پیام‌نما

وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكُمْ لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ وَلَئِنْ كَفَرْتُمْ إِنَّ عَذَابِي لَشَدِيدٌ * * * و [نیز یاد کنید] هنگامی را که پروردگارتان اعلام کرد که اگر سپاس گزاری کنید، قطعاً [نعمتِ] خود را بر شما می‌افزایم، و اگر ناسپاسی کنید، بی‌تردید عذابم سخت است. * * * گر سپاس خدا كنيد اكنون / نعمت خويش را كنيم افزون

۱۱ مرداد ۱۳۸۴، ۹:۴۵

/ كسي كه رنج مرا مي كشيد مادر بود ... /

سيماي " زن " و " مادر " در ادب فارسي و فرهنگ اصيل ايراني / اظهار نظر نويسندگان و اهل قلم معاصر در گفت و گو با مهر - 1

خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : سپيده خليلي - نويسنده و مترجم ادبيات داستاني ، گفت : در ادبيات فارسي ، جايگاه مادر به خوبي معرفي شده و " زن " و " مادر " همان گونه كه هست ، بيان شده است ، در حالي كه در ادبيات كشورها و ملل ديگر ، اين امر به چشم نمي خورد و آن گونه كه شايسته است ، به اين مقوله نپرداخته اند .

اين نويسنده  و مترجم درگفت وگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر،  با بيان اين مطلب افزود : درست است كه در ادبيات ايران به " مادر " پرداخته شده  ، اما اين به آن معنا نيست كه در همين حد كافي باشد و به مقدارموجود اكتفا كنيم ،  مسلما جايي براي بيشتر پرداختن وجود داشته و خواهد داشت .

سپيده خليلي تصريح كرد :  در كل ، مي توانم بگويم كه به زن و جايگاه او ، به درستي نگاه نشده و به عقيده من ، توانايي هاي زن درشعر و داستان بيشتر بايد منعكس شود ، " زن " بيشتر به عنوان موجودي  مطرح شده است كه درحاشيه و كناره ، مشغول به فعاليت است  و به عنوان يك مهره اصلي كه مي تواند موثر و كار ساز باشد ، درنظر گرفته نمي شود .

اين نويسنده  و مترجم ادبيات داستاني خاطرنشان ساخت : درخصوص آسيب هاي تاريخي و هويتي كه در " ادبيات " به زن وارد شده ،  بايد بگويم كه مي بايست اصل قضيه مورد توجه قراربگيرد ، تا اينكه با شعاربخواهيم كاري را ازپيش ببريم ، مثلا مسائل حقوقي كه دربعضي مواقع ،  حقوق زن ناديده گرفته مي شود ( حضانت فرزند بعد ازطلاق ، به مرد مي رسد تا به زن ، كه عاطفه مادري دارد )  نمي خواهم بگويم كه زنان برترازمردان هستند ، اما بايد از حقوق مساوي برخوردار باشند ، من تصور مي كنم  ابتدا بايد مسائل حقوقي زنان حل شود و حق آنها ادا شود و بعد نقش و تاثير آن را در ادبيات به نظاره نشست . 


سپيده خليلي : اگر درحوزه مسائل اجتماعي به زنان پرداخته شود در" ادبيات " هم  به آنان اهميت داده مي شود .

خليلي در مورد " نگاه ابزاري درجوامع غربي به زن " اظهار داشت :  اين طرز نگاه نسبت به زن  را اصلا نمي پسندم ، من براي انسانها ارزش قائلم ،  به خصوص براي زنان  ؛  فكر مي كنم آن طور كه زن دركشورهاي خارجي مطرح و بي ارزش شده ، صحيح نباشد ، حتي زناني كه اهل مطالعه و كتاب و تحصيلات هستند درخارج ازكشور با تبليغات  و استفاده ابزاري زن مخالف هستند ، منتهي متاسفانه اغلب استفاده ابزاري از زن منشا گرفته ازحركت هاي سياسي است و ابرقدرتها پشت اين قضيه قراردارند ،  به هر حال تا مي توانيم بايد از اين طرز فكر اشتباه ،  دوري كنيم ، زيرا  ارزش زن بسيار بالاست.

