به گزارش خبرنگار مهر، نشست ابعاد فرهنگی ایران هراسی در کشورهای حوزه خلیج فارس امروز چهارشنبه 13 شهریورماه با حضور دکتر سید جلال دهقانی فیروز آبادی و دکتر مرتضی نورمحمدی مجری طرح با همکاری حجت اله کاظمی در پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات برگزار شد.
نورمحمدی درابتدای این نشست گفت: اهمیت بحث ایران هراسی به طور کلی یک مسئله کاملاً راهبردی برای ایران است که در منطقه ای که برخوردار از اهمیت ژئوپولتیک و هژمونیک است می باشد. راهبرد کشورهای منطقه و فرا منطقه مانند اسرائیل و آمریکا و انگلیس مبتنی بر ایجاد ترس و هراس از جمهوری اسلامی است. شناخت ابعاد فرهنگی این مسئله می تواند ما را در دیپلماسی سیاسی و فرهنگی با کشورهای منطقه یاری رساند.
وی افزود: چیستی ایران هراسی و ضرورت بررسی آن یکی از مباحث ما بود. در جهان تلاش می شود که تصویر منفی از ایران در سطح منطقه و جهان ارائه شود و یک غیر واقعیتی از جمهوری اسلامی ارائه شود. بر همین اساس گفته می شود ایران هراسی یکی از دهها پروژه ای است که توسط دشمنان ما دنبال می شود. اگرچه پدیده ایران هراسی چیز جدیدی نیست و از عصر صفوی وجود داشته است. سؤال اصلی ما در این تحقیق این بوده که ابعاد فرهنگی ایران هراسی در کشورهای حوزه خلیج فارس چیست و شیوه های ظهور آن چگونه است. 4 سؤال فرعی از جمله اینکه عرصه فرهنگ چه جایگاهی در پدیده ایران هراسی دارد و نقش عوامل تاریخی –فرهنگی در شکل گیری ابعاد فرهنگی پدیده ایران هراسی در کشورهای حوزه خلیج فارس چیست، مطرح کردیم.
این محقق و پژوهشگر گفت: درپاسخ به این سؤال فرضیه ای را مطرح کردیم. دوگانه سازی عرب/عجم، دگر سازی شیعه و سنی و الگو پردازی مداخله و رویکرد و محافظه کاری/ انقلاب اسلامی از ابعاد فرهنگی چیست. چارچوب نظری گفتمان بویژه بر گفتمان لاکلاو موفه مبتنی بود. در تعریف هژمونی و دگرسازی باید توجه داشت که هژمونی زمانی است که یک گروه سیاسی موفق می شود مصداق خود را بر یک مفهوم عام بار کند. ضدیت و دگرسازی هم یکی دیگر از فرضیه ها ما بود که بر اساس این فرضیه ها ابعاد فرهنگی ایران هراسی را بررسی کردیم. چکیده استدلال ما در فصل نخست این است که در هر کشوری ایده ها و تصوراتی وجود دارد که فرهنگ آن کشور را شکل می دهد و جهان را از طریق آن می فهمند کشورهای حوزه خلیج فارس نیز دارای ایده ها، ایستارها، و تصوراتی هستند که از طریق بن مایه هایی از تسنن عربیت و نظام پادشاهی در کشورهای حوزه خلیج فارس اخذ می شود. مشکل از اینجا شروع می شود که معناهایی بر این مفاهیم بار می کنند که در بستر زمان موجب ایران هراسی می شود. مبانی فرهنگ ایران، تشیع، ایرانیت و آموزه های انقلاب اسلامی است و مبانی فرهنگ کشورهای حوزه خلیج فارس عربیت، تسنن و آموزه های غیر انقلابی است.
