به گزارش خبرنگار مهر، موسیقی کتول جزئی از موسیقی محلی و مقامی گلستان، روایتگر زندگی چوپانان و کشاورزان کوهستانهای کتول است که سینه به سینه و نسل به نسل به ما رسیده و بخشی از فرهنگ دیرپای گلستان زمین شده است.
نی چی از قدیمی ترین سازهای موسیقی کتولی است و بلندی این ساز، نشانگر زندگی کتولی ها در کوهستان و زندگی بر پایه دامپروری و کشاورزی بوده که کشمکش چوپانان با طبیعت را بازگو می کند.
و " تار کتولی " نیز از خانواده سازهای زهی - زخمه ای و از مهمترین سازهای رایج در منطقه کتول است که روزگارانی هنرمندان بی نام و نشان آن را می نواختند و زخمه بر تار می زدند.
یکی از این هنرمندان گمنام و پرآوازه منطقه کتول، پیرمردی سالخورده بود که سالها پیش در کنار ما، در عسرت و تنگدستی و البته با دریا دلی زندگی می کرد که آفریننده و راوی منظومه " عباس گالش "، استاد عیسی فیوج بود، بزرگی که در کوچه و بازارهای گرگان و علی آباد کتول برای گذران امورات زندگی ساده و بی آلایش خود به نوازندگی می پرداخت.
استاد عیسی فیوج یادگار نقالی کشور و منطقه کتول که با شهرتش تمام نقاط کشور را طی کرده بود، در آخرین سالهای زندگی خود دغدغه معیشت داشت و این دغدغه، وی را مجبور به عرضه هنر ناب خود در کوچه و بازار برای مردمانی می کرد که نه می دانستند در کنج دلش منظومه عباس گالش جا خوش کرده و نه می دانستند وی یادگار آخرین نسل نقال خوان های کشور است.
بی دلیل نیست که یکی از مرشدهای نقالی آرزو می کند کاش نقالی از بین می رفت چرا که مردم قدرش را نمی دانند و بی شک اگر استاد زنده بود و به پنجاه سال پیش بر می گشت دیگر نقالی را انتخاب نمی کرد، چرا که دیگر برای کسی بیان داستان ها و روایات به صورت نقالی وقصه خوانی اهمیتی ندارد.
عیسی فیوج رفت و مخزنی از هنر و تاریخ شفاهی منطقه کتول که یادگار نیاکان ما بود را با خود برد و افسوس که هیچکس قدرش را ندانست و از آن دردناک تر که بعد از مرگش نیز کسی نفهمید که چه گنجینه ای را از دست داده ایم.
یکی دیگر از قدیمیترین نوازندگان دوتار کتولی، زنده یاد استاد حاج حسن خان معززی فرزند عباس خان بود که به سال 1272 هجری شمسی در روستای بالاچلی پای به عرصه وجود نهاد، حسن خان یادگار اوج دوره موسیقی مقامی کتول است.

استاد حسن خان علاوه بر نواختن دوتار ، خواننده ماهری نیز بود تا آنجا که مبدع سبکی خاص در ساز و آواز موسیقی کتولی شد و امروز شاگردان او با این سبک آشنایی دارند.
آثار بسیاری به صورت کاست از اجرای نوازندگی و خوانندگیِ این استاد گرانقدر بر جای مانده است که گویای عشق و علاقه او به موسیقی کتولی است و حاصل تلاش این استادبزرگ تربیت فرزند برومند خود « اسماعیل خان» و عده دیگری از علاقه مندان موسیقی کتولی بود و شاید اگر او در این راه گام بر نمی داشت نسل امروز برخی مقام های کتولی را به خوبی نمی شناخت.
نوازنده برجسته دیگر کتولی، نوازنده دوتار کتولی در قرن معاصر ، زنده یاد استاد اسماعیل خان معززی بود که به سال 1314 هجری شمسی در روستای بالاچلی به دنیا آمد، این استاد فرزانه علاوه بر نواختن « دوتار » علاقه ی وافری به « تار » داشت و در سال 1333 هجری شمسی در تهران نزدآقای « معارفی » به فراگیری تار پرداخت.
شاید یکی از دلایل تسلط او به ساز دوتار همین آموزش و یادگیری سنتی بوده است، قدرت شگرف او در بداهه نوازی و جستجوی مقام های ناب کتولی زبانزد است. استاد اسماعیل خان نماد هنر دوتارنوازی در کتول محسوب می شود، دوتار اسماعیل خان به یاری اندیشه نکته پرداز و پنجه توانای سِحر آفرین وی، شعر مجسم و موسیقی مصور است.
یکی از نوادر موسیقی مقامی کتولی ، زنده یاد استاد حسینعلی خسروی کتولی معروف به « حِسنَل » بود که با« کمانچه » و « سرنـا » خـویش به جشن ها و مجالس شادی منطقه کتول حال و هوایی خاص میبخشید و همگان را مسرور مـی کرد.
نـوازنـده ای چیره دست و منحصر به فرد بود، به همراه زنـده یـاد اکبر کتول ،قربانعلی اصلانی وسید احمد حسینی در جشنواره های مختلف در سطح کشور شرکت کرده و نغمات دلپذیری از هنر ارزشمند خویش را برای نسل علاقمند امروز به یادگار گذاشته است.
سهم وی درمعرفی«کمانچه» کتولی برجسته است، اجرای دقیق و زیبای او ازنغمات کمانچه نشانه تبحّر اوست، او در سرنا نوازی نیز ممتاز بود و با مرگ این هنرمند، سرنا نوازی در کتول نیز از رونق افتاد.
هنرمند دیگر عرصه موسیقی کتولی، استاد کربلایی علی حسین قنبری فرزند علی محمد ، متولد سال1311 هجری شمسی روستای طاویر است، این استاد یگانه موسیقی کتولی، دارای سبکی خاص در اجرای موسیقی مقامی و منظومه های کتولی است و بیشترین هنرنمایی او در ارائه نقالی های شیرین و دل انگیزی است که نمونه ای ناب از هنر خُنیایی و پرقدمت اقوام ایرانی محسوب می شود.
علی حسین خود را شاگرد زنده یاد استاد سید نعمت حسینی می داند و همیشه از او به نیکی یاد می کند، استاد قنبری تنها راوی حکایت هایی چون « کافر مسلمان » ، « قلعه ماران » و « چوپان و دختر باغبان » است که نقل آنها سینه به سینه از گذشتگان به او رسیده است و آوازهای « حقانی » و « امیری » را با ظرافت خاصی اجرا می کند.
در حال حاضر این استاد کم نظیر کتولی از برجسته ترین راویان موسیقی مقامی کتول به ویژه منظومه های موسیقیایی و نقل های پر قدمت این منطقه به شمار آمده و در شمار منابع ارزشمند موسیقی داستانی البرز است.
به تاکید کارشناسان، شناسایی و ساماندهی گروه های فعال موسیقی و هنرمندان این رشته، برای اعتلا و پویایی موسیقی اصیل و بومی، حمایت و برنامه ریزی ضرورتی اجتناب ناپذیر بوده و در غیر این صورت نواهای خوش موسیقی محلی روز به روز بیهویتتر میشوند.
40 گروه موسیقی در گلستان ثبت شده است.
نظر شما