وي تصريح كرد :  درخصوص فعاليت زنان دركشور،  ما الگوهاي بسيارخوبي داريم كه گمنام باقي مانده اند ،  اگر درحوزه مسائل اجتماعي به زنان پرداخته شود در" ادبيات " هم  به آنان اهميت داده مي شود.

اين نويسنده اضافه كرد: به نظر من بايد زنان و مادراني كه اهل قلم و ذوق هستند تشويق شوند ،  زيرا باعث مي شود كه اين كار پسنديده گسترش پيدا كند، گمان مي كنم  كه همگان به تاييد ديگران احتياج دارند حال اين تاييد زياد يا كم باشد و اگر نهادي از همه بخصوص اين زنان حمايت كند بسيار مفيد مي باشد.

سپيده خليلي در پايان گفت وگو با مهر ؛ ياد آور شد : آمار نشان مي دهد كه زنان نويسنده و مترجم روز به روز زياد تر مي شوند ، همچنين قبولي دانشگاه در ميان دختران ، بيشتر از پسران است ؛  در نتيجه مي توان گفت: كه دختران و زنان  بخش وسيعي از قشر كتابخوان جامعه را  تشكيل مي  دهند درحالي كه پسرها انگيزه اي براي درس و مطالعه ندارند ،  حتي دركتابخانه هاي عمومي نيز كتابدارها اعلام كرده اند كه مراجعه كنندگان بيشتراز بين دختران و زنان هستند .


راضيه تجــــار : زنان ، پس از انقلاب اسلامي در " ادبيات " هم نقش محوري يافتند
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : راضيه تجار - نويسنده ، گفت : جايگاه " زن " و " مادر " ، جايگاهي والاست و به نوعي در " ادبيات " ما ، بايد متجلي و مشهود باشد ، زيرا يكي از راه هاي فرهنگسازي ، كمك گرفتن از ابزار هنر است و داستان و شعر هم از شاخه هاي بالنده هنر مي باشد كه مثل آيينه اي تصوير زن و مقامش را منعكس مي كنند .




اين نويسنده در گفت وگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر،  با بيان اين مطلب ،  افزود : اين هنرمندان هستند كه مي توانند " تصوير واقعي زن " را متجلي كنند و با ارايه اين تصوير و شناساندن و نشان دادن مقام شاخص زن و مادر، در جامعه به نوعي فرهنگسازي نمايند ،  البته در جوامعي كه مرد سالارانه باشد و سلطه مرد در بعضي جاها مشهود باشد ، با ارايه اين قبيل كارهاي هنري شايد بتوان اين قضيه را تلطيف كرد .



راضيه تجار خاطرنشان ساخت :  در بعضي جا نگاهي  كه به ابعاد  شخصيتي زن و مادر شده به گونه اي نگاه تاييد شدني است اما در جاهاي ديگر متاسفانه چهره واقعي زن نه تنهانشان داده نشده بلكه به صورت  تيپ هايي كاريكاتوري به آن پرداخته شده است و جلوه نادرستي ارايه شده است كه من فكر مي كنم شايد به اين دليل باشد كه قلم معمولا در دست مردان بوده است حتي زماني كه از زنان صحبت شده است.



راضيه تجار : آرزويم اين است كه چهره نارستي كه از زن در ادبيات ارايه شده ، با كمك خود زنان و مرداني كه شناخت واقعي از زن دارند و جبهه گيري نمي كنند ، تصحيح گردد .

نويسنده رمان " كوچه اقاقيا " ياد آور شد :  آرزويم اين است كه ضعف ها و چهره هاي نارستي كه بعضا از زن در ادبيات ارايه شده ،  با كمك خود زنان هنرمند و يا مرداني كه شناخت واقعي از زن دارند و جبهه گيري نمي كنند ، تصحيح گردد و چهره درست تري از آنها ارايه شود ،  البته  منظور من ، القاي  اين معنا نيست  كه اصلا " زنان " با چهره خوب و واقعي معرفي نشده اند ، بلكه درجاهايي بي عنايتي شده كه ما توقع داريم بر طرف شود ، زيرا ما  در مورد زن و مادر جز مهر ، ايثار ،  محبت ،  نجابت  و پاكي ، چيز ديگري نديده ايم.

