حجت الاسلام علی ذوعلم در مورد نقش دانشگاه ها در مورد روحیه پرسشگری دانشجویان به خبرنگار مهر گفت: روحیه پرسشگری نیاز به زمینه های تربیتی و فرهنگی لازم در جامعه دارد که هم در مورد قواعد و انگیزه های پرسشگری و هم اهداف آن بتواند به جامعه جهت بدهد. دانشگاه به عنوان یک بستر و مرکز مهم تربیت نسل آینده در این جهت نقش مهمی ایفا می کند. نحوه تعامل استاد و دانشجو در کلاس درس و همچنین فضای فرهنگی دانشگاه و فراهم کردن بسترهای مناسب برای پاسخ به پرسشهای مطرح شده در یک فضای منطقی و آزاد و اخلاقی می تواند در دانشگاه اشاعه پیدا کند و زمینه رشد پرسشگری را تحقق بخشد.
وی افزود: همه به ارتقا و اصلاح آداب و اخلاق پرسشگری نیاز داریم و به تفکیک بین پرسشگری با تلاش های غیر اخلاقی احیاناً برای به چالش کشیدن طرف مقابل و توجه به اولویت های پرسش هایی که باید به آنها بپردازیم و انتظار منطقی از مخاطبان در ایجاد فضای آرام برای پاسخگویی و تفکیک بین پرسشگری در مورد سؤالات علمی و در مورد مسائل جامعه نیاز داریم. زیرا گاهی پرسش های ما پرسشهایی از آنچه که نمی دانیم و جنبه علمی و معرفتی دارد است و گاهی پرسشگری در مقام تبیین و توضیح مسئله ای است که در یک بعد از ابعاد جامعه ایجاد شده که معمولاً پرسشگری از مسئولان و مدیران از نوع قسمت دوم هستند.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: در همه این زمینه ها به نظر می رسد فضای دانشگاه می تواند مؤثر واقع شود. به خصوص در تعامل بین استاد و دانشجو نحوه مواجهه اساتید با پرسش های دانشجویان در تضعیف و یا تقویت روحیه پرسشگری دانشجویان بسیار مؤثر است. مواجهه اخلاقی و منطقی با پرسشهای دانشجویان سر کلاس های درس بسیار مهم است. در این زمینه هنوز با چالش ها و خلأهایی روبرو هستیم. بسترسازی و راه اندازی کرسی های نقد و آزاد اندیشی در دانشگاه ها می تواند روحیه پرسشگری را تقویت کند و در یک مسیر درست و هدفمند سوق دهد. بحث آداب پرسشگری اینکه پرسش ها ناظر به مسائل مجهول و مبهم باشد و با یک انتظار منطقی نسبت به مخاطب پی گرفته شوند بسیار مهم است.
ذوعلم در مورد اینکه در حال حاضر روحیه پرسشگری در دانشگاه های ما به چه میزان است هم اظهار داشت: نسبت به دهه های قبل ارتقای روحیه پرسشگری در سطح جامعه و دانشگاه ها محسوس است. زیرا فضای فرهنگی جامعه و فضای فرهنگی دانشگاه داد و ستدهایی با همدیگر دارند و بر هم تأثیر می گذارند. ولی نحوه مواجهه با آن (پرسشگری) هنوز در حد مطلوب نیست. گاهی برخورد اساتید با پرسش دانشجویان رغبت برانگیز و تقویت کننده روحیه پرسشگری نیست. عدم سعه صدر در اساتید و وجود یک نوع حس اقتدار علمی بدون پشتوانه منطقی مانع رشد پرسشگری در دانشجویان می شود.
وی یادآورشد: همچنین در فضای خارج از کلاس اگر شاهد برپایی کرسی های نقد و آزاد اندیشی هستیم ولی هنوز نتوانسته جایگاه خود را در بین دانشجویان به طور مطلوب باز کند. به طوری که هر دانشجویی احساس کند در مورد مسائل علمی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در جامعه و در دانشگاه می تواند پرسش را در یک فضای کاملاً آزاد مطرح کند و مواجهه منطقی و درست در آن مورد با او شود . بنابراین هنوز جای کار بسیار است و با حد آرمانی و مطلوب فاصله داریم.
رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی درباره اینکه حاکمیت گرایش های سیاسی خاص چه تأثیری بر روحیه پرسشگری دانشجویان دارد تصریح کرد: مطلوب این است که پیش از آنکه فضای دانشگاه را یک فضای سیاسی ببینیم، یک فضای تربیتی علمی ببینیم. آن وقت رشد سیاسی هم در مورد دانشجویان را به عنوان یک بعد تربیتی تلقی کنیم نه یک معنای سیاسی رایج در بین احزاب و جناح ها به آن معنای خاصش که رقابت در قدرت و مدیریت جامعه است.
وی تصریح کرد: اگر در فضای دانشگاهی مسئله سیاست مطرح است و بایستی هم مطرح باشد گرایش های سیاسی مدیران هم در آن تأثیرگذار است. این تأثیرگذاری را باید مدیریت کنیم . نباید گرایش خاص سیاسی در مدیریت دانشگاهی و تربیتی موجب جهت دهی خاص و معنایی با اهداف تربیتی در فضای دانشگاهی شود. این مسئله نیاز به نظارت درست از سوی مراجع سیاستگذار و مدیران عالی دانشگاهی و تربیتی دارد. همچنین نیاز به فرهنگسازی در مدیریت دانشگاه ها دارد. مدیران مراکز علمی حتماً باید از سعه صدر کامل در مواجهه با انواع گرایشات سیاسی برخوردار باشند و تصور نکنند که اگر پرسشی در فضای دانشگاهی مطرح شد لزوماً با انگیزه ها و خاستگاه های سیاسی خارج از دانشگاه ربطی دارد و آن را اینگونه تحلیل کنند.
وی افزود: اقتضای پویایی دانشجویان این است که نسبت به مسائل مختلف پرسش کنند و دچار شک شوند و برای عبور از شکشان به تحقیق و پژوهش و پرسش دست بزنند. فضای دانشگاه باید این زمینه را فراهم کند تا آنچه که در درون و ذهن دانشجویان است در یک فضای منطقی و اخلاقی و آزاد بتواند طرح شود و پاسخ خود را هم بگیرد. نگاه ما در ارزشهای انقلاب این است که جوانان و جامعه با یک انگیزه و درون پاک با مسائل مواجه می شوند باید این سلامت نفس را به رسمیت بشناسیم تلقی این باشد که پرسشگر در صدد یافتن توضیحی برای شفاف شدن مسئله خود است. فرهنگسازی و ارتقای بینش و نگرش مدیریت دانشگاه ها و آشنایی و باور مدیریت دانشگاه با آرمان و اهداف انقلاب و مبانی اسلامی و برخورداری از مهارت مدیریت فرهنگی و علمی می تواند به روحیه پرسشگری کمک کند.
ذوعلم تصریح کرد: در کنار این مسائل تشکل های دانشگاهی را باید یکی از ارکان اداره دانشگاه ها به حساب آورد اینکه دانشجو فقط به محفوظات و معلومات خود نمی افزاید بلکه یک نوع تمرین مدیریت اجتماعی را در دانشگاه آموزش می بیند. اگر مدیران دانشگاهی این تشکل ها را به عنوان بازوهای اجرایی خود و نه به عنوان مزاحم و رقیب تلقی کنند در آن صورت فضای پرسشگری منطقی و مطلوب می تواند ایجاد بشود.
نظر شما