی های تجدید پذیر، حمل ونقل (زمینی، دریایی و هوایی)، خدمات فنی و مهندسی، پزشکی و دارویی و سایر حوزه های به منظور دسترسی به بازارهای کشورهای عضو و افزایش مشارکت در تصمیم گیری در سطح منطقه ای و بین المللی،    استفاده از تجربیات کشورهای عضو در جهت رفع تنگناهای اقتصادی و بهره گیری از سازمان به منظور مواجهه و اتخاذ سیاست واحد در برابر چالشها و تهدیات بین المللی، فعال نمودن بخش خصوصی در راستای اهداف اقتصادی میان ایران و کشورهای عضو از طریق برگزاری مجمع بازرگانان کشورهای عضو که تا کنون چهار جلسه برگزار شده است.

               
جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از اعضای محوری سازمان دی – 8 از همان ابتدا در کلیه برنامه ها  و نشستهای سازمان حضوری فعال داشته و پیشنهادات و   برنامه های مهمی را جهت تقویت همکاریها ارایه کرده است.

 برگزاری چهارمین نشست اجلاس سران و همزمان با آن برگزاری هفتمین نشست وزرای امور خارجه، پیشنهاد تاسیس صندوق سرمایه گذاری مشترک توسط دکتر احمدی نژاد، ریاست محترم جمهوری اسلامی ایران، راه اندازی پایگاه اطلاعاتی دی – 8 به منظور ساماندهی و تبادل اطلاعات صنعتی، تجاری، بازرگانی، علمی میان کشورهای عضو، تهیه پیش نویس تجارت الکترونیک دی – 8 با همکاری اتحادیه بین‌المللی مخابرات   (ITU) که اکنون از سوی مراجع ذیربط کشورمان در حال بررسی است، را می توان از این جمله عنوان کرد.

همچنین  تهیه و امضاء و تصویب موافقتنامه تسهیل تشریفات اعطای روادید به تجار و بازرگانان دی– 8 .، تهیه پیش نویس موافقتنامه تجارت ترجیحی (PTA).، تهیه پیش نویس موافقتنامه چندجانبه همکاری پیرامون مسائل گمرکی،برگزاری اولین نشست وزرای صنایع اعضای سازمان دی هشت، برگزاری اولین نشست وزرای گردشگری سازمان دی – هشت،    برگزاری اولین نشست سرمایه گذاری در صنعت توریسم،    برگزاری اجلاس وزرای صنایع سازمان دی- هشت و پنجمین نشست مقامات ارشد همکار های صنعتی و تنظیم نقشه راه برای استراتژی همکاریهای صنعتی و تکنولوژیکی و تعیین کارسازمان همکاری های صنعتی در زمینه های یازده گانه صنایع اتومبیل، سیمان، سرامیک، استیل، انرژی، صنایع غذائی، تکنولوژی ارتباطات بین المللی (ICT) ، پتروشیمی، صنایع کوچک و متوسط(SMEs) ، استاندارد سازی و همکاریهای تکنولوژیک از دیگر اقدامااتی است که ایران در این راستا انجام داده است.

 برگزاری اجلاس وزرای کشاورزی سازمان دی- هشت در قالب کارسازمان های پنج گانه توسعه بانک بذر، خوراک دام، امور دریانوردی و شیلات، استاندارد و تجارت و کود، برگزاری برنامه آموزش دیپلماتهای جوان که تاریخ آن متعاقبا اعلام خواهد شد وبرگزاری نشستهای متعددی در سطح معاونان وزرای خارجه و همچنین در زمینه های فنآوری اطلاعات و ارتباطات، محیط زیست، کشاورزی، امنیت غذایی، اتاق های بازرگانی، همکاریهای گمرکی و گردشگری نیز از جمله اقدامات جمهوری اسلامی ایران است.

