دکتر محمد بقایی ماکان در مورد اینکه چه نسبتی میان نهادینگی تفکر انتقادی و پیشرفت و توسعه یک جامعه وجود دارد به خبرنگار مهر گفت: انتقاد از ریشه «نقد» می آید که معنای آن جداکردن سره از ناسره است. ولی در اصطلاح به مفهوم بررسی نیک و بد موضوعات مطرح در یک جامعه اعم از فرهنگی، سیاسی، هنری، اجتماعی و نظایر اینهاست.
وی افزود: ولی در جامعه ما انتقاد بیشتر به معنای خُرده گیری و برآفتاب افکندن عیب ها دانسته می شود که در هر دو معنا آنچه مهم است نقایص موجود در یک موضوع مورد توجه قرار می گیرد.
این محقق و پژوهشگر مسائل فرهنگی در ادامه گفت: با نگاهی دقیق به موضوع نقد و نقادی در تاریخ فرهنگی کشور در قیاس با دیگر کشورها معلوم می شود که در حوزه نقد پیشرفت چشمگیری نداشته ایم. برای مثال در زمینه نقد ادبی آثار درخور توجه از 4 یا 5 مورد بیشتر نیست. علت این امر آن است که بذر نقد مانند هر بذری در زمین مساعد رشد می کند و حاصل می دهد، این زمین یا زمینه برای نقادی، آزادی بیان و تفکر است که ناممکن بودن آن موجب پژمردگی و بی حاصلی بذر انتقاد می شود.
این نویسنده و مترجم در مورد اینکه در جامعه ما میزان نهادینگی تفکر انتقادی تا چه میزان است هم تصریح کرد: به علتی که عرض کردم میزان چنین تفکری و گرایش نویسندگان به نقادی از شکوفایی چشمگیری در جامعه ما برخوردار نیست.
این محقق و پژوهشگر در مورد اینکه چه سازمان ها و نهادهایی در نهادینه کردن تفکر انتقادی در جامعه می توانند نقش مهمی داشته باشند هم عنوان کرد: از آنجا که چنین شاخه ای در حوزه ادبی به ریشه های فرهنگی مربوط می شود بنابراین پرورش این دیدگاه در ارتباط با نهادهای فرهنگی است، ولی شوربختانه بنا به دلایل یادشده نه تنها این روش از آزادی عمل کافی برخوردارنیست بلکه مضایق و موانع بسیار در این طریق وجود دارد که شواهد بارز آن ممیزی بی حد و حصر و سلیقه ای در کار نویسندگان است که موجب یکسونگری، محدود اندیشی، دیدگاه های جانب دارانه و ریز و درشت کردن موضوعات فرهنگی مطرح در تاریخ کشور شده است.
این نویسنده کتاب های ادبی و فلسفی درپایان یادآور شد: بارزترین نمونه این مسئله را در رسانه ملی می بینیم و پدید آمدن عاملی به نام خودسانسوری در صاحبان قلم و ساکنان کوی معرفت است.
نظر شما