به گزارش خبرگزاری مهر، روز چهارم دهه فجر «انقلاب اسلامی، معنویت و پایبندی به ارزش‌های اسلامی» نامگذاری شده است. مؤسسه فرهنگی، هنری و انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی در روز چهارم دهه فجر اقدام به معرفی کتاب
روزشمار جمهوری اسلامی ایران(22/11/1357 ـ 31/4/1358) نوشته منصور طبیعی که قبلا به چاپ رسیده است می کند.
انقلاب اسلامی ایران با تمام خصوصیات و ویژگیهای خاص خود در میان انقلاب‌های جهان سوم نیز گونه جدیدی از انقلاب به شمار می‌رود. انقلابیون در کوران انقلاب نه علیه رژیم حاکم دست به سلاح بردند و نه به اماکن عمومی کمترین آسیبی وارد آوردند و نهایتاً با کمترین خشونت ممکن، با تمسک به آموزه‌های شیعی و به‌کارگیری تاکتیک تظاهرات و اعتصابات فراگیر انقلاب اسلامی را به پیروزی رساندند. اساساً قوه محرکه انقلاب اسلامی، حضور میلیونی و بدون خشونت مردم در خیابان‌ها، تحت‌تأثیر ایدئولوژی اسلامی بود. مجموعه عواملی که تا پیش از این در جوامع غربی و شرقی عامل اصلی انقلاب‌ها محسوب می‌شدند، در انقلاب ایران نقش اصلی را نداشتند.
به همین دلیل انقلاب اسلامی ایران، برخی از متفکرین و نظریه‌پردازان علوم اجتماعی را در خصوص نظریه‌ها و تئوری‌های انقلاب به تفکر و بازنگری وادار کرد. مثلاً «تدا اسکاچپول» که آرمان‌ها و عقاید را عوامل ثانویه در تحلیل ریشه‌ها و پیامدهای انقلاب‌ها ارزیابی می‌کرد، مجبور شد تا در تحلیل خود بازنگری کند و بپذیرد که حداقل در انقلاب ایران، آرمان‌ها و به طور اخص اسلام انقلابی، باعث تحریک کنشگران انقلابی شد، البته نقش نیروها و گروه‌های اجتماعی درگیر در انقلاب اسلامی نیز تا حدودی با آنچه تا پیش از این در دیدگاه‌های معطوف به نظریه‌های لیبرالی و مارکسیستی از انقلاب وجود داشت، متفاوت بود.
مهمتر از هرچیز تقاضا و خواسته‌های انقلابیون بود که این مسئله نیز وجه تمایز انقلاب ایران با انقلاب‌های مشابه در جهان سوم بود. این وجه تمایز در شعارها، پایگاه‌های اجتماعی و نیروهای اصلی هدایتگر انقلاب نمایان بود. شعار استقلال، آزادی، جمهوری اسلامی که برآیند خواسته‌های انقلابیون بود، نیروهای اجتماعی مدرن و سنتی و طبقات اجتماعی متوسط و پایین را که در ظاهر هیچ سنخیتی با هم نداشتند، علیه ساختار موجود متحد کرد و آنها با قبول رهبری امام خمینی، پای در راه انقلاب نهادند و با بهره‌گیری از آموزه‌های شیعی و خصوصاً الگوگیری از قیام امام حسین (ع) و الهام از فلسفه عاشورا، انقلاب اسلامی را به پیروزی رساندند.
