به گزارش خبرنگار مهر، سعید حسام پور در نشستی که سه شنبه شب با موضوع بررسی نقش طنز در آثار احمد اکبرپور در شیراز برگزار شد با اشاره به تاریخچه طنز در ادبیات کلاسیک دنیا، خاطرنشان کرد: هنوز مجادله بر سر طنز نتیجه مشخصی به دنبال نداشته از این رو نمی توان تعریف دقیقی از طنز در ادبیات جستجو کرد.
وی جنبه های ساده تر طنز در ادبیات کودک و نوجوان را برشمرد و گفت: چون آثار اکبرپور افزون بر طنز حاوی مطایبه نیز هست ناگزیر به گسترش آثار وی به این مقوله نیز هستیم.
حسام پور کتاب های کشک های خفن و کشکول تحت ویندوز اکبرپور را دارای این ویژگی ها دانست و افزود: اگر لزوما این آثار را طنز بنامیم دارای مطایبه نیز هستند، چراکه این عنوان دقیقتری است که می توان وارد ادبیات کودک و نوجوان کرد.
این استاد ادبیات دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه آنچه در ادبیات فارسی طنز عنوان می شود با نمونه جهانی آن متفاوت است، خاطرنشان کرد: در ادبیات جهانی ناگزیریم به شیوه اروپایی آن را آیرونی بنامیم که شامل نادان انگاری و وارونه گرایی در داستان است.
طنز محصول تفکر انسان است
حسام پور با آیرونی دانستن رویدادها در آثار اکبرپور، طنز را محصول تفکر انسان عنوان کرد و گفت: زیراکه کمتر در رفتار دیگر موجودات یافت می شود. چراکه هر موضوعی که در آن تناقض باشد که انسان را به شگفتی وادارد ته مایه ای از طنز می تواند داشته باشد.
وی ادامه داد: تناقضی که در طنز و مطایبه نهفته از ویژگی های نهفته انسانی است.
عضو مرکز مطالعات ادبیات کودک دانشگاه شیراز رسالت نویسندگان حوزه طنز را مقدس عنوان کرد و گفت: رسالت نویسندگانی چون اکبرپور که به طنز می پردازند و مردم را می خندانند ارزشمند است. چون انسان از خندیدن انرژی تحلیل رفته خود را باز می یابد.
نقش ادبیات طنز در مراکز علمی و دانشگاهی ایران خالی است
وی جای گرایشی با عنوان ادبیات طنز را در مراکز علمی و دانشگاهی ایران خالی دانست و افزود: در جامعه ما که ظرفیت اندوه را حفظ کرده گمان می شود این موضوع بسیار ضروری است.
وی با نام بردن از بزرگان ادبیات ایران که طنز را در آثار خود بکار گرفته اند، گستره طنز و مطایبه را در ادبیات فارسی ایران را فراخ دانست و گفت: خیام به شکلی کوبنده از مردم زمان خویش با زبان طنز انتقاد می کند یا بویژه در آثار عبید زاکانی این موضوع نمود پررنگی دارد. گرچه نباید از طنزهای شگفت انگیز و هنری حافظ غافل شد که جان مایه طنز را خوب ادا کرده است.
حسام پور در این نشست که با حضور دانشجویان ادبیات و چهره هایی چون کاوه بهبهانی، سیروس نوذری و محمد کشاورز برگزار شد شکل پرداخت طنزهای اکبرپور را در کشک های خفن و کشکول تحت ویندوز را گوناگون توصیف کرد و افزود: این طنزهای به گونه ایست که از قصه تا کنکور یا طالع بینی را فرا می گیرد. از این رو آثار وی قالب های مختلف طنز را بکار گرفته اند.
کتاب های اکبرپور خیلی روشن به رفتارهای ما با ریشخند نگاه می کند
وی شگردهای نویسنده را در آفرینش طنز برشمرد و گفت: او در کتاب های یادشده خیلی روشن به رفتارهای ما با ریشخند نگاه می کند و با بازی که از خود بروز می دهد با رفتارهای خواننده شوخی می نماید. او افزون بر اینها با طنزی کنایی تکنیکی برای درهم شکستن تصویرهای خواننده بکار می برد. از این رو هنر نویسنده در این کتابها جنبه های مختلف و کنش های مخاطب را به نقد کشیده است.
حسام پور خاطرنشان کرد: افزون بر طنز کنایی که در آثار اکبرپور پررنگ است، اغراق هم در نوشته های او بارز است.
وی بینامتنیت حاکم بر این کتاب ها را رندانه و زیرکانه عنوان کرد و گفت: به ویژه در افسانه های چاچالک، اکبرپور گریزی به داستان دون کیشوت اثر سروانتس زده تا یادآور قهرمان بازی های او نیز باشد.
حسام پورافزود: در هم آمیختن عناصر بسیار کهن با مولفه های نو در این آثار نشان از موفقیت نویسنده داشته که اکبرپور به خوبی از پس آن برآمده است.
وی نقدهایی نیز به آثار اخیر نویسنده نیز وارد دانست و خاطرنشان کرد: او گاهی در بکارگیری واژه ها به نحوی استواری و یکدستی را رعایت نکرده بنابر این احساس می شود به نسبت واژگان بکار رفته، فرودی در آنها دیده می شود. افزون بر این، گاهی به خاطر استفاده بیش از اندازه از عنصر تکرار برخی بخش ها به کار نمی چسبد.
از جانب کودک درونم نمی نویسم
اکبرپور نیز در این نشست، نبود توافقی قطعی درباره طنز را مورد اشاره قرار داد و نوشتن تجربیات کودکانه در قالب آثار ناشی از کودک درون خود را رد کرد و گفت: ذهنیتی که در اینباره وجود دارد به این شکل نیست چون به هیچ یک اعتقادی ندارم.
وی با اشاره به اینکه پدر داستان نویسی کودکان جهان هم از نوشتن برای کودکان متنفر بود، افزود: هانس کریستین اندرسون که دویستمین سالگردش را جشن می گیریم آنچنان از اینکه نویسنده کودک و نوجوان خوانده شود راضی نبود.
نویسنده کتاب سه سوت جادویی، تصریح کرد: من به عنوان نویسنده کتاب های کودک و نوجوان لزومی ندارد مرتب روان شناسی بخوانم چون کودکان و نوجوانان امروزه توانایی چالش و پذیرش همه چیز را دارند. از این رو من به کودک در آثارم کمتر دروغ می گویم چراکه آنها آگاه به همه امورند.
وی با اذعان به اینکه در بخش هایی از کشکول تحت ویندوز زیاده گویی را قبول دارد، گفت: از این روست که در جلسات نقد و بررسی آثارم همیشه تلاش می کنم برای روشن شدن ایرادها و نواقص کارم همواره یک منتقد مخالف درکنارم حضور داشته باشد.
در ادامه این نشست افزون بر اینکه بخشی از خوانندگان کودک و نوجوان کتاب های اکبرپور به همراه حاضران به پرسش و پاسخ پرداختند.
نشست بررسی نقش طنز در آثار احمد اکبرپور توسط موسسه فرهنگی و هنری دریچه ای به دانش نوین با همکاری ارشاد فارس برگزار شد.
نظر شما