استاد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: بحث امنیتی شدن فرهنگ را داریم و به تدریج شاهد شکل گیری آن غیریت و دگر سازی هستیم که در نهایت منجر به ایران هراسی می شود. در فصل بعد نقش عوامل تاریخی –فرهنگی را بررسی کردیم. دو عنصر ایرانیت و شیعی بودن موجب تفاوت غیریت فرهنگی بین ایران و کشورهای حوزه خلیج فارس شده است. این تعارض در مواجهه با عربیت و سنی بودن آن کشورهاست. این کشورها تلاش می کنند بر اساس برجسته کردن عناصر هویتی خودشان و تضعیف عناصر هویتی ما دست به گفتمان ایران هراسی بزنند. فصل بعد ایران هراسی با توسعه فرهنگ انقلاب اسلامی است. تکوین ایران هراسی ازدوره صفویه بوده ولی با انقلاب اسلامی شدت یافت. ایران هراسی از انقلاب اسلامی مبتنی بر پیامهای انقلاب و صدور انقلاب بوده است که چگونه نشانه صدور انقلاب موجب ترس آفرینی در کشورهای منطقه شده زیرا در سال 1979 اکثر کشورهای منطقه پادشاهی بوده و مخالف هر نوع تغییری در وضعیت با ثبات خود بوده اند. در نتیجه بحث صدور انقلاب خیلی نقش اساسی در گفتمان ایران هراسی داشته است.
وی افزود: در فصل بعد نقش دولت های خارجی در ایران هراسی را بررسی کرده ایم. کشورهای فرامنطقه ای و منطقه ای خارج از حوزه خلیج فارس مثل اسرائیل و آمریکا و انگلیس در ایران هراسی نقش داشته اند. استدلال کردیم که این کشورها ایران هراسی را بهانه می کنند برای جلوگیری از هژمون شدن ایران. عملیات روانی و تصویر سازی منفی از جمله ابزارهایی است که غرب برای پیشبرد و گفتمان ایران هراسی به کار می برد تا زمینه را برای مداخلات خارجی در ایران و منطقه فراهم کند یا اینکه کشورهای منطقه را به خودشان وابسته کنند یا یک مسابقه تسلیحاتی راه بیندازند.
نورمحمدی یادآور شد:در فصل 8 ابزارها و شیوه های فرهنگی اعمال ایران هراسی در کشورهای حوزه خلیج فارس مورد بررسی قرار گرفته است. رسانه های منطقه انعکاسی از واقعیت ها نیستند بلکه واقعیتی که مطلوب خودشان است را می سازند و به مخاطبان خود ارائه می دهند و معنا توسط رسانه ها خلق می شود و پیرامون معنا واقعیت را منطبق با آن می سازند و تمام زوایای فهم و تشخیص نسبت به معناهای دیگر را مسدود می سازند. در فصل بعدی این تحقیق موضوع آیا ایران هراسی در بین کشورهای منطقه اولاً به یک میزان است ثانیاً ابعاد فرهنگی ایران هراسی صرفاً بر مبنای سه عنصر ایرانیت، تشیع و آموزه های انقلاب اسلامی را بررسی کرده ایم. با این توضیحات 6 کشور را در حوزه خلیج فارس بررسی کردیم. اولین کشور که بویژه بعد از بیداری اسلامی در آن بحث ایران هراسی در آن شدت یافت بحرین است. بحرین بخاطر اینکه قبلاً جزیی از ایران بوده و جمعیت شیعه زیادی دارد به همین اساس تبلیغات ایران هراسی در این کشور بالا است.
نورمحمدی افزود: کشور امارات کشور بعدی بود این کشور صبغه ایران هراسی کمی دارد بحث شیعه گرایی و آموزه های انقلاب اسلامی در این کشور وجود ندارد ولی به دلیل یکسری اختلافات با ما این اختلافات باعث شده ایران هراسی در این کشور مطرح باشد و کشور بعدی عربستان سعودی است که ایران هراسی آن بیشتر در بخش مذهبی و بعد آرمان های انقلاب اسلامی است. کشور بعد کویت است که ایران هراسی در آن خیلی کم است ولی در بحث شیعیان کشور کویت و صدور انقلاب از ایران هراس دارند. کشور بعدی قطر است که پدیده ایران هراسی در این کشور هم خیلی کم است. قطر در راستای کشورهای همکاری شورای خلیج فارس از ایران هراس دارد ولی به طور مستقل هراسی از ایران ندارد. کشور بعد عمان است که وارد کشمکش و تنش با ما نشده و این به خاطر مراودات و ارتباطاتی است که بین دو کشور وجود دارد. آن تنش و هراس از ایران در این کشور وجود ندارد.
