نگران آینده آواز ایران نیستم/ ورود دولت به موسیقی باعث زیرزمینی شدن آن می‌شود

به گزارش خبرنگار مهر، محمدرضا شجریان در ابتدای سخنانش با توجه به انگیزه های کار در حوزه ساختن ساز گفت: این که چرا من به دنبال ساختن ساز رفتم نشات گرفته از شرایط مختلفی است که برگرفته از حضور پررنگ اساتید بزرگی در عرصه موسیقی است که همواره به زیباترین شکل نوازندگی می کردند و ما با هنرنمایی این بزرگان زندگی می کردیم. البته  آنچه برای من ایجاد انگیزه کرد که به سمت ساختن ساز بروم نقایص و معایبی بود که در ارکستر سازهای ایرانی وجود داشت. این که سازهای ایرانی مخصوصا در بخش بم صدای جالبی ندارند. این در حالی است که ما در سازهای کلاسیک غربی سازهایی را می شناسیم که قابلیت های فراوانی در صدای بم دارند. بنابراین این انگیزه طی سالیان اخیر برایم ایجاد شد تا در کنار سازهایی چون عود، سنتور و دیگر سازهای زهی تجربه هایی را کسب کنم که از نظر من به این سازهای ابداعی، خواهرهای مهربانی برای سازهای سنتی است.

شجریان خاطرنشان کرد: هرچه این سازها رنگ بیشتری داشته باشد ما به حقیقت آهنگ‌ها نزدیک‌تر می‌شویم. البته تجربه نوازندگی برای این سازهای ابداعی در اساتید و پیشکسوتان یک مقدار با احتیاط انجام می گیرد اما من می دانم که جوان ها به این سازهای ابداعی بیشتر توجه می کنند و در آینده از آن ها طوری استفاده خواهند کرد که می توانند جایگاه بسیار شایسته ای در ارکستر های موسیقی ایرانی داشته باشد.

این خواننده موسیقی ایرانی در بخش دیگری از صحبت های خود با اشاره به حضور چشمگیر و فعال پیشکسوتان موسیقی ایران در آهنگسازی گفت: شاید این سوال به ذهن بیاید چرا من در این سال ها بیشتر توجه خودم را معطوف به ساخت ساز کردم که باید در جواب بگویم تجربه ای که از موسیقی ایرانی طی این چند دهه کسب کردم به طور طبیعی در دوران جوانی وجود نداشته است ضمن این که در این مدت من با سلایق و هنرمندان متعدد عرصه موسیقی در ارتباط بودم و می دیدم که همه این عزیزان به ویژه زنده یاد فرامرز پایور و زنده یاد پرویز مشکاتیان به شدت دنبال تفکرات جدید در عرصه موسیقی هستند. آن ها همواره دنبال رنگ جدیدی از موسیقی بودند تا بتوانند از آن در نواختن ساز های ایرانی در ارکستر استفاده کنند و به این ترتیب بود که من انگیزه های زیادی برای ورود به حوزه ساز سازی پیدا کردم.

شجریان با بیان این که سنتور یکی از ایده آل ترین سازهای ایرانی در حوزه ساز سازی است گفت: سنتور در عین حال که نوازندگی راحتی دارد اما دارای ساختمان پیچیده ای است که هر کدام دارای شرایط ویژه ای است. بنابراین من تجربه های متعددی را روی این ساز انجام دادم تا در نهایت به نتیجه ای که می خواستم رسیدم و این تجربه بسیار خوبی بود که به من یاد داد در عرصه موسیقی ایرانی چه رنگ های جدیدی در مقابل ارکسترهای جهان می تواند وجود داشته باشد. به معنای دقیق‌تر ما چه رنگ هایی لازم داریم تا در مقابل ارکسترهای جهانی حرفی برای گفتن داشته باشیم.

وی در پاسخ به سوالی مبنی بر ورود این سازهای ابداعی به سایر ارکسترهای موسیقی ایرانی افزود: با این که تعدادی از آهنگسازان و نوازندگان علاقه زیادی برای وجود این سازهای ابداعی پیدا کردند اما لازم است که روی این سازها کارهای بیشتری صورت بگیرد. این در حالی است که سازهای ابداعی مورد نظر آنقدر لیاقت دارند که می توانند به صورت تکنوازی هم روی صحنه اجرا شوند.