 ویژگیهای سازمان دی - هشت

 شرایط و مقتضیات جامعه بین المللی در عصر حاضر و اهمیت ویژه ایجاد بسترهای جدید همکاریهای اقتصادی و لزوم گسترش همگرائی و مشارکت منطقه ای میان کشورهای در حال توسعه،کشورها را بر آن داشته تا از طریق عضویت در سازمانها و سازمانهای منطقه ای و بین‌المللی بدنبال تحصیل و تأمین حداکثری منافع ملی خود باشند. در این میان، سازمان دی- هشت که از کشورهای مهم و تاثیرگذار اسلامی از مناطق مختلف جغرافیایی (شرق دور، خاورمیانه و آفریقا) با جمعیتی حدود یک میلیارد نفر را گرد هم جمع نموده است، در صدد بالفعل کردن پتانسیل های فراوان موجود به منظور پیشبرد اهداف کلان در عرصه های   منطقه ای و جهانی است. از لحاظ موقعیت جغرافیای سیاسی تقریبا تمام کشور های عضو از موقعیت ممتازی برخوردارند .

از لحاظ وضعیت اقتصادی، طبق تقسیم بندی بانک جهانی در گزارش توسعه جهانی، می توان این کشورها را بر اساس شاخص های عمده اقتصادی در سه سازمان کشورهای صادر کننده نفت شامل سه کشور ایران، اندونزی و نیجریه، کشورهایی با درآمد متوسط، شامل چهارکشور پاکستان، ‌ترکیه، مالزی و مصر وکشورهای کمتر توسعه یافته که در میان این هشت کشور تنها بنگلادش در این سازمان قرارمی گیرد، جای داد.

وجود مبادلات تجاری اعضای سازمان با دنیا بالغ بر 750 میلیارد دلار در سال 2007 (با قابلیت افزایش 2/1 تریلیون دلار در دهه آینده) بوده است. مبادلات تجاری و مناسبات اقتصادی درون سازمانی(میان اعضاء) افزون بر 68 میلیارد دلار یعنی 5 درصد کل تجارت جهانی کشورهای عضو سازمان دی – هشت است و طبق نقشه ده ساله راه تا سال 2018 باید به 15 الی 20 درصد تجارت جهانی دی هشت (‌معادل 5/571) برسد.

در صورت تحقق برنامه نقشه راه، این مجموعه از ظرفیت های بالا جهت تقویت عرصه همکاریهای جمعی- سازمانی و گسترش و تعمیم آن به دیگر مجموعه کشورهای اسلامی برخوردار خواهد بود. این سازمان می تواند هسته اولیه و مرکزی یک بازار مشترک اسلامی را که مورد خواست بسیاری از کشورهای مسلمان و سازمان کنفرانس اسلامی است، تشکیل دهد.

اعضای سازمان علاوه بر برخورداری از نیروی کار 400 میلیون نفری، از منابع طبیعی قابل توجهی نیز برخوردارند که برخی از آنها در حال حاضر در دست بهره برداری می باشد ولی بسیاری بصورت بالقوه و دست نخورده باقی مانده اند. اعضای دی-8 در مجموع 12 درصد کل ذخائر جهان و 21 درصد ذخایر ثبت شدة گاز طبیعی را دارا می باشند. از اینرو، ظرفیت همکاری بین اعضاء در زمینه های مختلف، بسیار بالاست.

موقعیت جمهوری اسلامی ایران با جمعیتی بالغ بر 75 میلیون نفر، به لحاظ برخورداری از دومین ذخایر گازی و چهارمین دارنده ذخایر نفتی جهان و موقعیت ژئواستراتژیک در تامین امنیت انرژی سایر کشورها در کانون توجه جهانی قرار دارد و از این رهگذر می تواند نقش موثری در سازمان ایفاء کند.

اندونزی با جمعیتی بالغ بر230 میلیون نفر، کشوری غنی از حیث منابع نفت، گاز و منابع کشاورزی است. این کشور همچنین علاوه بر برخورداری از منابع معدنی شامل زغال سنگ، قلع، بوکسیت، مس و نیکل، از تولیدکنندگان عمدة محصولاتی نظیر روغن نخل، قهوه، کاکائو، کائوچوی طبیعی و محصولات چوبی محسوب می شود.

کشور مالزی با جمعیتی بالغ بر 30 میلیون نفر، در زمینه صنایع الکترونیک و کامپیوتر، بانکداری اسلامی و تولید غذای حلال دارای مزیت ها و تجربیات بالایی است که می تواند در انتقال فناوری و تجربه به سایر کشورهای عضو مؤثر واقع شود.

