به گزارش خبرنگار مهر، حجت الاسلام والمسلمین دکتر سعید مهدوی کنی، رئیس دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)، صبح امروز 4 دی ماه در نشست "ما و مسأله سبک زندگی" که به همت کانون اندیشه جوان در حوزه علمیه امام رضا(ع) برگزار شد، درباره چیستی سبک زندگی به ارائه سخن پرداخت.
وی در ابتدای سخنانش گفت: مفاهیم متعددی در حوزه های دانش بشری تولید می شود. این مفاهیم گرچه وابستگی تمام بر خاستگاه خود نشان دارند، اما می توان این مفاهیم را از آن خاستگاه جدا کرد و بدون آنکه ماهیت آنرا دگرگون کرد در فضا و حوزه دیگری از آن استفاده کرد.
این محقق و نویسنده کشورمان بیان کرد: مفهوم سبک زندگی برخاسته از جامعه شناسی غرب است. اگر به شرایط توجه نکنیم، شاید این مفهوم در فرهنگ اسلامی ما دچار ضرر و زیان شویم اول باید این مفاهیم با پیشینه تاریخی اش را بشناسیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه امام صادق(ع) اظهار داشت: نقطه آغاز مفهوم سبک زندگی آنچه که در تاریخ غرب اتفاق افتاد به مباحثی بر می گردد که در مورد تعدیل ضد سرمایه داری مارکس مطرح شد. وبر از این مفهوم برای تکمیل و یا نقد نظریه مارکس استفاده کرد. مارکس در نظریه خود به مفهوم تولید و سرمایه توجه کرده بود. وبر به نقد نظریات مارکس پرداخت و گفت: چرا مارکس به مقوله مصرف توجه نداشته است.
وی با اشاره به اینکه مارکس جامعه را به پرولتاریا و بورژوا (صاحبان سرمایه و کارگر) تقسیم کرده بود، بیان کرد: اما وبر طبقه بندی جدیدی برای اساس مصرف اضافه کرد و سبک زندگی را براساس شاخص منزلت اجتماعی بنیان نهاد. وبر می گفت: اگر به واقعیت زندگی توجه کنیم متوجه می شویم گروه هایی در جامعه وجود دارند که توانایی اعمال نفوذ و قدرت دارند که براساس نمادهایی که به کار می برند می توان از آنها استفاده کرد.
رئیس دانشکده معارف اسلامی و فرهنگ و ارتباطات دانشگاه امام صادق(ع)با بیان اینکه در گذشته جامعه اشرافی و توده مردم وجود داشتند، اذعان کرد: این گروه ها براساس نوع لباس و نوع خانه مشخص بودند اما در دوره مدرن با افرادی مواجه این که دارای اشکال زندگی شبیه هم هستند اما دارای قدرت اقتصادی برابر نیستند.
وی با اشاره به اینکه هرچه سرمایه داری پیش رفت، این طبقه و لایه افزون تر شدند، گفت: امروزه به ظاهر نمی توان تمایزاتی را میان مردم قائل شد، گرچه به لحاظ اقتصادی برابر نیستند. این شیوه زندگی برابر نشان دهنده عقاید یکسان است. امروز همه جنوب شهری به یک نفر رأی می دهند، برخلاف آنچه که مارکس گفته بود که اینها دارای عقیده مختلفی هستند. برای مطالعه بیشتر این بحث می توانید به کتاب اخلاق پروتستانی و روح سرمایه داری وبر مراجعه کنید. وبر در این کتاب نشان می دهد که اخلاق پروتستانی باعث ایجاد سرمایه داری نوین شده است.
مهدوی کنی با اشاره به اینکه بحث سبک زندگی در ایران بیشتر در فضای تجویزی و ارزشی دارد مطرح می شود، گفت: یعنی ما می خواهیم یک نظام ارزشی را از طریق سبک زندگی ارائه کنیم یعنی می خواهیم بایدهایی را برای اجرا به مردم القا کنیم، اما سبک زندگی در واقع توصیفی است البته غرب هم در ادامه از روش تجویزی و ارزشی برای تغییر رفتار مردم خود و دیگر کشورها استفاده کرد.
وی با بیان اینکه مفهوم سبک زندگی در دهه 20 با وبر، زیمل و ... آغاز شد، بیان کرد: بعدها در حوزه روانشناسی ادامه پیدا کرد و در دوره های جدید از اینکه مسأله مصرف در غرب مورد توجه قرار می گیرد به یک مفهوم کاربردی روزمره تبدیل شد. این در زمانی اتفاق افتاد که جامعه غرب از مصرف اشباع می شوند، سرمایه داری بار دیگر به این مفهوم توجه می کند تا از این حالت خود را نجات دهد.
این محقق و مدرس دانشگاه اظهار داشت: در این موقع نظریه پردازان غرب به استخدام درآمدند تا از این مفهوم توصیفی برای تجویز خواسته های سرمایه داران استفاده کنند؛ اگرچه تنها این مفهوم نبود و از مفاهیم دیگر هم استفاده شد.آنها سبک زندگی را به گونه ای تعریف کردند و تغییر دادند تا مردم بدون توجه به نیاز مصرف کنند و «مد» یکی از این روشها بود. در گذشته مصرف براساس نیاز بود اما اکنون دیگر براساس نیاز نیست و مصرف زیاد کالا دل آزردگی ایجاد می کند.
وی در پایان سخنانش تأکید کرد: مفهوم سبک زندگی در گفتارها و نوشته های برخی از کارشناسان در کشور ما با چند مفهوم خلط می شود که عبارتند از: فرهنگ، اخلاق، مهارتها و آئین زندگی و روش زندگی و ... که باید تفاوتی را میان این مفاهیم قائل شد.
نظر شما