وي اضافه كرد :  با ارايه آثارجديد  و نمايش چهره  واقعي زن و مادر مسلمان ، مي توانيم آسيب هاي تاريخي و هويتي كه در " ادبيات زن " به او شده  را ، جبران كنيم ، البته بعد از انقلاب اسلامي ،  اين عنايت ، بيشتر شده است و زنان در عرصه ، با نوعي قدرت و قوت مردانه و لطافت وجودي و مهر مادرانه و ايثار وجود داشته و اظهاروجود كرده اند ،  به همان نسبت ادبيات آيينه زمان است و بايد اينان متجلي شوند ، مثلا در سينما زنها فقط در حاشيه و صحنه هاي كوتاه وجود داشتند ولي امروزه در فيلمنامه ها نقش محوري را به زنان داده اند و در ادبيات هم اين اتفاق افتاده است ولي اين امر در گذشته ( قبل از انقلاب ) به صورت ايده آل نبوده  وكمتر همراه  با يك نگاه واقع بينانه بوده است و همواره  با عناد  و نگاه  يكسويه مردانه بوده است .

اين نويسنده  معاصردرخصوص " نگاه ابزاري جوامع غربي به زن " ، گفت :  اين طرز نگاه را نمي پسندم ، زيرا اين نگاه ، زن را تا حد بسياري پايين مي آورد ، به نظر من اگر زن درحاشيه باشد بهتراز آن است كه به آن به صورت ابزاري  و سطحي نگاه شود كه متاسفانه درغرب چنين است ، اما خوشبختانه  در نويسندگان حرمتي هميشه رعايت شده است و هاله اي از احترام و تقدس براي زنان و مادران وجود دارد و اگر لغزش كوچكي نيز وجود داشته باشد نه جامعه و نه مخاطب خود آن را نمي پسندد ، زيرا اين نگاه يك مسلمان شرقي  است كه از ارزشها سرچشمه مي گيرد و دوست دارد كه مقام زن و مادر به صورت سخيفي نشان داده و از حد خود نزول نكند.


وي ياد آور شد :  بايد از زنان و مادراني كه اهل ذوق و هنر هستند ، حمايت بيشتري شود چون آنان به مراتبي از نظر شخصيتي رسيده اند و بايد جامعه به قدري به زنان كشور ، عنايت داشته باشند كه يك زن روستايي از همان حق و حقوق و احترامي كه  يك زن هنرمند و شهرنشين داراست ،  برخودارگردد ، اين امر خوبي است كه به زنان شاخص احترام بگذاريم ، اما براي بدنه جامعه هم  بايد همين حرمت حفظ گردد .

راضيه تجارخاطرنشان ساخت :  من معتقدم كه در حال حاضر ، زنان و دختران قشر وسيعي از جامعه كتابخوان را تشكيل مي  دهند ،  شايد چون مقداري احساساتي و عاطفي تر هستند  و وقت آزاد بيشتري دارند ( شاغل نيستند) وخود اين آگاهي را به دست آورده اند كه بايد  از وقت خود استفاده بهينه تري  داشته باشند .


نويسندگان و شاعران زن بعد از انقلاب ،  رو به كثرت رفته اند و اين نويد بخش  است .  

دبيرانجمن قلم ايران در پايان گفت و گو با مهر اظهار داشت :  زنان فرهيخته و دانشجويان زن ، نشان داده اند كه به مطالعه عنايت بيشتري دارند به طوري كه نويسندگان و شاعران زن بعد از انقلاب رو  به كثرت رفته اند و اين نويد بخش  است  و نشان مي دهد كه ارزش وجودي زن ، نه تنها از مرد كمتر نيست ، بلكه با كشف مي شود اين تواناييها و نعمت هاي دروني را در راه هاي سالم و درست به كار گرفت ،  كه يكي  از اين راه ها مطالعه است ،  كسي كه بخواند ، آگاه مي شود و صاحب جهان بيني والاتر و در نتيجه مادر و آموزگاربهتري خواهد بود كه نسل آينده را آگاه تر خواهد ساخت . 