ترکیه با بیش از 74 میلیون نفر، در دهه 1980 با هدف آزاد سازی اقتصاد و پیوستن به اقتصاد جهانی و باز، اقدام به انجام اصلاحات اساسی نمود. در نتیجه این اقدامات، در طی 20 سال گذشته این کشور از متوسط رشدی معادل 5 درصد برخوردار بوده است. همچنین ترکیه در سالهای اخیر موفقیتهای چشمگیری در زمینه توسعه صادرات محصولات صنعتی، توسعه صنعت گردشگری، جذب سرمایه گذاری خارجی، فن آوریهای تکنولوژیکی، ساخت ماشین آلات و تجهیزات حمل و نقل داشته است.

اقتصاد پاکستان با جمعیتی بالغ بر 169 میلیون نفر، به طور عمده بر پایه تولیدات و صادرات محصولات کشاورزی استوار است و غالب مردم این کشور یا کشاورز هستند یا به نوعی با کشاورزی در ارتباط می باشند. از طرف دیگر صنعت نساجی، پوشاک و تولید منسوجات پنبه ای با توجه به وسعت کشت پنبه در این کشور به عنوان ستون فقرات کشور پاکستان شناخته می شود. در واقع پاکستان در سالهای اخیر به عنوان چهارمین تولید کننده جهانی پنبه و سومین مصرف کننده جهانی پنبه دسته بندی گردیده است.

نیجریه با بیش از 155 میلیون نفر جمعیت، بزرگترین کشور نفت خیز آفریقا و پرجمعیت ترین آنهاست. این کشور سومین قدرت اقتصادی آفریقا پس از آفریقای جنوبی و الجزایر و ششمین کشور بزرگ تولید کننده نفت می باشد، لذا زمینه های فراوانی در خصوص همکاریهای نفتی و صنایع وابسته به آن، استحصال و پالایش نفت و صنایع زیردستی آن وجود دارد. از طرف دیگر با توجه به نیازهای نیجریه خصوصا در بخش مربوط به برق، نیروگاه، توسعه شبکه برق، صنعت دارو و درمان و نظایر آن زمینه های فراوان دیگری در قالب دی هشت وجود دارد.

مصر با جمعیتی بالغ بر 82 میلیون نفر، علاوه بر ذخائر نفت و گاز، از منابع فسفات قابل توجهی برخوردار است. این کشور همچنین از توانائی تولید و صدور محصولات کشاورزی نظیر پنبة مرغوب، برنج، نیشکر و مرکبات برخوردار است.
بنگلادش با 162 میلیون نفر جمعیت، با تولید 80 درصد کنف جهان، بزرگترین صادرکننده این محصول به شمار می رود. چای و برنج نیز در سطحی گسترده در این کشور تولید و صادر می گردد. اکتشافات اخیر در خلیج بنگال، امکان بهره برداری از ذخائر گسترده نفت را برای این کشور فراهم ساخته است.

در مجموع زمینه های فراوان اقتصادی و تجاری بین کشورهای عضو دی – هشت وجود دارد که می تواند همکاری های دو یا چند جانبه را بین اعضاء ترغیب و تشویق نماید.

در حقیقت، داشتن بازاری بزرگ با جمعیتی قریب به یک میلیارد نفر که گستره سرزمینی آن 3 قاره جهانی را شامل می‌شود همراه با نیروی انسانی متخصص، جوان وکارآمد درکشورهای عضو، از سرمایه های بسیار ارزشمند اعضا است . بدون اغراق، در صورت برنامه ریزی جامع می توان امیدوار بود که فعالیت دی- هشت از ابعاد منطقه ای فراتر رفته و گستره و ابعاد بین المللی پیدا کند.

بدون تردید حرکت جمعی و هماهنگ کشورهای مسلمان سازمان دی- هشت - به عنوان یکی از ساز وکارهای اساسی و مهم- نه تنها ظرفیت، توان و قابلیت مقابله با اثرات سو بحرانهای جهانی را دارد بلکه می توان امیدوار بود در سایه افزایش مناسبات درون سازمانی، ضمن ارتقا رفاه و آسایش کشورهای عضو، در پیدایش و استقرار صلح و ثبات منطقه ای و بین المللی سهیم باشند.