منصوره صنيعي، مسئول گروه اخلاق زيست پزشكي مركز تحقيقات بيماري هاي گوارش و كبد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي، در گفتگو با خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" درباره جايگاه و اهميت بحث اخلاق پزشكي اظهار داشت : اخلاق در جامعه بشري از زمانهاي قديم وجود داشته چرا كه با مهمترين نهاد بشري در ارتباط بوده است. بحث اخلاق پزشكي در حدود سه دهه است كه به صورت جدي مطرح شده اگرچه بحث اخلاق پزشكي از تاريخچه قديمي تري برخورد بوده است. اخلاق پزشكي جزو آن دسته از مباحثي است كه در دوران طب اسلامي نيز مطرح شده بود. در آن زمان قطعا اخلاق جزو لاينفك رابطه پزشكان و بيماران بود. طبيب با ارائه دارو، توصيه هاي اخلاق نيز داشت و اين تاثير مناسبي بر روند بهبودي بيمار گذاشته بود.
وي افزود : در زمانهاي گذشته اخلاق بيشتر از سوي فلاسفه، فقها، عرفا و غيره مطرح مي شد. اما امروزه با مسائل نويني كه مطرح شده و پيش آمده از دايره نفوذ فلاسفه و متكلمين خارج و در اين دايره شخصيتهاي مختلف علمي نيز حضور دارند.
مسئول گروه اخلاق زيست پزشكي دانشگاه شهيد بهشتي تاثير گسترده تحولات علمي بر جامعه بشري را روزآمد توصيف كرد و اظهار داشت : با توجه به پيشرفتهاي سريع علمي نياز مبرم به مباحث اخلاقي و حضور بعد اخلاق در كنار مباحث علمي بيشتر احساس مي شود.
صنيعي در پاسخ به اين پرسش كه جامعه علمي ايران تا چه اندازه به بحث اخلاق پزشكي اهميت مي دهد گفت : لازمه اهميت شناخت است. تا زماني كه ما به شناخت واقعي اخلاق نرسيم قطعا نمي توانيم تصميم قطعي در حضور آن در دايره تحقيقات علمي داشته باشيم. ما نياز جدي به تعريف بنيادين براي حضور كاركردي مباحث اخلاقي در جامعه پزشكان داريم. متاسفانه در كشور ما مباحث اخلاقي در قلمرو كتابهاست و تعريف كاركردي از آن براي حضور جدي نشده است.
وي خاطر نشان ساخت : متاسفانه جامعه پزشكي تصور مي كند اخلاق در مقابل پژوهشها ايستاده است. پژوهشگر تصور مي كند اگر از بيمار رضايت نامه آگاهانه دريافت كند او وارد طرح پژوهشي نمي شود و عملا پژوهش متوقف خواهد شد. اما پژوهشگر به اين مورد دقت نمي كند كه اگر به فرد توضيح كافي داده شود و او آگاهانه همكاري كند قطعا ثمرات بهتري نيز به دست مي آورد. اگر بيمار به همكاري رضايت نداد نيز ما به خودمختاري و شخصيت او ارج نهاديم.
مسئول گروه اخلاق زيست پزشكي درباره وضعيت آموزش اخلاق پزشكي در دپارتمانهاي آموزشي گفت : آموزش اخلاق پزشكي از سال 1372 در ايران به صورت آكادميك با انتشار كتابي با همين عنوان آغاز به كار كرد. در طي اين مدت آثار مختلف منتشر و سمينارهاي گوناگوني چه در سطح داخلي و چه در سطح بين المللي برگزار شد. همچنين سازمان بهداشت جهاني (W.H.O) نيز در اين راستا همكاري و نظارتهاي مختلفي داشت. دپارتمانها نيز موظف اند كه كمية اخلاق داشته باشند اما همه دپارتمانها اين گونه نيستند. در پروژه هاي تحقيقاتي سعي شده با كمية هاي اخلاقي ارتباط داشته باشند.
وي مهمترين مانع براي عدم تحقق نهاد هاي اخلاق پژشكي در جامعه ما را عدم اطلاعات كافي ارزيابي كرد و اظهار داشت : اين بي اطلاعي باعث شده كه ما يا از اين موضوع متواري و يا بي توجه با شيم كه در هر دو حال نتيجه امر يكي است. لذا ما با كمبود آگاهي در اين زمينه مواجه هستيم.
صنيعي در ادامه اين گفتگو اظهار داشت : طي دو سال اخير ما با رشد بسيار بالايي در زمينه توجه به اخلاق زيست پزشكي روبه رو بوديم. خصوصا برگزاري كنگره بين المللي اخلاق زيستي در تهران اين موضوع را در كانون توجه قرار داد. لذا اكثر دپارتمانها سعي نموده اند بحث اخلاقي را در طرح هاي تحقيقاتي خود وارد نمايند.
وي نهادينه شدن اخلاق زيست پزشكي را مهمترين عامل براي ارتقاء سطح علمي پزشكي جامعه ارزيابي نمود و خاطر نشان ساخت : وقتي كه بيمار و يا پژوهشگر بداند كه مركزي از حقوق مادي و معنوي او به صورت نظامندي حمايت مي كند قطعا همكاري هاي مفيدي نيز خواهد داشت.
مسئول گروه اخلاق زيست پزشكي مركز تحقيقات بيماري هاي گوارش و كبد دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي گفت : اين مركز كه تحت نظارت پروفسور محمد رضا زالي اداره مي شود، طرحي را به اتمام رساند كه در اين پروژه هدف اين بود كه نظريات متخصصان علوم پايه، علوم پزشكي و روحانيون را در خصوص ملاحظات اخلاقي بيوتكنولوژي را مورد بررسي قرار دهد. اين طرح از سوي (W.H.O) نيز اعتباري را به خود اختصاص داده بود. همچنين پروژه اي را نيز مشابه اين طرح براي پژوهشگران ژنتيك انجام خواهيم داد.
نظر شما