به گزارش خبرنگار مهر، سانحه اتوبان قم تهران بی‌شک یکی از بدترین خبرهایی بود که مردم ایران در تابستان گذشته منتشر شد. همه از این حادثه متأثر شدند. حادثه‌ای که 45 کشته داشت و صحنه‌های دردناکی خلق کرد.
گمانه‌زنی درباره علل و ریشه‌های این حادثه بسیار است. عده‌ای اتوبوس‌های اسکانیا را مقصر می‌دانند. عده دیگر به مناسب نبودن اتوبان قم تهران برای این حجم تردد اشاره می‌کنند. مسایلی مانند استاندارد نبودن گاردریل و یا بی‌کیفیت بودن چرخ‌ها نیز در رسانه‌ها از زبان کارشناسان نقل می‌شود. به هر حال این حادثه دردناک موجب شد تا بسیاری از کمبودها که تلاش می‌کردیم فراموش کنیم، خود را در بدترین شکل نشان دهند.
یکی از این کمبودها نبود متولی برای امداد و نجات جاده‌ای است. آنطور که در قانون آمده است، سازمان‌های آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرها از مجموعه خدمات شهری هستند و هیچ مأموریتی برای رسیدگی به حوادث جاده‌ای ندارند. حتی اگر نیروهای این سازمان‌ها در بیرون از شهرها مأموریتی انجام دهند و در مسیر مأموریت دچار خسارت‌هایی شوند، پیش آمدن مشکلات حقوقی و قانونی محتمل است. این در حالی است که در جاده‌ها هیچ سازمان یا نهادی وجود ندارد که متولی امر اطفای حریق باشد.
پس از وقوع حادثه اتوبان قم تهران که آتش‌نشانی در آن با 16 دقیقه زمان خود را به صحنه رسانده بود، احمد امیرآبادی، نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی از این قانون انتقاد کرد و قول داد این موضوع را در کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی پیگیری کند اما مشکل تنها با این پیگیری حل نمی‌شود.
سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی حتی اگر اجازه حضور در صحنه در حوادث جاده‌ای را پیدا کند به این علت که امکانات و ایستگاه‌های جاده‌ای ندارد، نا کارآمد خواهد بود.
زمان رسیدن به یک حریق بین 3 تا 5 دقیقه است، بنابراين هر آتشی بعد از 5 دقیقه به صورت تصاعدی شعله‌ور می‌شود. وقتی تمام ایستگاه‌های آتش‌نشانی در داخل شهر مستقر هستند، هیچ گاه این زمان برای کمک‌رسانی به خودروهایی که در جاده دچار حریق شده‌اند، محقق نخواهد شد. در نتیجه این موضوع به تحولات جدی در حوزه امکانات نیاز دارد و با اصلاح یک ماده قانونی که نماینده قم به آن اهتمام دارد، حل نخواهد شد.
هیچ سازمانی بری حوادث جاده‌ای پیش بینی نشده است
عباس ذاکریان، سخنگوی شورای شهر قم با اشاره به اینکه محدوده خدمت‌رسانی آتش‌نشانی به داخل شهر محدود می‌شود، گفت: این ضعف قانونی از اینجا آب می‌خورد که هیچ سازمانی بری حوادث جاده‌ای پیش بینی نشده است. در بسیاری از کشورهای سازمان امداد و نجات جاده‌ای وجود دارد.
سخنگوی شورای شهر قم می‌گوید در ایران نیز باید چنین سازمانی به وجود بیاید که پایگاه‌های خود را در جاده‌ها و با فواصل مناسب راه‌اندازی کند.
وی افزود: در این پایگاه‌ها هم باید اورژانس مستقر شود و هم تجهیزات و نیرو برای اطفای حریق وجود داشته باشد.
ذاکریان با اشاره به ضرورت استقرار ست‌های نجات در پایگاه‌های بین شهری اظهار کرد: امکاناتی که سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی قم دارد حتی خود شهر با یک میلیون و 200 هزار نفر جمعیت را پشتیبانی نمی‌کند و دلیلی وجود ندارد که از این سازمان توقع داشته باشیم در مواقع حوادث بین شهری نیز حضور پیدا کند هر چند این سازمان با توجه به وظیفه انسانی که برای خود تعریف کرده در این عرصه قدم‌هایی برداشته است.
کمیته‌ای در مجلس مسئول پیگیری حادثه اتوبان قم تهران شده است. سخنگوی شورای شهر قم می‌گوید اگر این کمیته بخواهد ریشه‌ای به مشکلات رسیدگی کند به وجود آمدن سازمان امداد و نجات جاده‌ای برای رفع این خلاء نباید از نظرش دور بماند.
وی با اشاره به اینکه قم شاهراه ارتباطی 17 استان کشور است، افزود: البته این نقص در تمام جاده‌ها دیده می‌شود اما جاده‌های استان قم به دلیل این ویژگی در اولویت هستند.
