به گزارش خبرگزاری مهر، این نشست عصر روز گذشته با حضور دکتر محمود مطهری نیا و حجت الاسلام جهان به عنوان منتقد و حجت الاسلام پورامینی به عنوان نویسنده کتاب در فرهنگسرای اندیشه برگزار شد. این سلسله نشست ها با همکاری کانون اندیشه جوان و فرهنگسرای اندیشه در روزهای دوشنبه و هر دو هفته یکبار برگزار می شود.
کتاب «تافته جدا بافته» با زیر عنوان «نقد باورهای سلفی وهابی» روایتی داستان گونه در قالب نامه و گزارش است. نویسنده در این اثر به تقابل میان تفکر اصیل شیعی و جریان نوپای سلفی می پردازد. پورامینی با محور قرآن، شش موضوع را مطرح و با اشاره به انحراف سلفیان وهابی در باور و رفتار از سنت نبوی (ص)، سعی می کند حقیقت را به نمایش بگذارد.
شخصیت محوری این کتاب یک جوان شیعه به نام «احسان» است که از نگاه پدر، همسر، روحانی، استاد و هم سفرش در موقعیت های مختلف توصیف می شود. تجسیم و تشبیه، توحید و شرک، توسل، شفاعت، زیارت و تبرک از موضوعاتی است که نویسنده به آن ها پرداخته است.
حجت الاسلام پورامینی به تاریخ اسلام اشاره کرد و گفت: «تفکرات و گرایش های مختلفی در تاریخ اسلام در برابر اسلام راستین و ناب که ائمه اطهار (ع) آن را نمایندگی می کردند، قرار گرفتند. و تفکری که داعیه دار شد و با قدرت گره خورد و سبب تثبیت آن در برخی مواقع شد، تفکر اموی بود.» .
وی ادامه داد: «حاکمیت امویان باعث شد این تفکر در بعضی از مقاطع تثبیت شود. برخی از خلفای عباسی هم - نه همه آنها - مثل متوکل عباسی تلاش کردند با تقویت اهل حدیت به خصوص احمد ابن حنبل این تفکر حاکم باشد. ما در مقطعی ظهور و بروز حنابله افراطی را داشتیم که بعدها زوال یافت تا دوره ابن تیمیه».
پورامینی ادامه داد: «ابن تیمیه در شام رشد کرد و شاگردانش تفکر او را گسترش دادند. پس از زوال او و تفکراتش، محمد بن عبدالوهاب در در قرن سیزدهم و در حجاز این تفکر را باز مطرح کرد.»
وی سپس به ویژگی های این تفکر پرداخت و گفت: «این ها نسبت به متن بسیار ظاهرگرا هستند. به شدت تاویل گریز هستند و تنها به ظاهر آیات و حدیث تاکید دارند. به شدت عقل ستیزند، حالا ممکن است در زندگی روزمره ممکن است به عقل بها بدهند اما الهیات، اعتقادات و معارفشان اصلا به عقل توجهی ندارند.» به یکی از مهم ترین ویژگی های این گروه ها اشاره کرد و گفت: «آن ویژگی که در واقع مرز بین این ها و برادران اهل تسنن محسوب می شود این است که این ها دشمنی خودشان را نسبت به اهل بیت (ع) کتمان نمی کنند. به خصوص مرجع فکری این ها ابن تیمیه در کتابش به شدت فضیلت های امیرالمونین را زیر سوال می برد و در برابر تلاش می کنند برای بنیان گذاران این تفکر مثل معاویه و یزید فضیلت تراشی کنند.»
پورامینی در بخش دیگری از سخنانش به علت تالیف کتابش اشاره کرد و گفت: «این کتاب به چند انگیزه تالیف شد. اول اینکه آمد و شد جوانان و به خصوص جوانان ما به سرزمین وحی سبب می شد که آن ها با شبهاتی مواجه شوند. که البته این هم اتفاق مبارکی است چرا که شبهه می تواند گذرگاه خوبی باشد.».
وی سرمایه گذاری و تبلیغات سنگین سلفی ها برای ایجاد شبهه در جوانان را مهم دانست و سپس به دلیل دوم تالیف کتابش اشاره کرد و گفت: «آنها همچنین شبکه های اجتماعی و مجازی متنوع و متعددی را در یک دهه گذشته ایجاد کرده اند. به خصوص ادبیات آنها نسبت به قبل که مثلا می دادند به دست یک برادران افغانی تا ترجمه کند و ادبیات فاخری نبود، تغییر کرده و جذاب و فاخر شده است. و این دلیل دوم بنده برای انجام این کار در این قالب ها بود».
حجت الاسلام جهان در بخش بعدی این نشست به تقابل جدی اندیشه ها با یکدیگر در عصر جدید اشاره کرد و گفت: «در این عصر شاید دوره وسایل جنگی به پایان رسیده و در حال حاضر رسانه جنگی ترین ابزاری است که می توانیم داشته باشم. اگر شکل های مختلف هنر را در عصر حاضر به عنوان سرنیزه ابزار جنگ در نظر بگیریم، ادبیات داستانی و به طور کلی ادبیات می تواند شاخصه اصلی انواع هنرها است».