استاد روابط بین الملل دانشگاه علامه طباطبایی اظهار داشت: در فصل آخر یکسری راهکار ارائه دادیم که برای مقابله با ایران هراسی باید چه کارهایی کرد. اولین پیشنهادی که مورد توجه دولت جدید باید قرار گیرد دیپلماسی عمومی نوین ماست در گذشته دولت ها تلاش می کردند بر مردم کشورهای دیگر تأثیر بگذارند اما در دیپلماسی نوین جامعه مدنی یک کشور بر جامعه مدنی یک کشور دیگر تعامل برقرار می کند و نمی خواهد که مردم را شیعه یا سنی بکند بلکه می خواهد همدلی ایجاد کند که اگر این راهکار مورد توجه قرار گیرد خیلی مفید و مثمر فایده است. پیشنهاد بعد اینکه اجازه ندهیم تفاوت های فرهنگی عربی یا سنی بودن با شیعه و ایرانی بودن منجر به کشمکش و تنش شود. راهکار بعدی استفاده از دیپلماسی رسانه ای بوده سایت ها فضاهای مجازی و خبرگزاری ها و رسانه ها تصویر واقعی از ایران برای کشورهای منطقه ارائه بدهند اجازه ندهیم شبکه های منطقه مثل الجزیره یا فرامنطقه ای تصویری غیر واقعی از ایران ارائه کنند. آخرین راهکار بحث دیپلماسی فرهنگی بود. که در این راستا اشتراکات تاریخی- فرهنگی ایران با کشورهای منطقه مورد توجه قرار بگیرد اینکه در یک فرهنگ مجموعه این کشورها با هم زندگی می کردند و مشترکات زیادی دارند. یا بحث دوره های آموزشی اگر هدفمند باشد با جذب دانشجویان خارجی می توانیم در معرفی فرهنگ خودمان و گسترش زبان فارسی کمک کنیم. نکته بعد استفاده از قابلیت ها و ظرفیت ها ساکنان ایرانی کشورهای منطقه است. بیشتر در حوزه اقتصاد این نمود دارد ولی می توان با تشکیلNGO ها از این ظرفیت ها استفاده کرد. امیدواریم این راهکارها برای وزارت خارجه و سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مورد استفاده قرار بگیرد.
دکتر جلال دهقانی فیروز آبادی هم در پایان به عنوان ناظر طرح گفت: شکل گیری سه عنصر ایرانیت، تشیع و انقلاب اسلامی باعث برساخته شدن گفتمان ایران هراسی شده که یک عده ای بر این اساس کارگزاران درون منطقه ای چه در سطح ملی چه مردمی ایران هراسی را ایجاد می کنند که حکومت های منطقه نقش بیشتری در این خصوص دارد. خود این دولت ها ایران هراسی را تولید و باز تولید و توزیع می کنند. در سطح مردمی باید بتوانیم این تبلیغات را خنثی کنیم. یکسری کارگزاران فرا منطقه ای هستند که از این گفتمان استفاده می کنند امروزه گفتمان سازی یکی از عوامل قدرت است امریکا رهبری یک گفتمان را و ما هم رهبری یک گفتمان را بر عهده داریم. امروزه سوسیالیسم از بین رفته و نقطه مقابل لیبرال دموکراسی، مردم سالاری دینی جمهوری اسلامی شده است. انقلاب اسلامی به خصوص در حوزه خلیج فارس آن کُر ایران هراسی تلقی می شود. ایران هراسی از زمان عبدالناصر وجود داشته ولی با وقوع انقلاب خیلی شدید تر شد.
نظر شما