سميرا اصلانپور : زاويه ديد زن و مرد در ادبيات با يكديگر متفاوت است / فمينيسم در غرب ، براي دفاع از حقوق زنان به وجود آمد
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : سميرا اصلانپور - نويسنده ، گفت : بيشترين طرح مطالبات در ادبيات ؛ مربوط به زنان است به خاطر اين كه قوانين اسلامي درباره زنان در جامعه رعايت نمي شود ، زنان نويسنده به سمت طرح مطالبات خود در ادبيات مي روند كه بايد حساب آن را از رويكردهاي فمينيستي جدا كرد .




اين نويسنده درگفت وگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر ، با بيان اين مطلب ، افزود :  من مكاتب فكري و ادبي كه از غرب به ايران وارد شده است را قبول ندارم ، زيرا اعتقاد دارم كه اين مكاتب با توجه به شرايط و فرهنگ حاكم بر جوامع غربي به وجود آمده است .

سميرا اصلانپور با اشاره به جايگاه زن در فرهنگ اسلامي و ادبيات ايران ، گفت : در اسلام متناسب با طبيعت زن و مرد قوانين متفاوتي وجود دارد  ولي به هيچ وجه زن و مرد به " جنس اول " و جنس دوم " تقسيم نمي شوند  . در صدر اسلام حضرت رسول آنقدر براي شان و شخصيت قائل بودند كه بعد از مصافحه با مردان ، از زنان هم خواستند با ايشان - از طريق قرار دادن دستشان در تشت آب - مصافحه كنند ؛ اين اقدام نشان دهنده ميزان اهميتي است كه پيامبر اسلام براي راي و نظر زنان قائل است .

اصلانپور در توضيح اين مطلب گفت : در اسلام ما مشكلات جوامع غربي را كه در برخورد با زنان دارند ، مشاهده نمي كنيم . در تاريخ غرب تا اوايل قرن بيستم زنان حق راي نداشتند و نمي توانستند مالي به ارث ببرند درصورتي كه در اسلام زنان مالك دارايي هايي خود هستند . 

اصلانپور:  در جامعه اسلامي ما ، فمينيسم معني ندارد اما خيلي ازحقوقي كه اسلام براي زنان قائل شده است ، به خاطر برخي از مسائل عرفي و برخي از سنت ها ، رعايت نمي شود .

وي در ادامه گفت : جنبش فمينيسم به اين خاطر درغرب به وجود آمد كه زنان تا چندي پيش از كمترين حقي برخوردار بودند و به شكل كالا و مصرف كننده كالا از زن ها سوء استفاده مي شد ؛  فمينيسم در اين بستر به وجود آمد ،  اما ما با توجه به ديگاه هاي اسلام درباره زنان ، در جوامع اسلامي اين مشكلات را نداريم .



اصلانپور در ادامه گفت : در جامعه ما كه ديدگاه هاي اسلامي بر آن حاكم است ، فمينيسم معني ندارد اما خيلي ازحقوقي كه اسلام براي زنان قائل شده است ، به خاطر برخي از مسائل عرفي و برخي از سنت ها ، رعايت نمي شود .

نويسنده كتاب " زير سايه تاك آسمان " ، تصريح كرد : در بحث هاي ادبي طبيعي است كه وقتي شخصيت زن ومرد با يكديگر تفاوت دارند . ديدگاه ها ، نگرش و بينش آنها نيز متفاوت است .

اصلانپور در توضيح اين مطلب گفت : شخصيت زني كه توسط نويسنده زن خلق مي شود ، خيلي به طبيعت زن نزديكتر است تا شخصيت زني كه توسط نويسنده مرد توصيف شده است .  اگر شخصيت زن در داستان هاي زنان نويسنده بر اساس تجربيات و دانش كافي نويسنده خلق شده باشد ،  خيلي بيشتر براي خواننده باور پذير است و تصنعي به نظر نمي رسد .

به گزارش مهر ، نويسنده كتاب " هفت دريا شبنم " در ادامه گفت : در بحث تقسيم بندي جنسيتي در ادبيات بايد بپذيريم كه نگاه و زاويه ديد زن و مرد در ادبيات با هم متفاوت است اما باتوجه به مقدمه اي كه گفته شد ، رويكردهاي فمينيستي در ادبيات ما اصالت ندارد .