شجریان تصریح کرد: طی سالهایی که در کشورهای اروپایی و آمریکا کنسرت داشتم اعضای گروه نوازندگان که اغلب آن ها خارجی بودند با ساز "دل و دل" ارتباط خوبی برقرار کردند حتی در مواردی می دیدم که تعدادی از آن ها از این ساز برای نواختن ملودی هایی از موسیقی عهد باروک استفاده می کردند و از این ساز راضی بودند. البته باید به این نکته هم اشاره می‌کنم که تمرکز من روی ساز بوده و هنوز در مورد آرشه و مضراب آن به نتیجه ای نرسیده ام. اما فقط این را می دانم که ساز مانند ماشینی است که فقط باید رانندگی آن را بدانید و بفهمید که به کدام سمت هدایت می‌شود.

این خواننده موسیقی ایرانی تاکید کرد: مسلما ساختن چنین سازهایی با صدای باس زیبایی که دارند می توانند زیبایی و شکوه ارکسترهای موسیقی را چندین برابر کنند به همین جهت امیدوارم شکل کار به سمتی هدایت شود که در اجراهای زنده هم از این ساز استفاده کنم.

شجریان درباره تفاوت های برگزاری نمایشگاه این دوره با دوره قبلی خاطرنشان کرد: این نمایشگاه غیر از نمایش دو ساز جدید تفاوت چندانی با نمایشگاه دوره قبلی ندارد فقط تمایز این دوره نسبت به ادوار گذشته گرفتن سفارش از علاقه مندان برای ساختن سازهای مورد نظر این نمایشگاه خواهد بود.

وی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اجرای برنامه زنده در کشورمان گفت: قطعا اگر شرایط فراهم باشد بسیار مشتاقم که در ایران کنسرت زنده ای را اجرای بکنم این در حالی است که اعتقاد دارم باید همه چیز به روال قبلی برگردد و این موردی است که چیز دیگری از آن توقع ندارم و من امیدوارم در آینده نزدیک شاهد تحقق چنین دیدگاهی در عرصه موسیقی باشیم.

شجریان تصریح کرد: اتفاقات خوبی طی ماه های اخیر در بدنه وزارت ارشاد افتاده است اما بازهم کسانی هستند که فضای موسیقی را دوست ندارند بنابراین باید ببینیم که این دو با هم چه می‌کنند. ما حاضریم هر کاری را ارائه دهیم فقط باید سالن های مناسب برای برگزاری کنسرت های مناسب راه اندازی شود. سالن هایی که متاسفانه به دلیل کمبود آن ها، موسیقی ایرانی دچار تنگناهای زیادی شده است.

این خواننده موسیقی ایران تصریح کرد: نمی‌توان ناامیدانه به ماجرای موسیقی ایرانی نگاه کرد چراکه حتی زمانی که موسیقی در کشور ما جاری بود قوانین دست و پا گیری وجود داشت که ما را با مشکل مواجه می کرد. من اعتقاد دارم موسیقی را باید مردم انتخاب کنند و دولت نباید وارد این مسائل شود. وقتی هم وارد شد دیدیم مانع پیشرفت موسیقی شد و موسیقی زیرزمینی رشد کرد. پس بهتر است آقایان این کار را نکنند چون با این کار هم وقت خود را می گیرند و هم وقت ما را پس بگذارید موسیقی به حال خود باشد.

شجریان افزود: من اگر تصمیم به چنین اقدامی برای معرفی سازهای ابداعی گرفتم صرفا نشان دادن یک اقدام شخصی نیست چرا که علاقه‌مندم افراد دیگری که دستی بر ساز سازی دارند بیایند و سازهای ابداعی خود را از طریق نهادهایی چون خانه موسیقی ارائه دهند. بنابراین دوست ندارم چنین اقدام فقط به محمدرضا شجریان معطوف شود.

وی با اشاره به استمرار کارگاه‌های آموزش آواز خود هم گفت: من نگران آواز ایران نیستم. زیرا آنچه را که لازم بود به شاگردان خود منتقل کردم و حالا این شاگردان هستند که وظیفه بسیار سنگین‌تری از استادان خود دارند چرا که باید راه درست را انتخاب کنند و این وظیفه بسیار سنگینی است که بیشتر متوجه آنهاست تا استادان این حوزه.

کارگاه سنتور و سازهای ابداعی محمدرضا شجریان 22 تا 28 شهریور در سالن پاییز خانه هنرمندان ایران برگزار می شود.