به گزارش خبرگزاری مهر، يكي از اموري كه سبب تكميل و تهذيب نفس و تصفيه اخلاق و تهييج قوا و نيروهاي نهفته وجود انسان مي شود و در حكم نيروي محرك دستگاه وجود انسان است، شدايد و سختي ها و مصيبتها ست. در آيات و روايات در موارد زیادی اين مضمون به چشم مي خورد كه خداوند فلان پيغمبر يا فلان بنده صالح ديگر را در معرض بلاها و شدايد قرار دارد، يا اين مضمون كه خداوند شدايد و بلاها را مخصوصا متوجه كساني مي كند كه مورد لطف و رحمت خاصه او هستند، يا اين مضمون كه شدايد و سختي ها تحفه هاي الهي است.مثلا در حديث است؛ خداوند ياد مي كند و مورد نوازش قرار مي دهد بنده مومن را به وسيله فرستادن يك سختي و مشكل، آن طور كه يك مرد در وقتي كه در مسافرت است با فرستادن يك هديه خاندان خود را ياد مي كند و مورد محبت و نوازش قرارمي دهد.
در جلد دوم اصول کافی آمده "خداوند وقتي كه بنده اي را دوست بدارد او را در شدايد غرق مي كند" يا وارد شده كه رسول اكرم (ص) حاضر نبود از غذاي كسي تناول كند كه هيچ وقت شدت و سختي و گرفتاري به سراغ او نيامده است. اين را علامت عدم قابليت او و دور بودن او از خدا مي دانست.
اين سوال ابتدا به ذهن هر كسي مي آيد كه چگونه لطف و محبت و رضايت خداوند از كسي اقتضا مي كند كه او را با شدايد و مشكلات مواجه كند؟ لازمه مهر و محبت فراهم كردن موجبات خوشي و آسايش است نه موجبات سختي و عدم آسايش. باز يك نوع تعبير ديگري در زبان قرآن و سنت هست كه سوال ديگري پيش مي آورد و آن تعبير"امتحان"است. خداوند بندگان را به وسيله شدايد و بلايا امتحان مي كند، يعني چه؟ مگر خداوند از باطن كار مردم بي خبر است كه مي خواهد با امتحان چيزي را بفهمد؟ مگر نه اين است كه در خود قرآن مجيد آمده كه هيچ ذره اي و هيچ حركتي و جنبشي، بالاخره هيچ امر كوچك يا بزرگي در عالم هستي نيست مگرآنكه معلوم و مكشوف حق متعال است؟ پس امتحان يعني چه؟
جواب هر دو سوال آن وقت معلوم مي شود كه فلسفه بلايا و شدايد و سختي ها و اثر آنها در وجود آدمي معلوم شود. یعنی مشخص شود كه به حكم قانون و ناموس خلقت، بسياري از كمالات است كه جز در مواجهه با سختي ها و شدايد، جز در نتيجه تصادمها و اصطكاك هاي سخت جز در ميدان مبارزه و پنجه نرم كردن با حوادث، جز در روبرو شدن با بلايا و مصائب حاصل نمي شود.
البته این به معنای این نیست كه اثر شدايد و سختي ها تنها ظاهر شدن و نمايان شدن گوهر واقعي است. شدايد و سختي ها و ابتلائات اثر تكميل كردن و تبديل كردن و عوض كردن دارد. كيميا فلزي را به فلز ديگر تبديل مي كند و از موجودي موجود ديگر مي سازد. از ضعيف، قوي و از پست، عالي و از خام پخته به وجود مي آورد. خاصيت تصفيه و تخليص دارد، كدورت ها و زنگارها را مي زدايد، خاصيت تهيج و تحريك دارد، هوشياري و حساسيت به وجود مي آورد، ضعف و سستي را از بين مي برد. پس اين گونه امور را نبايد قهر و خشم شمرد، بلکه لطف است در شكل قهر، خير است در صورت شر، نعمت است در مظهر نقمت.
يك وقت چيزي را مورد امتحان قرار مي دهند براي اينكه مجهولي را تبديل به معلوم كنند. براي اين كار شيئي را به عنوان ميزان و مقياس به كار مي برند. مثل اينكه متاعي را در ترازو مي گذارند تا بفهمند كه وزن واقعي جسم را معلوم مي كند. ترازو فقط وسيله توزين است، اثرش فقط اين است كه وزن واقعي جسم را معلوم مي كند. ترازو خود تاثيري در زياد كردن يا كم كردن آن جسم ندارد. علم منطق كه علم ميزان ناميده مي شود. فایده اش اين است كه شكل استدلالها را اندازه گيري مي كند و اگر احيانا خللي در شكل استدلال رخ داده باشد، قواعد منطقي آن را معين مي كند.
امتحان اگر فقط به معني به كار بردن ميزان و مقياس براي كشف مجهولي باشد البته درباره خداوند صحيح نيست. امتحان معني ديگري هم دارد و آن از قوه به فعل آوردن و تكميل است.خداوند كه به و سيله بلايا و شدايد امتحان مي كند، به معني اين است كه به وسيله اينها هر كسي را به كمالي كه لايق آن است مي رساند. فلسفه شدايد و بلايا فقط سنجش وزن و درجه و كميت نيست، همچنين زياد كردن وزن و بالا بردن درجه و افزايش دادن به كميت است. خداوند امتحان نمي كند كه وزن واقعي و حد و درجه معنوي و اندازه شخصيت كسي معلوم شود؛ امتحان مي كند يعني در معرض بلايا و شدايد قرار مي دهد كه بر وزن واقعي و درجه معنوي و حد شخصيت آن بنده افزوده شود. امتحان نمي كند كه بهشتي واقعي و درجه معنوي و حد شخصيت آن بنده افزوده شود، امتحان نمي كند كه بهشتي واقعي و جهنمي واقعي معلوم شود؛امتحان مي كند و شدايد به وجود مي آورد كه آن كه مي خواهد به بهشت برود،در خلال همين شدايد خود را شايسته و لايق بهشت كند و آن كه لايق نيست سر جاي خود بماند.
حضرت علي(ع) مي فرمايد: چوب درختهاي صحرايي و جنگلي كه نوازش باغبان را نديده است محكم تر است، اما درخت هاي سرسبز و شاداب كه مرتب تحت رعايت باعبان و نوازش او مي باشند نازكتر و كم طاقت تر از كار در مي آيند.
نظر شما