وي درباره موضوعاتي كه بيشتر براي زنان نويسنده مورد توجه است ، گفت : طبيعتا موضوعاتي كه براي زنان نويسنده اهميت دارد بيشتر مسائلي است كه آنها در زندگي خود با آن روبروهستند ؛ ناديده انگاشته شدن حقوق زنان واقعيتي است كه زن نويسنده نمي تواند وقتي قلم به دست مي گيرد به سادگي از كنار آن بگذرد .

سميرا اصلانپور در پاسخ به اين سوال كه چرا در آثار مردان نويسنده ، خبري از طرح مطالبات زنان نيست ، به مهر گفت : اين واقعيت كه ادبيات ، عرصه طرح مطالبات زنانه است و نه مردانه ،  به تفاوت نوع نگاه مردان به ادبيات برمي گردد ؛ بسياري از مردان از اين جنبه به مسائل نگاه نمي كنند ، آنها احساس نكرده اند كه مطالباتي از زنان دارند پس طبعا به دنبال طرح اين مطالبات در ادبيات نيستند .  


سيد محمود سجادي : نگاه ترحم آميز ادبيات امروز به " زن " را تغيير بدهيم / ادبيات به عنوان هسته حقيقت ، نبايد به زن نگاه ابزاري داشته باشد
خبرگزاري مهر - گروه فرهنگ و ادب : سيد محمود سجادي - شاعر و منتقد ادبيات ، گفت : " مادر " بعد عاطفي و مضاعف " زنان " در طول تاريخ بوده و هست و در تحسين و ستايش " زن در شعر فارسي " ، هر گاه نامي از مادر به ميان آورده مي شود ، شعر ، نوشته يا هر اثر منظوم و منثوري ، رنگ و بوي عاطفي ، پاك و غير نفساني به خود مي گيرد .

اين شاعر و منتقد ادبيات در گفت وگو با خبرنگار فرهنگ و ادب مهر، ضمن بيان اين مطلب ، افزود :  به طور كلي پايگاه زن به جهت ارتباط با عنصر جمال ،  پايگاه مستحكمي در شعر فارسي است و از قديم الايام  ، زنان در شعرهاي فارسي به خصوص غزل ستوده شده اند و خوشبختانه ايراني براي زن احترام قائل بوده است اما در سير تطور تاريخ به زن ظلم زيادي وارد شده است  .


سيد محمود سجادي تصريح كرد : هنوز مي بينم كه زن در تقسيم بندي هاي جنسيتي و مسائل اجتماعي و اقتصادي و حتي حقوق مظلوم واقع مي شود به طوري كه هنوز در قانون كارمدني ،  پايگاه زن آن چنان كه بايد و شايد مد نظر قرارنمي گيرد ،  قشر روشنفكرهم "  زن " را براي توصيف شدن زيباييهايشان مطرح مي كند ،  در صورتي كه زن براي ستوده شدن خلق نشده ،  بلكه خود او مي تواند ستايشگر زيبايي باشد .



يك شاعر :  ما فرزند دختر خوب تربيت مي كنيم كه همسر انسان بزرگي شود ، چرا كسي را تربيت نمي كنيم كه خود انسان بزرگي شود ؟

اين شاعر و منتقد ادبيات ، خاطرنشان ساخت : اغلب نگاهي كه در ادبيات ما به شخصيت زن شده ، نگاه كاملي نبوده است ، نظر به اينكه ادبيات اثر متقابلي در مسائل فرهنگي و اجتماعي دارد مي تواند هم مي تواند موثر در اجتماع باشد و هم اينكه عوامل حادث شده در اجتماع ادبيات را متغير كند ،  ما فرزند دختر خوب تربيت مي كنيم كه همسر انسان بزرگي شود ، چرا كسي را تربيت نمي كنيم كه خود انسان بزرگي شود ؟ ، يك ضرب المثل چيني كه مي گويد: " از باران نگو بباران " .