ضعف شهرهای تابعه در امکانات آتش‌نشانی
هر چند خود شهر قم نیز در حد یک کلان‌شهر به امکانات آتش‌نشانی مجهز نشده است اما ضعف امکانات در بخش‌ها پررنگ‌تر نیز هست. شاید این بخش‌ها چندان پرجمعیت نباشند اما به دلیل پرتردد بودن محورهای استان قم بی‌توجهی به این امکانات می‌تواند حادثه ساز باشد.
چندی پیش در یکی از جاده‌های بخش کهک تصادفی صورت گرفت و 5 سرنشین یک خودرو در آتش سوختند. آن حادثه نیز بهانه‌ای شد تا دریابیم ضعف امکانات و بی‌توجهی به بخش‌ها در زمینه خدمات ایمنی چه پیامدهای تلخی می‌تواند داشته باشد.
علی قاسمی ورجانی عضو شورای بخش کهک با اشاره به اینکه در این بخش 3 ایستگاه آتش‌نشانی در شهرهای کهک، کرمجگان و روستای صرم وجود دارد گفت: کسانی که در آتش‌نشانی بخش‌ها کار می‌کنند مردمی از اهالی بخش هستند که بيشتر اوقات خود را در زمین‌های کشاورزی می‌گذرانند و به همین خاطر هنگام بروز حادثه نمی‌توانند به موقع در محل حاضر شوند.
وی با اشاره به اینکه شهرداری کهک یک خودروی آتش‌نشانی دارد که قدیمی و فرسوده شده اظهار کرد: تجهیزات نجات هم به خوبی عمل نمی‌کنند و قدیمی شده‌اند و جمعیت 15 هزار نفری بخش کهک یک نیروی آتش‌نشان تمام وقت و تجهیزاتی که به درستی در صحنه حادثه به کار گرفته شود، ندارد.
علیرضا قاسمی هم که عضو شورای بخش خلجستان است می‌گوید: این بخش 2 ایستگاه در بخش‌های قاهان و دستجرد دارد. این 2 ایستگاه باید برای 10 هزار نفر جمعیت این بخش در مواقع عادی و 50 هزار نفر جمعیت در تعطیلات خدمت‌رسانی کنند.
وی با اشاره به اینکه در 2 سال اخیر امکانات این ایستگاه‌ها رشد خوبی داشته اضافه کرد: با این حال امکانات موجود طوری توزیع نشده که در مواقع خطر بتواند خود را به هر روستایی در این بخش برساند.
اگر یک حادثه در محورها یا یکی از روستاهای دورتر اتفاق بیفتد، بعید است این نیروها بتوانند به موقع خود را به صحنه برسانند.
ضعف در آموزش
رئیس شورای اسلامی شهرستان قم نیز در گفتگو با خبرنگار مهر، با اشاره به اینکه ایجاد تأسیسات ایمنی در شهرها و روستاها در استان قم دارای ضعف است اظهار کرد: این ضعف در شهرها و روستاهای اطراف جدی‌تر نیز می‌شود.
حسن بختیاری افزود: در این مناطق هم امکانات و تجهیزات ضعیف هستند هم نیروها آموزش لازم را ندیده و از مهارت‌های لازم برخوردار نشده‌اند. همین امر موجب شده خدمات‌رسانی مطلوبی در عرصه ایمنی به ساکنان این مناطق ارائه نشود.
عباس جعفری، مدیرعامل سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قم با اشاره به اینکه این سازمان مسئولیتی در قبال حوادث برون شهری و بخش‌ها ندارد گفت: با این حال آمادگی داریم که نیروهای آتش‌نشانی مستقر در بخش‌ها را آموزش دهیم.
وی با اشاره به مسئولیت شهرداری‌ها و بخشداری‌ها برای ارتقای امکانات این پایگاه‌ها افزود: بسیاری از اوقات با اینکه از نظر قانونی هیچ مسئولیتی متوجه به سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری قم نیست اما ما در اتفاقات جاده‌ای نیرو فرستاده‌ایم تا وظیفه انسانی خود را در قبال مردم انجام داده باشیم.
وی عنوان داشت: با این حال ایستگاه‌های شهر قم هر اندازه در رسیدن به محل حادثه سرعت به خرج دهند، نمی‌توانند در زمان مناسب به صحنه حادثه‌ای که در بخش‌ها اتفاق افتاده برسند. گاهی مشاهده می‌شود که آتش‌نشانی را در این زمینه مقصر می‌دانند در حالی که ما نه اختیارات در این حوزه داریم و نه امکانات. اگر هیچ نیرویی هم به صحنه حوادث اعزام نکنیم، از نظر قانونی ایرادی به ما وارد نیست اما به دلیل درخواست شهردار و وظایف انسانی تلاش خود را تا کنون دریغ نکرده‌ایم.
..........................
زینب آخوندی
نظر شما