به گزارش خبرنگار "مهر"، تسهيل عمليات اكتشاف و استخراج معادن زيرزميني نفت و گاز، تشخيص محل نشت سيالات در لوله ها و مخازن، تعيين ميزان خوردگي فلزات، اندازه گيري دقيق قطرسنجي، ضخامت سنجي و سطح سنجي، تعيين فرسودگي غشاء داخلي كوره هاي صنعتي و استفاده از اثرات متقابل پرتوها با مواد جهت بهينه سازي عملكرد آنها در صنعت از مهمترين استفاده هاي صنعت از علوم و فنون هسته اي است.
بخش پرتوهاي صنعتي مركز راديو ايزوتوپ سازمان انرژي اتمي از حدود هشت سال پيش با استفاده از محصولات راكتور تحقيقاتي 5 مگاواتي تهران، توليدات خود را در اختيار بخش صنعت كشور قرار داد و اين توليدات تا امروز رشدي 200 درصدي داشته است.
به گفته محمدرضا جوانشير، كارشناس علوم و فنون هسته اي فعال در اين بخش، مهمترين محصولات بخش توليد چشمه هاي پرتوزاي صنعتي، ايريديوم 192و كبالت 60 است كه براي استفاده در طيف گسترده اي از شركتها و واحدهاي صنعتي از جمله صنعت نفت مورد استفاده قرار مي گيرد.
مهندس جوانشير مي گويد: يكي از موارد استفاده از ايريديوم 192استفاده در تست جوشكاري به ويژه در فولادهاست. براي بررسي كيفيت جوش و تشخيص عيوب داخلي بدون تخريب قطعات از تصويربرداري به كمك مواد راديواكتيو استفاده مي كنند. اين روش مشابه روشي است كه در راديولوژي پزشكي با كمك اشعه ايكس انجام مي شود. در حال حاضر همه پروژه هاي نفتي و صنعتي كشور از ايريديوم توليد شده در بخش چشمه هاي صنعتي مركز تحقيقات هسته اي استفاده مي كنند.
چشمه هاي ايريديوم ـ 192 به صورت ديسك (Pellet) و به ابعاد بسيار كوچك حدود 5 ميلي متر دريافت مي شوند. هر سه يا چهار ديسك در ظرف كوچك فولادي قرار داده مي شوند به نحوي كه پرتوزايي آن در سطح 70 تا 75 كوري باشد. پس از انجام جوشكاري پيشرفته، كنترل كيفيت و انجام بازرسيهاي صنعتي، در ظرفهاي مخصوص قرار داده مي شوند. هر كدام از چشمه ها با شماره اي مخصوص و گواهينامه مشخص تحويل مراكز راديوگراف مي گردند تا براي بررسي جوشكاري لوله هاي نفت و گاز به كار گرفته شوند. اين چشمه ها بعد از مدتي با كاهش قدرت راديواكتيويته به بخش پسمانداري مركز فرستاده مي شوند.
مهندس جوانشير با اشاره به اينكه فعاليت اين مركز به روش اتوماسيون و طبق استاندارد رايج در كشورهاي دارنده اين تكنولوژي صورت مي گيرد، بر حساسيت هاي ايمني توليد چشمه هاي صنعتي تاكيد كرد و گفت: هيچ يك از چشمه ها نبايد نشت داشته باشند چون در اين صورت آلودگي شديد زيست محيطي به وجود مي آورند.
كبالت 60 از ديگر محصولات مهم اين بخش است كه در سدسازي، كارخانجات شيشه و سيمان و همچنين سنجش ميزان مواد در مخازن غيرقابل دسترسي مورد استفاده قرار مي گيرد.
همچنين استفاده از پرتو گاما توليد شده از كبالت -60(60-Co ) از موثرترين و مقرون به صرفه ترين روشها در زمينه سترون نمودن وسايل، ابزار آلات و توليدات پزشكي است.
در بخش صنعتي راديو ايزوتوپها همچنين سيمهاي ايريديوم 192 و يد 125 توليد مي شود كه براي درمان بافت هاي سرطاني كاربرد دارد. 
به گفته مهندس جوانشير، دستگاه هاي مورد استفاده در تكنولوژي توليد چشمه هاي صنعتي، خارجي است ولي قطعات فرسوده آن توسط متخصصان داخلي ساخته و جايگذاري شده است.
وي گفت : مركز توليد چشمه هاي پرتوزاي صنعتي چون صرفا در راستاي خودكفايي داخلي كشور فعاليت دارد در تمام طول سال فعال نيست و به صورت پروژه اي و با دريافت سفارش از بخش صنعت و نفت فعاليت مي كند.
اين كارشناس ارشد علوم و فنون هسته اي در پايان از تعامل بخش توليد چشمه هاي راديواكتيو صنعتي با دانشگاه هاي كشور خبر داد، اما در عين حال تاكيد كرد: افزايش اين ارتباط و تعريف پروژه هاي مشترك مي تواند كمك شاياني به پيشرفت اين تكنولوژي در كشور داشته باشد و همچنين ساخت و راه اندازي نيروگاه بوشهر و نيروگاه هاي جديد هسته اي در كشور مي تواند مواد مورد نياز براي پيشرفت در اين عرصه را توليد نمايد.
نظر شما