سيد محمود سجادي تصريح كرد :  در طول تاريخ  ، زن ستيزي  و مرد سالاري براي زنان محدوديت هايي از قبيل افت تحصيلات ، ازدواج هاي زود هنگام ،  تبعيض و ...  به  وجود آمده كه آن  را آسيب پذيرتر كرده است  و با يك مراجعه كوچك به دادگاه ، با اين حقيقت فاجعه وار مواجه مي شويم كه متاسفانه زن ، هنوز آن قدرت مقاومت در مقابل توفان هاي اقتصادي و اجتماعي و فرهنگي را ندارد و جامعه باعث شده نگاه ادبيات امروز به زن در اغلب مواقع يك نگاه شهواني و گاه ترحم آميز باشد كه زن نه به ترحم  و نه به تعريف هاي سطحي احتياجي ندارد ، زن بايد در اجتماع و در عرصه ادبيات بتواند همپاي ديگران پايگاه اجتماعي خود را به دست آورد.

وي ياد آور شد :  نگاه نويسنده مسلمان و شرقي به زن بايد يك نگاه عدالت طلبانه باشد ،  بايد نگاهي باشد كه زن بداند كه مي تواند همپاي مردان حركت كند ، اگراجازه بدهيم  برخي ازدفاعيات  از زنان حالت ترحمي به خود گيرد ، در واقع تبعيض هاي موجود را تثبت مي كنيم و اين امري نادرست است ،  ادبيات هسته حقيقت است لذا ما نبايد به زن نگاه ابزاري داشته باشيم و اگر زيباييهاي او را مي ستاييم فقط نبايد به اين معنا باشد كه او خلق شده كه زيباييهايش ستوده شود ،  بلكه براي زيبا كردن جهان آفريده شده است ، همان طور كه گل و بهار مي توانند زيبايي بيافريند اما زن مظلوم و گريه ناك ، دنيا را از زيبايي دور مي كند .

سيد محمود سجادي :  سيمين دانشور به جهت بندها و زنجيرهايي كه در تاريخ مردسالارانه به دست وي  بسته شده ، نتوانسته است قابليت و لياقت خود را نشان دهد !

سيد محمود سجادي خاطرنشان كرد : در عرصه ادبيات قديم شاعراني همچون رابعه نبت كعب - مهستي گنجوي - فروغ فرخزاد - طاهره صفارزاده و ...  را داشته ايم ،  و در عرصه نويسندگي هم زناني بوده اند مانند سيمين دانشور كه به جهت آن بندها و زنجيرها كه در تاريخ مردسالارانه به دست آنها بسته شده بود ، نتوانسته اند قابليت و لياقت هاي خود را نشان دهند و من فكرمي كنم كه زنان بايد تجمع و تشكل هايي باري اين امور داشته باشند كه از حقوق خود غافل نشوند ، بايد در تمام انجمن ها و تشكلها و NGO ها و تحركات اجتماعي حضور داشته و از سوي دولت و قدرتمداران مورد حمايت هم قرار گيرند.

اين شاعر ياد آور شد: كتاب خواندن ارتباط مستقيمي  با سواد و فرهنگ دارد ،  اگر زنان از سواد بالايي برخوردار باشند مسلما بيشتر هم كتاب مي خوانند ، به طوري كه تجربه شخصي من نشان مي دهد كه زنان در خصوص مطالعه رمان و شعر رقم بالاتري را نسبت به مردان به خود اختصاص مي دهند و بايد اين مرز بندي بين زنان و مردان را از بين ببريم و اجازه بدهيم آنان هم مانند مردان حركت كنند .


وي در پايان گفت وگو با مهر، اظهار داشت : " مادر"  كلمه اي است كه از آن عاطفه و مهرباني سرچشمه مي گيرد  و ما  نمي خواهيم در اشعارمان از كلماتي مانند "  بيچاره مادر"  استفاده كنيم ،  بلكه مي خواهيم بگوييم عزيزمادر ، نه  به معناي دوست داشتن ،  بلكه به معناي معزز بودن .

کد خبر 213449

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
  • نظرات حاوی توهین و هرگونه نسبت ناروا به اشخاص حقیقی و حقوقی منتشر نمی‌شود.
  • نظراتی که غیر از زبان فارسی یا غیر مرتبط با خبر باشد منتشر نمی‌شود.
  • captcha