محمد حمزه‌زاده، معاون هنری حوزه هنری و مدیرعامل شرکت انتشارات سوره مهر در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به جریان خلق ادبیات داستانی با موضوع انقلاب اسلامی در سال‌های گذشته اظهار داشت: من ادبیات داستانی انقلاب را منفعل نمی‌دانم، اما به نظرم کمی این ادبیات نسبت به عظمت واقعه انقلاب تُنُک است. اینکه به نسبت اهمیت انقلاب رمان نداریم، شاید به خاطر همان دلیلی باشد که بارها گفته شده است؛ یعنی نزدیک بودن دفاع مقدس به انقلاب اسلامی که باعث شد همه نگاه‌ها به سمت دفاع مقدس معطوف شود. از طرف دیگر، جنگ نویسنده‌های خودش را در درون خودش تربیت کرد، اما انقلاب فرصت آن را نداشته است.
وی ادامه داد: بیشتر آثار برجسته حوزه دفاع مقدس توسط کسانی خلق شده که در جنگ حضور داشته‌اند و این ادبیات به تبع حاصل هشت سال زندگی آنها در این فضاست. در مورد انقلاب اسلامی، نسلی که آن را دیده است آن را در چند بخش باور دارد. انقلاب برای این نسل تنها از خرداد 42 تا بهمن 57 نیست، بلکه سال‌های پس از آن را هم شامل می‌شود. این مسئله باعث شده کسی نتواند بگوید که در تمام آن فضا زندگی کرده است و هر کسی تجربه‌اش در حد همان واقعه‌ای باشد که در آن حضور داشته است و بر اساس همان جزء درک شده هم در نهایت اثر خلق کند.
حمزه‌زاده افزود: یادم هست در آخرین نشست شورای تولید حوزه هنری، مرحوم امیرحسین فردی به آقای بهبودی می‌گفت: وقتی من روزشمارهای منتشر شده درباره انقلاب را می‌خوانم. با اینکه خودم در انقلاب بوده‌ام، حس می‌کنم چیزی از انقلاب نمی‌دانم. این به خاطر همان حضور اندک و شخصی هر کدام از نویسندگان انقلابی ما در آن شرایط بوده که در نهایت به خلق یک یا چند اثر ادبی نیز منجر شده است.
معاون هنری حوزه هنری در ادامه و در پاسخ به سئوالی درباره میزان اقبال نویسندگان جوان کشور به خلق داستان برمبنای شخصیت‌های حاضر در انقلاب و حوادث منجر به آن گفت: جنگ تحمیلی یک درگیری بلندمدت و به هم پیوسته بود که بسیاری حوادث آن را دیده‌اند، اما انقلاب اسلامی مانند یک کوه یخ می‌ماند که بخش قابل توجهی از آن زیر آب و در نتیجه، ناپیداست. این بخش ناپیدا، همان بخش قبل از انقلاب است که بسیاری از خاطرات و اطلاعات موجود در آن به دلیل متمرکز نبودن مرکزی برای ثبت آنها در سال‌های قبل انقلاب عملا از دست رفته است و طبیعی است که اطلاعات زیادی درباره آن وجود نداشته باشد که بتوانیم بر مبنایش رمان خلق کنیم.
وی ادامه داد: تنها سینما نیست که امروز باید از خاطرات شفاهی انقلاب اقتباس کند. نویسندگان ما هم می‌توانند این کار را بکنند. من چندین بار از نویسندگانمان برای این کار دعوت کردم. البته قبول دارم که برای خلق یک رمان، تنها خاطره کافی نیست و یک اتمسفر و فضای خاص برای این کار نیاز داریم. خاطرات تنها درباره یکسری وقایع به ما سرنخ می‌دهد؛ در حالی که مبنای رمان، شخصیت‌پردازی و خلق چهارچوب‌های زندگی است. ما یا باید این مسئله را تخیل کنیم و یا اینکه باید از کسی الگو بگیریم. عمده صاحبان خاطره از انقلاب اسلامی امروز کمتر برای این مسئله در دسترس هستند. بخشی از آنها به سن پیری رسیده‌اند و برخی ناخالص‌ها نیز راهشان از انقلاب جدا شده و در نتیجه می‌توان استنباط کرد که نوشتن از برخی رویدادهای روشن و روی زمین مثل دفاع مقدس راحت‌تر از خلق داستان بر اساس مبارزات مخفی و زیر زمینی منجر به انقلاب می‌شود.
معاون هنری حوزه هنری تاکید کرد: رمان انقلاب رمانی نیست که محدوده زمانی چند ماهه را در بر بگیرد. خیلی از نویسندگان امروز ما فضای سال‌های مبارزه برای پیروزی انقلاب را درک نکرده‌اند و آنهایی هم که سعی می‌کنند چیزی در این زمینه بنویسند در نهایت کارشان شبیه آثار غربی به ویژه آثار پلیسی می‌شود.
حمزه‌زاده تاکید کرد: لازم نیست تعداد زیادی رمان بنویسیم که بخواهد ماهیت انقلاب و مفاهیمش را بگوید. شاید بعد از 30 سال و بر مبنای همه اطالاعات موجود نویسنده‌ای پیدا شود و یک رمان کامل و خوب بنویسد. مگر انقلاب روسیه چند رمان معروف و مشهور برای معرفی خود دارد؟ نهایتا 10 رمان. شاید در مورد جنگ‌ها در جهان زیاد نوشته شده باشد، اما درباره خود انقلاب‌ها نه.
وی در پایان افزود: به هر شکل باید قبول کنیم که اسناد و مدارک زیادی از واقعه انقلاب اسلامی و نوع مدیریت آن در دست نیست. مثلا در مورد دفاع مقدس حتی متن مکالمات بی‌سیم را داریم اما در مورد انقلاب ماجرا اینگونه نیست و همین ماده خام موجود برای خلق ادبیات انقلاب را کم می‌کند و بر همین اساس باز هم تاکید دارم که برای خلق اثر ماندگار ادبی برای انقلاب اسلامی باید بیشتر از قبل به اقتباس روی بیاوریم.
نظر شما