توصیه استاد ابوالحسن‌خان صبا به شاگردانش برای رفتن به مجالس روضه‌خوانی

به گزارش خبرنگار مهر، پیروز ارجمند یکی از کارشناسان شرکت کننده در این برنامه در ابتدای صحبتهای خود گفت: یکی از تقسیماتی که در گونه‌شناسی موسیقی وجود دارد موسیقی مذهبی و غیر مذهبی است که شکل بسیار عینی آن در کشورمان وجود دارد به طوریکه در این مورد می توان زیر مجموعه های زیادی از جمله چاووش خوانی، منقبت خوانی، نوحه خوانی، روضه خوانی و حتی تلاوت قرآن کریم را نام برد که در نوع خود شاخه های متعدد و متنوعی دارند بنابراین باید گفت که موسیقی با عنوان موسیقی عاشورایی وجود دارد که به طور حتم دارای ارزش های زیادی است.

جغرافیای موسیقی مانند جغرافیای سیاسی محدودیت ندارد

این آهنگساز در ادامه صحبتهای خود با برشمردن ویژگی‌های موسیقی مذهبی به موضوع چگونگی استفاده سازها در فضای موسیقی مذهبی اشاره کرد و گفت: من هیچ گاه محدودیتی برای استفاده سازها در موسیقی مذهبی قائل نیستم چراکه معتقدم جغرافیای موسیقی مانند جغرافیای سیاسی محدودیت ندارد. این درست نیست که فقط  از ساز نی در موسیقی مذهبی استفاده کنیم، چرا که سازی مانند ویولن سل هم می تواند در مقطعی همان کاربرد نی را داشته باشد و در خدمت موسیقی مذهبی قرار گیرد.

مدیر مرکز موسیقی حوزه هنری تاکید کرد: خاستگاه موسیقی مذهبی همیشه از میان مردم بوده است، موسیقی مذهبی در اقوام ایران هم یکی از گسترده ترین حوزه ها را دارد که دارای تنوع فراوانی است. بنابراین از یک منظر ملودی هایی هست که مردم در این زمینه خلق می کنند و از سوی دیگر در حفظ آن نیز می کوشند.

از تکرار ملودی های تکراری بپرهیزیم

ارجمند با بیان اینکه موسیقی پاپ موسیقی فراگیری است، تصریح کرد: ما در حوزه موسیقی مذهبی به شدت باید دقت کنیم  که از اجرای ملودی های تکراری پرهیز کنیم. موسیقی مذهبی جایگاه این ملودی های تکراری نیست. ما باید تلاش کنیم که در تولید آثار موسیقایی مذهبی از شلوغ کاری ها خودداری کنیم و بدانیم که در موسیقی مذهبی این شعر است که باید در وهله اول به گوش مخاطب برسد و این موسیقی نباشد که شعر را تحت پوشش قرار دهد.

آهنگساز فقط یک دقیقه وقت دارد

وی در بخش دیگری از صحبتهای خود تصریح کرد: آهنگساز فقط یک دقیقه وقت دارد که مخاطب را جذب خود کند. اگر توانست می توان گفت کار خود را به خوبی انجام داده است. یک اثر موسیقایی در عین رعایت اصول و علوم موسیقایی باید در کار خود به کنش دراماتیک نیز توجه داشته باشد. این موارد باید در موسیقی مذهبی نیز مورد توجه شود موسیقی در کنار رعایت این اصول می‌تواند به عنوان اثری مانا و ماندگار در ذهن مخاطب باقی بماند.

خوش صدایی دلیل محکمی برای موسیقیدان بودن نیست

امیر حسین مدرس خواننده و ترانه‌سرا هم در این مراسم ضمن بررسی اجمالی آثار 10 خواننده شرکت کننده در برنامه "صدا" خاطرنشان کرد: به عقیده من و بر اساس استنادات تاریخی مداحی و آوازخوانی جدای از هم نیست چون هر دوی این موارد با صوت و لحن کار دارد و جزئی از موسیقی هستند. البته در این میان خوش صدایی دلیل محکمی برای دانندگی در موسیقی نیست.

خواننده آلبوم موسیقی "ماه و نی" با بیان اینکه مداحی و آواز همواره عناصری در کنار یکدیگر هستند، ادامه داد: ما در ایام قدیم خوانندگان و مداحانی را داشتیم که در محرم برنامه های مختلفی را اجرا می کردند و در عین حال هنگام اجرای برنامه خیلی از گوشه های ردیف های آوازی را می خوانند. مصداق این امر هم ردیف های آوازی است که هم اکنون به نام تعزیه خوانان ثبت شده است. حتی شما می توانید سوزناک ترین این گوشه های برگرفته از نوحه خوانی را در موسیقی ایرانی ببینید. موضوعی که متاسفانه طی سالیان اخیر کمتر به آن توجه می شود.

