لزوم رستاخيز از نظر قرآن/ ضرورت تجلي صفات جلال و جمال الهي

به گزارش خبرگزاری مهر، بسياري از دلايل و برهان هايي كه براي اثبات معاد بيان شده از آيات قرآن كريم اخذ شده است. براي آشنايي با شيوه استدلال قرآن در این موضوع به چند آيه اشاره مي كنيم.

يادآوري اين نكته لازم است كه اصولا قرآن مجيد در اثبات رستاخيز، انديشه آدمي را در چارچوب اصطلاحات فلسفي و برهان دقيق، دوْر و تسلسل، گرفتار نمي سازد، بلكه با توجه دادن انسانها به خودشناسي و پديده هاي طبيعت، رستاخيز را مانند يك حادثه طبيعي به اثبات مي رساند. زماني از طريق لزوم مجازات و پاداش و تفاوت ميان خوبان و بدکران قيامت را ضروري مي داند، و گاه از راه قانون تكامل آن را اثبات مي كند.

روش استدلال هاي قرآن، در زمينه توحيد و معاد بر اين پايه استوار است. وجدان هاي پاك و انديشه هاي حق جو به خوبي حقيقت را در مي يابند، زيرا قرآن همان مكنونات فطري و ذاتي انسانها را با شيوه هاي شيرين و عباراتي دلپذير و روشي جذاب بازگو مي كند. ضمنا نبايد از نظر دور داشت ما فعلا در مقام اثبات معاد مي باشيم، نه چگونگي آن، از اين رو از ذكرآياتي كه در صدد بيان چگونگي معاد است خودداري مي كنيم.

اكنون چند نمونه ازآياتي كه معاد را اثبات مي كند و استدلال هاي عقلي قرآن را بيان مي دارد مي آوريم. به طور كلي آياتي كه لزوم قيامت را بيان مي كند،از چند طريق ضرورت رستاخيز را روشن مي سازد؛

الف) ابديت،مقصد نهايي آفرينش است
يك دسته از آيات معاد را هدف نهايي آفرينش و آخرين مرحله تكامل عمومي مي داند. طبق اين آيات فرا رسيدن قيامت در نظام كلي عالم امري طبيعي است همچنانكه تاريكي روشنايي مي آورد و ستمگري عدالت مي زدايد و زمستان بهار به وجود مي آورد، دنيا هم آخرت را به دنبال دارد، و از پس امروز فردايي است. كسي كه چشم بسته اين حقيقت روشن را انكار كند بايد نظام آفرينش و حركت عمومي جهان را ناديده بگيرد و بر قانون قطعي تكامل خط بطلان بكشد، زيرا از ديد علم و عقل نمي توان قانون تكامل را در تمام آفرينش از ذرات خاك گرفته تا كهكشان ها و حتي در جوهر ذات آنها جاري بدانيم، ولي از سوي ديگر نتيجه اين تكامل شگفت انگيز را فنا و نيستي بپنداريم.

پذيرش قانون تكامل، با اعتقاد به فنا و نيستي،در تضاد است و ممكن نيست با هم جمع شوند. بر اساس منطق قرآن، اين حقيقت با بررسي نظام آفرينش و حركت عمومي اجزاي عالم استنباط مي گردد، زيرا در حركت تكاملي، هر موجودي از مراحل پايين شروع به حركت مي كند و پس از دستيابي به كمال مطلوب توقف مي كند، سپس ممكن است يك حركت تكاملي ديگر را آغاز كند. اينك با راهنمايي هاي قرآن آشنا مي شويم؛ و لله ما في السموات و ما في الارض و الي الله ترجع الامور؛ آنچه درآسمانها و زمين است،ازآن خداست و بازگشت همه چيز به سوي اوست.(سوره آل عمران،آيه 109)

کاروان هستي در سير تكامل خود ناگزير بايد به يك كمال مطلق منتهي شود ذرات عالم همه در جستجوي هستي مطلق و قدرت نامتناهي است.إنا لله و إنا اليه راجعون؛ سرچشمه هستي  ما از خداست و بازگشت ما به سوي حق است. (آيه مباركه 156 سوره بقره)

ب)لزوم معاد از نظر فلسفه آفرينش
بررسي دقت و عظمت به كار رفته در جهان آفرينش اين حقيقت را به اثبات مي رساند كه آفرينش هدف بزرگي دارد، زيرا در جهان پهناوري كه ساخته شده و موجودات بسياري درآن پراكنده گرديده و انسان ممتازترين موجودات قرار داده شده است اگر خرابي جهان و مرگ آدم، توقف كاروان هستي به شمار آيد، بي شك كاخ مجلل وجود و اساس خلقت بر پايه پوچ استوار خواهد بود، ولي نظام حكيمانه هستي اين را طرد مي كند. قرآن مجيد به صورت هاي گوناگون از اين حقيقت ياد مي كند. و ما خلقنا السموات و الارض و ما بينهما الا بالحق و ان الساعة لاتية.(آيه مباركه 85 سوره حجر)

ج)لزوم معاد از ديدگاه عدالت خدا
در مقابل دعوت پيامبران،مردم به دو گروه تقسيم مي شوند؛ يك دسته رسالت آنها را مي پذيرند و از نظر عملي و عقيده در برابر مقررات الهي تسليم مي گردند؛ گروه ديگر در جهت مخالفت قرار گرفته و به تعاليم آنها اعتنا نمي كنند. به طور كلي برخي از مردم خدمتگزار و نيكوكارند و گروهي بدكار و متجاوز؛ اگر با مرگ زندگي بشر پايان پذيرد برخلاف عدالت است و به بسياري از نيكوكاران ستم خواهد شد و منكران مكاتب مذهبي و تبهكاران خوشبخت خواهند بود.اين انديشه با عدالت الهي سازگار نيست.

قرآن مجيد در آيه مباركه 28 سوره ص مي فرمايد: آيا ما كساني را كه ايمان آورده و عمل شايسته انجام داده اند مانند مفسدان قرار مي دهيم؟ آيا ما تقواپيشگان را همچون فاسدان و جنايتكاران به شمار مي آوريم؟ قطعا چنين امري امكان ندارد، زيرا ممكن نيست نيكوكار و بدكار به يك سرنوشت باشد. تساوي بدكاران و صالحان ظلم است و اگر قيامتي در كار نباشد ميان مصلح و مفسد تفاوتي نخواهد بود.

ج) ضرورت تجلي صفات جلال و جمال الهي
از دلايلي كه ضرورت حيات واپسين را اثبات مي كند تجلي حاكميت، مالكيت علم و قدرت مطلق باري تعالي براي بشريت و نيز تحقق و عده و عيدهايي است كه پيامبران از سوي خدا به مردم ابلاغ كرده اند. گرچه بررسي شاهكارهاي آفرينش از اتم گرفته تا منظومه شمسي حضور ذرات بي نهايت را، براي مومنان و عالمان راستين مشهود مي سازد ولي تحقق عيني توان الهي تجديد آفرينش و زنده شدن مردگان را ايجاب مي نمايد. خوشبختانه اين حقيقت درآياتي بيان شده است. آيه مباركه 16 سوره غافر می فرماید روزي كه مردم همان گونه كه هستند ظاهر مي شوند و چيزي از آنان بر خدا پوشيده نيست و خطاب مي رسد امروز حكومت ازآن كيست؟ در برابر اين پرسش همه خاموشند ناگهان صدايي بلند مي شود؛ ملك و قدرت براي خداي يكتاي قهار است.