به گزارش خبرنگار مهر، سی و یکمین نشست ادبی عصر روشن، پنجشنبه شب 9 آذر با هدف بررسی کارنامه ادبی علیرضا طبایی و بررسی مجموعه شعر «نگذار نقشه‌ها وطنم را عوض کنند» سروده حامد ابراهیم‌پور در محل کتابفروشی روشن برگزار شد.
در ابتدای این نشست حامد ابراهیم‌پور به خوانش تعدادی از رباعی‌های کتاب «نگذار نقشه‌ها وطنم را عوض کنند» پرداخت و حبیب محمدزاده به عنوان منتقد این مجموعه گفت: برای رباعی 3 مبدا را در نظر گرفته‌اند. اولین مبدا را رودکی می‌دانند که رباعی را از وزن یک ترانه کودکانه اقتباس کرد. دومین مبدا، یعقوب لیث است که می‌گویند با جمعی از درباریانش رباعی را ابداع کرد. فرض سوم هم طبق نظر شفیعی کدکنی، رباعی نوعی شعر خالص ایرانی است و قبل از رودکی صوفیه از آن بهره برده و به سماع می‌پرداخته‌اند.
وی افزود: علاوه بر وزن، از نظر محتوا نیز بین رباعی و دوبیتی تفاوت‌هایی وجود دارد. در رباعی مباحث فلسفی و چون و چراها مطرح میشود در حالی که در دوبیتی بیشتر مسائل عاشقانه و فراغ و موضوعاتی از این دست مطرح میشود. با این حال بسیاری از رباعیات خیام را ترانه هم خوانده‌اند. ترانه به زبان عربی قول است و به زبان فارسی غزل. البته تفاوت‌های میان رباعی و دوبیتی به تدریج فراموش شدند چنان‌چه بعدها رباعی را در اصطلاح شعری دانستند که وزن لا حول ولا قوة الا بالله دارد و 3 مصرع اولش در حکم مقدمه‌ای برای مصرع چهارم هستند. یعنی از آخر به اول سروده میشود و از اول به آخر خوانده میشود.
این شاعر در ادامه گفت: در رباعی ملاک، دریافت مردم و پسند عامه است. زبانی عام و بی‌پیرایه دارد. رباعی محل حوادث سیاسی و تاریخی نیز بوده است و گاهی قصد طرفین دعوایی را هم به صورت مختصر و مفید بیان می‌کرده است. برخی از رباعیات هم در طول تاریخ کشور ما بوده‌اند که برای دفع بلیات یا نزول باران سروده می‌شدند و هنوز هم در برخی از روستاهای کردستان از این دست رباعی‌ها سروده میشود. با گذشت دوره‌های مختلف، رباعی طی سبک هندی و دوره بازگشت، جلوه‌ای نکرد و نهایتا این که از میان سبک‌های قدیمی، نیما به رباعی علاقه‌مندتر بوده است.
محمدزاده گفت: تعداد رباعی‌سرایان اخیر چندان اندک است که می‌توان آن‌ها را برشمرد. حامد ابراهیم‌پور یکی از آن‌هاست که کتاب «نگذار نقشه‌ها وطنم را عوض کنند» را در 2 دفتر سروده است. دفتر اول این مجموعه حاصل 5 روز کار اوست و رباعی‌های یک تا 59 را شامل میشود. دفتر دوم هم حاصل سرایش رباعی‌های پراکنده چند سال اخیر اوست که به موضوعات عمومی و انسانی می‌پردازد و موضوع بحث ما نیست.
نویسنده کتاب «مونالیزای آقای بن لادن» ادامه داد: برای ایران شعر و سروده‌های زیادی گفته شده است. جالب است که اولین سرود ملی ایران در زمان رضاخان گفته شد که یکی از سربازان ایرانی تعریف کرده است که هنگام رژه رفتن از مقابل صدر اعظم آلمان، چون سرود ملی نداشتیم، به ناچار شعر عمو سبزی فروش را خواندیم و رژه رفتیم.
وی گفت: دفتر اول ابراهیم‌پور حاصل تاریخ‌پژوهی است و او در طول 5 روزی که این شعرها را می‌سروده، منابع را در کنار نداشته، بلکه ناخودآگاهش را با خود داشته است. به نظرم این سبک از شاعری، متعالی‌تر است. ابراهیم‌پور در این رباعی‌ها، بیشتر دغدغه‌های هم‌وطنی دارد تا دغدغه وطنی و در دفتر اول این کتاب، انسان بزرگتر از مرز و خلیج است. این رویه تا حدی پیش می‌رود که گاهی قواعد فرمی مثل فصل‌الخطاب بودن مصرع چهارم رباعی را به هم زده است. 59 روایت تاریخی ابراهیم‌پور در دفتر اول کتاب «نگذار نقشه‌ها وطنم را عوض کنند»، حیاط ادبی را لزوما در پایبندی کامل به دستورالعمل‌های متاخر نمی‌دانند.
نویسنده کتاب «اتاق سی ان جی: شرح ماوقع» گفت: برخی از رباعی‌های دفتر اول کتاب، حسن تعلیلی است با عنایت به روایتی مسبوق به خاطر. گروه دیگری از شعرها هم بر نقش‌دهی افراد در تاریخ نظر دارند. شاعر گاهی در رباعی‌هایش از عنصر هجو و طنز هم استفاده کرده است. این کتاب از اغنای ذوق مخاطب شروع می‌کند و اغنای عقلی را در اولویت دوم قرار می‌دهد. همین موضوع هم شعرها را از اتهام نظم بودن، به دور می‌دارد.
نظر شما