اما پس از پیروزی انقلاب، گروه‌های سیاسی گوناگونی که در فاصله تبعید حضرت امام(ره) تا ظهور انقلاب اسلامی، با وجود ایدئولوژی‌های متفاوت، موقتاً خود را با روحانیت و مردم هماهنگ کرده بودند، راهی غیر از خواست مردم را برگزیدند و خواسته‌هایی در تضاد با ماهیت اسلامی انقلاب، مطرح کردند که این مسئله موجب گسست تدریجی آنها از نیروهای اصیل انقلاب اسلامی شد. این قبیل اختلافات در حوزه عقاید را می‌توان در سطحی گسترده، در میان اغلب گروه‌های ظهوریافته‌ی پس از پیروزی انقلاب اسلامی مشاهده کرد. چنان‌که به جز گروه‌های اسلام‌گرا که تحت‌تأثیر شخصیت امام خمینی و در قالب نهادهای انقلابی، از مشی واحدی یعنی «خط امام» تبعیت می‌کردند، بقیه گروه‌ها که طیفی از گروه‌های ناسیونالیست لیبرال تا مارکسیست ـ لنینیست را شامل می‌شدند هر یک به طریق خود می‌رفتند و یکدیگر را به بهانه‌های مختلف، متهم می‌کردند.
از سوی دیگر، یکی از معیارهای موفقیت انقلاب‌ها اقتدار و استواری نهادهای ناشی از انقلاب می‌باشد. این موضوع بر حسب آینده‌نگری امام خمینی در انقلاب اسلامی ایران نیز تحقق یافت. به همین دلیل امام خمینی(ره) به‌عنوان رهبر سیاسی ـ مذهبی انقلاب، برای سازماندهی به روندهای پس از پیروزی انقلاب، تأسیس نهادهایی سیاسی از این دست را مورد توجه قرار دادند و برای جلوگیری از گسترش هرج و مرج احتمالی، تمهیداتی اندیشیدند. ازجمله پیش از پیروزی انقلاب، شورای انقلاب را در 22 دی 1357 تشکیل دادند. امام(ره) همچنین بلافاصله پس از پیروزی انقلاب، طی حکمی، مهندس بازرگان را به‌عنوان نخست‌وزیر دولت موقت معرفی و از جمله مهم‌ترین وظیفه این دولت را ساماندهی روند انقلاب، برگزاری رفراندومِ تغییر نظام سیاسی کشور به جمهوری اسلامی تشکیل مجلس مؤسسان برای تصویب قانون اساسی و برگزاری انتخابات مجلس نمایندگان ملت، اعلام نمودند. از این رو، پس از پیروزی انقلاب، برگزاری رفراندوم تعیین نظام سیاسی و رفراندوم قانون اساسی، تصویب قانون اساسی، برگزاری اولین انتخابات ریاست جمهوری و مجلس شورای اسلامی، از اقداماتی بود که در همین راستا انجام شد. علاوه بر این، به تدریج نهادهای انقلابی دیگری از جمله کمیته‌های انقلاب اسلامی، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، دادگاه‌های انقلاب، جهاد سازندگی، هیئت‌های هفت نفره واگذاری زمین، ستاد انقلاب فرهنگی، هیئت‌های پاک‌سازی، برای ساماندهی امور مختلف انقلاب اسلامی، تأسیس شدند.
تلاش امام(ره) و شورای انقلاب برای سازماندهی امور که برگرفته از خواسته‌ها و نیازهای انقلابیون بود، همزمان باعث انسجام و اتحاد بیشتر گروه‌ها و احزاب مذهبی و در عین حال نارضایتی برخی از گروه‌ها و احزاب غیرمذهبی شد. خصوصاً این نارضایتی‌ها در مقاطعی چون قبل از برگزاری رفراندوم نامگذاری ساختار جدید، انتخابات مجلس خبرگان قانون اساسی، مباحث مربوط به تصویب قانون اساسی و انتخابات مجلس شورای اسلامی، جلوه روشن‌تری پیدا کردند. بدین‌ترتیب، احزاب و گروه‌های در خط امام(ره)، شامل حزب جمهوری اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، جامعه‌ی روحانیت مبارز تهران و انجمن‌های اسلامی کارگران، ادارات و دانشگاه‌ها از یک‌سو و گروه‌ها و احزاب دیگری چون سازمان مجاهدین خلق، جبهه ملی، نهضت آزادی، حزب جمهوری خلق مسلمان و ... درطیف‌های جداگانه‌ای قرار گرفتند، البته گروه‌های دیگری نیز در بین این دو طیف در نوسان بودند.
نظر شما