64 قطعه آجر منقوش دوره مادها در قم كشف شد

مهرداد ملك ‌زاده يكي از سرپرستان هيأت كاوش‌هاي ميداني باستان شناسي در استان قم، درباره كشف نخستين نمونه آجر‌هاي منقوش در قلي درويش به خبرنگار "مهر" در قم گفت : بررسي‌هاي باستان شناسان در سيلك كاشان در اوايل دهه 1930 به كشف نمونه‌هاي مشابهي از آجرهاي منقوش قلي درويش و شمشيرگاه قم منجر شده بود.

وي افزود : سال گذشته نيز در جريان حفاري‌هاي باستان شناسي كه به سرپرستي سيامك سرلك صورت گرفت يك نمونه ديگر از اين آجرهاي منقوش در كنار سكوي خشتي قلي درويش كشف شد و آخرين بررسي‌هاي سطحي در قلي درويش هم كه مربوط به بررسي‌هاي ميداني باستان شناسي در استان قم مي‌شود، منجر به كشف 3 آجر منقوش ديگر از سازه خشتي قلي درويش شد.

به گفتة ملك ‌زاده، كشف اين 3 آجر منقوش نشان مي‌دهد كه سكوي خشتي قلي درويش با مقدار زيادي از اين آجرهاي منقوش تزيين شده بود و براي نقش‌هاي موجود روي آجرها مي‌توان احتمال داد كه سكوي خشتي قلي درويش بناي يادمان سياسي بوده است.

به اعتقاد اين باستان شناسي، سكوي خشتي قلي درويش با سازه بزرگ سيلك قابل مقايسه است و نمونه قمي از نظر زمان، اندكي مقدم ‌تر از نمونه كاشاني به نظر مي‌رسد.

ملك‌زاده مي‌افزايد : آجرهاي منقوش كشف شده در قلي درويش، بي‌‌شباهت به آجرهاي منقوش سازه بزرگ خشتي سيلك نيست و اين موضوع نشان مي‌دهد كه اين دو سازه معرف يك فرهنگ و مربوط به اواخر عصر آهن 2 و اوايل عصر آهن 3 و حكومت مادها مي‌شود، اين در حالي است كه پيش از دكتر صادق ملك ‌زاده ، شهميرزاده در بازخواني تپه باستاني سيلك، سازه خشتي بزرگ را زيگوراتي مربوط به پيش از عصر آهن و حدود 4 هزار سال پيش دانسته بود.

ملك زاده در خصوص ديگر يافته‌هاي باستان شناسي در بررسي ميداني استان قم گفت : « بررسي‌هاي سطحي ميداني در محوطه باستاني شمشيرگاه قم منجر به كشف 61 آجر منقوش خشتي شد كه بي‌شباهت به آجرهاي منقوش كشف شده در قلي درويش و سيلك كاشان نيست. از اين 61 قطعه آجر منقوش، 14 قطعه نقش جانوري دارند و باقي آن‌ها نمادهايي از قدرت را نشان مي‌دهد».

وي در ادامه گفت : « در گذشته براي دو نوع بناي يادماني چنين تزييناتي انجام مي‌گرفته و تا اين حد انرژي مصرف مي‌شده است، اين بناها به دو دسته سياسي و مذهبي تقسيم مي‌شود. بناهاي مذهبي غالباً‌ آتشكده‌هايي بودند كه نمونه‌هاي اندكي از آن‌ها كشف شده است؛ اما آرايه‌هاي تزييني روي اين آثار چه در سيلك يا در قلي درويش و شمشيرگاه نمادهايي از قدرت را نشان مي‌دهد و به همين دليل احتمال مي‌رود كه آجرهاي منقوش كشف شده در شمشيرگاه و قلي درويش مربوط به بناهاي يادماني سياسي از دوره ماد باشد.

به گفتة ملك زاده كشف 61 آجر منقوش شمشيرگاه قم و 3 آجر منقوش قلي درويش بر اساس بررسي‌هاي سطحي بوده است و احتمالاً‌ بر اساس حفاري‌هاي باستان شناسي، مقدار بيشتري از اين آجرها كشف خواهد شد كه در آن صورت احتمال وجود بناي يادماني سياسي در اين محوطه‌ها قوت بيشتري مي‌گيرد.

به گفتة باستان شناسان، استان قم يكي از مهم‌ترين محوطه‌هاي تاريخي استقرار اقوام عصر آهن را در خود دارد. بررسي‌هاي باستان شناسي در اين استان نشان مي‌دهد كه اقوامي از حدود 8 هزار سال پيش استقرار را در اين منطقه از كشور آغاز كرده‌اند كه در دوره عصرآهن به شكوفايي قابل توجهي در اين خصوص رسيده بودند.