به گزارش خبرنگار مهر، سومین نشست از مجموعه نشست‌های «پنجاهمین سال آغاز نهضت امام خمینی (ره)» صبح امروز سه‌شنبه 21 آذر ماه با سخنرانی جواد منصوری، پژوهشگر در عرصه تاریخ معاصر ایران با موضوع «بررسی علل طراحی اصول انقلاب سفید و پیامدهای سیاسی، اجتماعی و اقتصادی آن» در مرکز همایش‌های ساختمان کتابخانه ملی برگزار شد.
منصوری در ابتدای سخنانش با اشاره به ایده‌های متفاوت جان اف کندی که به پیروزی او در کارزار انتخابات ریاست جمهوری سال 1961 منجر شد، به نحوه مواجهه او با کشورهایی مانند ایران پرداخت و گفت: کندی در کتابش «صلح برای جهان» علناً می‌گوید: «آمریکا می‌خواهد با قیام‌های مردمی که در گوشه، گوشه دنیا به وقوع می‌پیوندد و خصوصاً در سرزمین‌هایی که از اسلام تغذیه می‌شوند، چه کار کند؟»
وی با بیان اینکه «دستگاه حاکمه ایران از سال 1332 تا 1357 تابع قاطع سیاست‌های واشنگتن بود» به عقب ماندن انگلستان از این قافله اشاره و تاکید کرد: انگلیس قبل از آنگه کندی بخواهد سیاست‌هایش را به شاه تحمیل کند، با او (شاه) وارد مشورت شد و پیشنهاد ایجاد یک «فضای باز سیاسی» را داد اما پیام کندی برای شاه این بود که آنگونه که من از جامعه ایران برداشت کرده‌ام، نه تنها این دولت (دولت وقت ایران) بلکه خودت (شاه) هم باید بروی.
این پژوهشگر عرصه تاریخ معاصر ایران افزود: به همین خاطر است که شاه با او توافق می‌کند که متعهد به انجام کل آن چیزی شود که او (کندی) می‌خواهد در ایران انجام بشود و به این ترتیب و البته بعد از بازگشت شاه از سفر آمریکا در فروردین 1341 انقلاب سفید کلید خورد.
منصوری ادامه داد: شاه ابتدا علی امینی را برکنار کرد و علم را به جای او نشاند. بعد از آن غائله انجمن‌های ایالتی و ولایتی پیش آمد که دو ماه به طول انجامید و دست آخر هم شاه مجبور شد کوتاه بیاید و اعلام کند این این لایحه به اجرا درنمی‌آید، اما بعد از مدتی علناً برای اجرای 6 اصل موسوم به انقلاب سفید اعلام رفراندوم کرد.
وی با بی‌مبنا خواندن این همه‌پرسی گفت: در سیاست‌های آمریکا در راستای اجرای این طرح، سه محور وجود داشت؛ در بخش سیاسی آنها به دنبال ایجاد یک فضای باز سیاسی بودند که طبیعتاً آزادی احزاب و مطبوعات، آزادی انتخابات و آزادی‌های اجتماعی مهم‌ترین آنها بود.
اولین فرمانده سپاه ادامه داد: در بحث فرهنگی آنها اسلام‌زدایی را تشدید کردند و در 14 محور آن را به مرحله اجرا درآوردند. در بحث اقتصادی هم آنها به دنبال ایجاد طبقه متوسط بودند؛ در همین زمینه آنها می‌گفتند که در حال حاضر 10 درصد مردم ایران ثروت را در اختیار دارند و 90 درصد دیگر توان خرید ندارند؛ البته منظورشان خرید محصولات خودشان بود.
این پژوهشگر تاریخ معاصر ایران افزود: علیرغم قیام مردم، شاه به کندی پیام داد و گفت که آماده است این طرح را اجرا کند و کندی هم در پیامی به او خواستار بی‌توجهی او به این تحرکات شد و به او گفت که با قدرت طرح را اجرا کند.
منصوری گفت: نکته جالبی که روی داد، این بود که حزب توده پیام داد و در آن علاوه بر اینکه به شدت با روحانیت مخالفت کرد، از انقلاب سفید شاه حمایت کرد و بعد از این پیام هم شوروی از موضع حزب توده حمایت کرد. بعد از گذشت سال‌ها از کودتای 28 مرداد این اولین باری بود که شوروی و آمریکا علیه مردم ایران با همدیگر متحد شدند.
وی سپس با اشاره به پیامدهای انقلاب سفید افزود: بعد از اعلام موضع حزب توده در این باره، نهضت اسلامی خودش یکه و تنها ایستاده بود و اتفاقاً اعتماد مردمی را هم به خود جلب کرده بود. همگان فهمیدند که این قیام اسلامی به رهبری امام خمینی است که استقلال مملکت را تضمین خواهد کرد و به همین خاطر شعار نهضت «نه شرقی، نه غربی، جمهوی اسلامی» شد.
اولین فرمانده سپاه گفت: یکی دیگر از نتایج این طرح آن بود که دستگاه‌های رژیم متوجه شدند که مقابل مردم کاری نمی‌توانند بکنند و به همین خاطر دست به دامان اسرائیل شدند و اولین دفتر موساد در در ایران در سال 1342 در ساواک تاسیس شد.
منصوری اضافه کرد: شاه بعد از مدتی متوجه شد که این انقلاب نتیجه‌ای ندارد و دارد برعکس بر اعتبار روحانیت می‌افزاید و به همین خاطر و با هدف جدایی مردم از روحانیت و چسباندن آنها به خود، نام انقلاب سفید را به انقلاب شاه و مردم تغییر داد.
نظر شما