علائم، دلائل و راههای کنترل استرس شغلي

يكي از عارضه هاي جديد زندگي به سبك مدرن، وجود استرس در محيط كار است. در سالهای اخیر، ماهيت كار كردن تغييرات گسترده اي را تجربه كرده و هنوز هم اين تحولات با سرعت وصف ناپذيري در حال پيشروي است. دگرگوني ها در تمام عرصه هاي شغلي، از مسئوليت هاي معلمان گرفته تا جراحان، كاملا مشهود بوده و زندگي شغلي همه افراد را تحت الشعاع قرار داده است.

هيچ كس، در هيچ سمتي، از اين امر مستثني نبوده و چه يك مديرعامل و يا يك مدير فروش، همه و همه ملزم به رويارويي و پذيرش تغييرات هستند. روحيات انسان به گونه اي است كه با بروز تغييرات، خواه ناخواه در او استرس ايجاد مي شود. استرس ناشي از فعاليت هاي شغلي همواره به عنوان تهديدي براي سلامت جسماني به شمار مي رود.

استرس شغلي چيست؟

استرس شغلي يك بيماري مزمن است كه در نتيجه شرايط سخت كاري به وجود آمده و بر روي عملكرد فردي و سلامت جسمي و ذهني فرد تاثير مي گذارد. دليل اصلي تعداد بسيار زيادي ازمشكلات روحي و رواني، به طور مستقيم از استرس شغلي نشئت مي گيرد. استرس موجود در محيط كار، در برخي موارد حتي مي تواند ناتوانايي هايي را نيز در فرد ايجاد كند.

علايم استرس شغلي

علايم استرس شغلي در افراد مختلف، متفاوت بوده و به عوامل بي شماري از قبيل موقعيت و شرايط كاري مختلف، مدت زمان قرار گرفتن در معرض استرس، و ميزان استرس وارد شده به فرد بستگي دارد. اما نمونه هاي بارز علايم استرس شغلي عبا رتند ازبي خوابي، اضطراب و تنش، غيبت از كار، افسردگي، خستگي، نااميدي و عصبانيت در حد افراطي، مشكلات خانوادگي، بيماري هاي جسمي از قبيل بيماري هاي قلبي، ميگرن، سردرد، سوء هاضمه و ديسك كمر و گردن نمايان مي شود.

دلايل استرس شغلي

استرس شغلي ممكن است به دليل مشكلات پيچيده و فراواني به وجود آيند. اما اگر بخواهيم برخي از نمونه هاي مشهود آن را ذكر كنيم، مي توانيم به موارد ذيل اشاره كنيم.

- ناامني شغلي

ادارات سازمان يافته در حال دگرگوني هستند و دليل آن نيز چيزي جز تغيير و تحول در ساختارهاي اقتصادي و گريز از فشارهاي مالي نيست. اين روزها فاكتورهايي نظير سازماندهي مجدد تشكيلات، اعمال كنترل، ادغام شركت ها، نقل و انتقال و...به عنوان موارد اصلي ايجاد استرس براي كاركنان درآمده اند. چنين اصلاحات اساسي و بنياديني بر روي همه مشاغل چه يك پزشك و چه يك كارگر ساده تاثيرمي گذارد.

- تقاضاي بالا دراجرا

انتظارات غير واقعي، به ويژه در زمان سازماندهي مجدد شركت ها و ادارات گاهي فشار بي دليل و مضري را بر روي كاركنان اعمال مي دارند كه اين امر به عنوان يكي از منابع مهم و بزرگ تنش و اضطراب محسوب مي شود. حجم بالاي كار، ساعت طولاني كاري، و گرايش شديد به اتمام پروژه ها در مدت زمان معين مي تواند كار مندان را از نظر جسمي و روحي تحت فشار بي حد و حصري قراردهد.

- تكنولوژي

گسترش تكنولوژي در سيماي بهره گيري از فنآورهايي نظير كامپيوتر، پيجر، تلقن همراه، دستگاه فكس و اينترنت باعث افزايش سرعت و دقت شده است. از اين رو كارفرمايان انتظار دارند تا كارمندان با استفاده از خلاقيت، سودمندي و لياقت خود را بيش از پيش افزايش دهند.

- مشكلات شخصي يا خانوادگي

كارمنداني كه دچار مشكلات خانوادگي ويا شخصي ديگر هستند، معمولا تنش هاي شخصي خود را با مسايل كاري مخلوط كرده و آنها را با خود به محيط كارشان مي آورند.

راهكارهايی برای كنترل استرس

1- حتي اگر از موقعيت فعلي خود راضي هستيم و احساس امنيت مي كنيم بايد به خاطر داشته باشيم كه تغييراتي كه در طي زمان به وقوع مي پيوندد، موقعيت و جايگاه ما را مستحكم ترو ايمن ترمي كنند.

2- تلاش كنيم تا روش هاي مثبتي براي مقابله با استرس هاي روزمره زندگي به كار ببنديم. ذهن خود را از قيد وبند منفي بافي رها كنيم و از افكاري مانند ترس و وحشت، خشونت، وكينه ورزي كه خود به خود موجب خلق استرس بيشتري مي شوند به شدت دوري ورزيم.

3- نبايد بيش از اندازه مغرور شويم براي رويارويي با هر تغييري خود را از نظر فيزيكي، روحي و اقتصادي آماده كنيم.

4- همواره مثبت فكر كنيم؛ چگونگي تفكر ما نسبت به شرايط و وضعيت هاي گونا گون بر واكنش ما نسبت به محيط و شرايط مختلف تاثيرزيادي مي گذارد. اگر ما بتوانيم وضعيت ها و شرايط را مثبت ارزيابي كنيم قادر خواهيم بود سطح استرس خود را كاهش دهيم، اما اگر داراي افكار منفي باشيم سطح استرس در ما افزايش مي يابد و در نتيجه به بدن خود آسيب مي رسانيد.

5- مهارت مديريت زمان را فرا بگيريم. مديريت زمان باعث مي شود تا ما از وقتمان به خوبي استفاده كنيم و در نتيجه استرس ناشي ازكمبود وقت را كاهش دهيم.

6- تكنيك هاي مبارزه با استرس را آموزش ببينيم و عوامل استرس زا در زندگي، در محيط كار و در خانواده را رديابي كنيم. در اين راه مي توانيم از حمايت دوستان، اعضاي خانواده و مشاور برخوردار شويم و استرس را كاهش دهيم.