نوحه خوانان در مجالس از موسیقی ایرانی استفاده کنند

مدرس گفت: ما هم اکنون مداحان پیشکسوتی چون ذبیح الله ترابی داریم که در مجالس عزاداری حضرت سید الشهدا(ع) نت بلد است و بر اساس ردیف آوازی برنامه را اجرا می کنند حتی نوحه‌خوان جوانی چون حسین هوشیار نیز کاملا به موسیقی تسلط دارد و در مجالس خود براساس موسیقی ایرانی برنامه را اجرا می کند.

وی تصریح کرد: بدون تردید هرچه مدح وارد به مقوله آواز باشد خیلی از انتقادات این روزهای به مجالس نوحه خوانی رفع می شود. حتما دوستداران موسیقی می دانند که استاد ابوالحسن صبا در دهه اول محرم کلاس های خود را تعطیل می کرد و به شاگردان خود توصیه می کرد که به مجالس روضه خوانی بروند و در آنجا به  آواها و نواهای مداحان گوش دهند و چیزهای جدید یاد بگیرند. بنابراین نباید مرزبندی بین مداحی و خوانندگی قائل شد چرا که همین مرزبندی هاست که باعث مشکل و صف آرایی دو صنف کنار یکدیگر شده است.

خواننده آلبوم "خورشید" در بخش دیگری از صحبتهای خود خاطرنشان کرد: شناخت حوزه صدای هر خواننده این توانایی را می دهد که بتوانیم روی صدا مانور بدهیم. بنابراین بم خوانی و اوج خوانی بیهوده دال بر خوب بودن یک خواننده نیست. اینکه بتوانیم در جایگاه خود اثری را بخوانیم  می تواند برای خوانندگان مفید باشد.

مدرس در بخش پایانی صحبتهای خود با خطاب قرار دادن خوانندگان جوان گفت: ما هم اکنون صدای تعدادی از خوانندگان را می شنویم که گاه حرفهای آخر ابیات ترانه ها و شعرهایشان خورده می‌شود و به گوش ما نمی رسد و این یک اشکال بزرگ است که ما آن را در صدای دوستان جوان می شنویم. از سوی دیگر ما می بینیم که خوانندگانی چون محمد اصفهانی وقتی کلامی را به می خواند همه کلمه ها و حرف ها به خوبی شنیده می شود و این به خاطر تسلطی است وی از جوانی به دلیل قرائت قرآن کریم داشته است. اینها همه ظریف کاری هایی است که اجرا را زیبا می کند و اصلا هم ادا نیست.

هجوم عاطفه ها به شعر و ترانه

ناصر فیض شاعر و ترانه سرا هم در این برنامه موسیقایی ویژه محرم و صفر که اجرای آن بر عهده آرش نصیری بود، گقت: چقدر خوب است کسانی که این روزها کار موسیقی مذهبی می کنند  شعر و ترانه را فدای عاطفه نکنند، البته که مرثیه باید عاطفی باشد اما ما می بینیم در بسیاری از این موارد این هجوم عاطفه به قدری زیاد می شود که ما متوجه ظرافت ها در ترانه و ملودی نمی شویم.

این ترانه سرا با انتقاد از برخی شعرها و ترانه های مذهبی توضیح داد: متاسفانه برخی از ترانه ها در شان و شخصیت شهدای کربلا نیست. ما باید بدانیم که این شخصیت های ارزشمند در هر سنی آن قدر بزرگ و والا هستند که نباید تا این حد از کلمات محاوره ای استفاده کنیم. حتی کار به جایی رسیده ما در بسیاری از اشعار نمی دانیم این نگاه چه نگاهی است و شاعر چه شخصیتی را مورد نظر قرار داده است. این عاطفه ای که دوستان از آن می گویند عاطفه زمینی نیست که بخواهیم آن را دست کم بگیریم.

براساس این گزارش علی عرب، مهدی عبدلی، رضا احمدی، مهدی تفکری، مهدی عبدلی، رامین عباسی، شهاب مظفری، نیما نودهی، حامد محضر نیا خوانندگانی بودند در این مراسم برنامه های خود را اجرا کردند.