وی ادامه داد: «در چنین شرایطی گروه های مختلف مسلمان به سمت ابزار جدید حرکت کرده اند. ما الان اولین چیزی که در میان مسلمان ها می بینیم راه اندازی شبکه های اینترنتی و تلویزیونی مختلف است. مهم ترین حرکتی که انجام شده و اتفاقا شیعیان در بین مسلمانان سردمدار این مسئله بودند نوع جدیدی از نگارش مطالب دینی است».
حجت الاسلام جهان با این مقدمه وارد بحث کتاب شد و گفت: «آقای پورامینی تشخیص داده اند که می توانند با نحوه ای از نگارش وارد این بحث ها شوند. اتفاقا این بحث ها هم بحث های اساسی جهان اسلام هستند.» او چند پرسش را مطرح کرد و گفت: «آیا این کتاب کتاب ادبی هست یا نه؟ آبا نویسنده توان این را داشته است که یک کتاب ادبیاتی ارایه بکند و وارد دنیای مدرن بشود یا نه؟ اگر قرار است ما وارد دنیای مدرن شویم باید ابزار جدید را به دست آوریم و شاخص ترین ابزارها ادبیات است».
وی سپس به انتقاد از شیوه نگارش کتاب پرداخت و گفت: «آیا این اثر ادبی توانسته معیارهای اثر ادبی را رعایت کند؟ آیا توانسته شواهدی مبنی بر اینکه ادبی است ارایه دهد؟ می بینیم در بعضی از مسایل به مشکل برمی خوریم. راوی گم شده است. عناصر ادبی در این کتاب مثل شخصیت، کشمکش، فراز و فرود و زمان و مکان نیاز به چکش کاری دارد».
وی ادامه داد: «شخصیت ها بسیار زیاد هستند و بعضی از این شخصیت ها اصلا تحلیل نمی شوند. بعضی از این شخصیت ها فقط اسمشان آورده می شود. یک شخصیت محوری مثل مریم همسر احسان که یک فصل را به خود اختصاص می دهد، این شخصیت گم است و تغییرات آن معلوم نیست».
محمود مطهری نیا در بخش دیگر هشتمین نشست از سلسله نشست های «دوشنبه های کتاب اندیشه» سخنانش را با ارایه نقاط قوت کتاب آغاز کرد و گفت: «قلم کتاب قلم روان و خوبی است و عبارات ثقیل در متن دیده نمی شود. جنبه های وحدت را در این کتاب خیلی خوب مدنظر داشته اند و توهین به اهل سنت و خلفا اصلا در آن وجود ندارد. در حالی که می توانید سایت و کتاب ها و مطالبی را در جاهای دیگر ببینید که بین اهل سنت و وهابیت تفکیک قایل نمی شوند و اولین چیزی که سراغ آن می روند مسایل آشوب زا و فتنه زا است».
وی ادامه داد: « پور امینی در این کتاب تلاش خوبی داشته اند برای پاسخگویی به شبهات. در واقع اهم شبهاتی که وهابی ها روی آن دست گذاشته اند در این کتاب به آن ها پرداخته شده است. یک ویژگی دیگر این کتاب استناد به منابع خوب جدید و قدیم است و درواقع مطالب نه صرفا سنتی است و نه خیلی جدید».
وی به ویراستاری کتاب اشاره کرد و گفت: «فیزیک کتاب و حروف چینی آن مناسب و کتاب کم غلط است. البته چند مورد ایرادات ویراستاری و تایپی داریم».
مطهری نیا به به انتقاد از قالب داستانی کتاب پرداخت و گفت: «داستان فضا و ادبیات خاص خودش را دارد. داستان جایگاه فوق العاده ممتازی دارد. شما ببینید الان نویسنده ای مثل دنیل براون صاحب اثری است که پرفروش ترین کتاب تاریخ بشر است.» او ادامه داد: «کارهای این آدم به خصوص سه گانه ای که درباره جریان فراماسونری (فرشتگان و شیاطین، راز داوینچی و نماد گمشده) نوشته است، کتاب با پشتوانه علمی خیلی وسیع و عمیقی نوشته شده است. ولی این قدر خط تعلیق داستان زیبا دنبال شده و فراز و فرودها و شخصیت پردازی ها خوب است که شما دوست ندارید کتاب روی زمین بگذارید».
مطهری نیا گفت: «طبیعتا ما وقتی می خواهیم یک کار ادبی را تعریف کنیم باید قابلیت رقابت با نمونه های مشابه خودش را داشته باشد ولی در این کتاب این را نمی بینیم. مطالب خیلی آشفته است و هر فصل می توانست یک کتاب جداگانه باشد».
حجت الاسلام پورامینی در بخش پایانی نشست به پاسخگوییِ بخشی از انتقادهای طرح شده پرداخت و گفت: «ما در قالب ادبی دچار فقر هستیم. اثر فاخری نداریم که جریان های وهابی را با استفاده از ادبیات داستانی برای مخاطبین جوان نقد کند. من تلقی ام این است که این یک شروع است».
پورامینی سخنانش را این جمله به پایان برد: «من در زمینه قالب نمی خواهم دفاعی داشته باشم. من داستان خوانده ام اما ادعا نمی کنم که اين اثر یک اثر داستانی است».
در پایان این نشست مراسم رونمایی از کتاب «تافته جدابافته» برگزار و کتابها به چند تن از حاضرین در مراسم اهدا شد.
نظر شما