به گزارش خبرگزاری مهر، ناكامي عبارت از حالتی است که ارضاي رفتار برانگيخته شده، دشوار و يا غير ممكن مي گردد و يا در راه رسيدن به يك هدف به مانعي برخورد مي كند. به بيان ديگر، ناكامي عبارت است از حالت برانگيختگي عاطفي كه در آن عامل خشم و نوميدي نيز حضور دارد.
فردي كه براي نيل به هدفي برانگيخته مي شود، تا رسيدن به هدف همچنان برانگيخته باقي مي ماند. چنانچه پاره اي از عوامل محيطي و يا دروني فرد، مانع رسيدن او به هدف گردند،ناكامي به فرد دست خواهد داد. براي يك نوجوان تجربه ناكامی معمولا عبارتند از موانعي در محيط فرد و يا درون او كه مانع ارضاي آمال و يا نيل به هدفي كه او براي خود قرار داده است، مي شوند.
تحقيقات نشان مي دهد كه منابع عمده ناكامي را مي توان در سلامت ووضع فيزيكي فرد، نداشتن پول، ويژگي هاي شخصيتي و ضعف و يا نداشتن توانايي هاي ذهني يافت. ناكامي فرد تا حدود زيادي منوط به آگاهي و درك او نسبت به اين منابع و عوامل ناكامي است. اين منابع به شرح زير است:
- كمبودهاي بيولوژيكي مانند نقص جسمي يا ذهني كه بسيار هم جدي هستند. زيرا افراد اغلب آرزوها و آمالي بيشتر و بالاتر از حد توانش در سر مي پروراند.
- عادات و يا مهارتها به ويژه عادات و يا مهارت هايي كه نامناسب و ناكافي هستند. نوجواني، دوره آغاز بسياري از چيزهاي تازه است كه فرد بايد خود را با آنها سازگار سازد و براي آن سازگاري فاقد مهارت لازم است.
- كمبودها يا كاستي هاي محيطي كه مي تواند مادي و اجتماعي و يا فضايي باشد، چون نداشتن پول، دور از دسترس بودن مراكز رفاه اجتماعي و يا قوانين و مقررات حاكم بر خانه يا مدرسه كه به گونه اي با آرزوهاي نوجوان در انجام كارهايي كه دوستانش انجام مي دهند، مغايرت دارد.
- تعارض بين انگيزشهاي مخالف و يا ناهمگن، مانند نوجواني كه مي خواهد از اعمال و رفتار و نرمهاي گروههايي كه متعلق به آنهاست تبعيت كند، در حالي كه اين معيارها با استانداردهاي خانه و خانواده در تعارض است.
مشاهدات و مطالعات در زمينه ناكامي ها نشان مي دهد كه برخي از اشكال عمده واكنش فرد نسبت به ناكامي، واكنشهاي پرخاشگرانه است. اين واكنشها نسبت به ديگران نسبت به خود و يا نسبت به موقعيتي است كه فرد در آن هيچگونه تغييري نمي تواند بدهد و غالبا نيز با خشم و ديگر رفتارهاي عاطفي چون ترس، اضطراب، حسادت، خصومت و احساس گناه همراه است.
براي مقابله و از بين بردن ناكامي راههاي مختلفي وجود دارد. از جمله اتخاذ رفتار سازنده به صورت كوشش در جهت غلبه بر موانع در رسيدن به هدف؛ اتخاذ روش ها و شيوه هاي گوناگون ديگر، براي رسيدن به همان هدف و جايگزين كردن هدف هاي سهل الوصول تر به جاي هدف اصلي. عقب نشيني و فرار در رويا و تخيل، دليل تراشي و ديگر رفتارهاي جبراني و مكانيزم هاي دفاعي مي باشد.
همان گونه كه قبلا اشاره شد، ناكامي زماني به وجود مي آيد كه مانعي اعم از جسماني، اجتماعي، رواني، از رسيدن فرد به هدف مورد نظرش جلوگيري نمايد. ناكامي به اشكال و صورت هاي مختلف مي تواند بروز كند. مثلا ناكامي ملايم صرفا به كوششهاي بيشتر فرد براي رسيدن به هدف منتج مي شود،كه در اين حد مي تواند بسيار مفيد واقع شود.
از كوره در رفتن، احساس گناه كردن، احساس حقارت، دوري جستن از تماسهاي اجتماعي و شكست در فعاليتهاي حل مسئله، از جمله واكنشهاي ممكن هستند.
نظر شما