محمد رضا قوسيان مقدم در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه تنش‌های محیطی مهمترین عامل کاهش عملکرد محصولات زراعی و باغی به شمار می رود اظهارکرد: کاهش نزولات آسمانی در دشت چناران در دهه گذشته باعث شده آب به عنوان مهمترین عامل محدود کننده تولید محصولات کشاورزی در شهرستان چناران به حساب آید.
کاهش 30 درصدی بارش‌ها نسبت به دوره‌های آماری ده ساله در چناران
وي افزود: کاهش جدی و معنی دار آورده رودخانه‌های دائمی و فصلی شهرستان، کاهش آبدهی چشمه سارها، قنوات و پایین افتادن سطح سفره آب‌های زیر زمینی دست آورد کاهش حداقل 30 درصدی بارش‌ها نسبت به دوره های آماری ده ساله است.
کارشناس ارشد کشاورزی وي ادامه داد: دشت چناران مشهد علاوه بر تاثیرات منفی کاهش بارش‌های سالانه، در چهار دهه گذشته، شاهد افزایش بی‌رویه برداشت‌های آب از مخازن زیرسطحی بواسطه ایجاد چاههای غیر مجازکشاورزی، دامداری وصنعتی، گسترش مجتمع‌های صنعتی بزرگ با تعداد زیاد واحد تولیدی، افزایش مصرف شرب (متاثر از رشد جمعیت کلان شهر مشهد) و... بوده است.
وي بيان داشت: تامین قسمت اعظم آب شرب مشهد تامین آب مورد نیاز صنایع ایجاد شده در محور مشهد چناران و آب مورد نیاز شهرک‌های صنعتی ایجاد شده (حداقل چهار شهرک) از جمله مصارف اصلی آب منطقه بعد از بخش کشاورزی است.
کسری سالانه 100 میلیون متر مکعبی آب دشت چناران و مشهد
قوسيان مقدم گفت: در جلسات تخصصی متعددی عنوان می‌شود سالانه شاهد 100 میلیون متر مکعب کسری مخزن آب در دشت چناران و مشهد هستیم این هشدار بزرگی برای تمام ساکنان این خطه سر سبز است اگر نتوانیم آب را درست مدیریت کنیم در آینده ای نه چندان دور با بحران جدی آب رو برو خواهیم بود.
مدير جهاد كشاورزي چناران افزود: در مطالعه برنامه های دولت یازدهم در فصل آب، توجه جدی دولت و مجلس در بودجه سال 1393 به این فصل مهم و حیاتی کاملا مشهود است امید است با تخصیص اعتبارات سال 1393 شاهد کاهش بحران در این بخش باشیم.
وي افزود: آب اصلی‌ترین عامل تولید در بخش کشاورزی است و بقا بخش کشاورزی، دام و صنایع وابسته به آن و اشتغال این بخش بزرگ بستگی به آب و مدیریت صحیح آن دارد کاهش آب در واحدهای کشاورزی علاوه بر کاسته شدن از سطح زیر کشت عملکرد در واحد سطح را نیز کاهش جدی می دهد.
اصلاح روش های آبیاری و اجرای الگوی کشت در دستور کار
وي ادامه داد: متولیان بخش کشاورزی به عنوان یکی از مصرف کنندگان اصلی آب بر خود تکلیف می دانند با مدیریت صحیح و جامع در حوزه اختیارات خود علاوه بر اصلاح روش های آبیاری متناسب سازی الگوی کشت و بکارگیری الگوهای موفق کشاورزی حفاظتی را در دستور کار خود قرار دهند.
وي بیان كرد: مسئولین شهرستان چناران در دهه گذشته اقدامات زیر بنایی موثری را در حوزه های مختلف مربوط به آب انجام داده اند که البته با تحقق صدر صدی آن می‌توان به آینده آب و کشاورزی در چناران امیدوارتر شد.
انجام مطالعات ایجاد دو سد بر روی روخانه های دائمی شهرستان
وي يادآور شد: احداث سد ارداک و اخذ سهم منطقه چناران برای آبیاری مزارع در روستاهای شمال شرقی دهستان بیزکی از توابع بخش گلبهار، تصویب اختصاص یک متر مکعب در ثانیه آب تصفیه شده از تصفیه خانه مشهد به دشت چناران برای آبیاری محصولاتی که مصرف مستقیم انسانی ندارد، تصویب انجام مطالعات ایجاد دو سد در مناطق رادکان و فریزی در روی دو روخانه دائمی شهرستان نیز از آخرین اقدامات موثرکشوری در این حوزه بوده است نقش مسئولین از نماینده محترم و سخت کوش، فرماندار فهیم، ائمه محترم جمعه شهرستان تا مسئولین اجرایی ادارات در پیگیری این اقدامات برکسی پوشیده نیست.
قوسيان ادامه داد: بخش کشاورزی شهرستان با همت همه بهره برداران و کارشناسان خدوم در سه محور در حوزه آب اقدامات موثری را انجام داده است که به گوشه ای از آن اشاره می شود.
وي افزود: در دهه گذشته بخش کشاورزی شهرستان با استفاده از اعتبارات تملک دارایی، اعتبارات ملی و خشکسالی پروژه‌های شاخص عمرانی را با تکیه بر اصلاح روش‌های آبرسانی، آبیاری و جلوگیری از هدر رفت آب انجام داده است.
جلوگیری از هدر رفت 20 میلیون متر مکعب با اجرای مسیرهای انتقال
وي ادامه داد: بیش از 295کیلومتر مسیرهای انتقال آب از منبع تامین آب تا مزرعه به لوله‌های انتقال آب یا کانال‌ها بتونی مجهز شده است با انجام این پروژه‌ها سالانه از هدر رفت بیش از 20میلیون متر مکعب آب که درمسیر انتقال به مزرعه هدر می‌رفت جلوگیری شده است.
مدير جهاد چناران بيان داشت: در دهه گذشته بیش از 8430 هکتار از اراضی شهرستان تحت پوشش شبکه های ابیاری تحت فشار قرارگرفته است شبکه‌های ایجاد شده علاوه بر ایستگاه پمپاژ و خطوط انتقال آب در مزرعه در اکثر قریب به اتفاق پروژه ها استخر ذخیره آب نیز ایجاد شده است.
وی افزود: جایگزینی شبکه های آبیاری تحت فشار باروش‌های معمولی آبیاری راندمان مصرف آب را از 50 درصد در بهترین شرایط به 95درصد می‌رساند که سالانه بیش از 34 میلیون مترمکعب صرفه جویی در مصرف اب تحقق یافته است.
لایروبی و مرمت بیش از 121 رشته قنات
وي گفت: در همین راستا می توان از لایروبی و مرمت بیش از 121 رشته قنات ساخت 64 باب استخر و تسطیح بیش از 1180 هکتار از اراضی کشاورزی ساخت بند بتونی گلمکان نیز در طول ده سال گذشته نام برد.
مدير جهاد كشاورزي چناران تصريح كرد: اقدامات موفق اداره منابع طبیعی و ابخیزداری در ترمیم و ساخت بندخاکی جمع آب، احداث پروزه عظیم پخش سیلاب جمع آب، ایجاد ده‌ها بند خاکی ساخته شده در سرتاسر نقاط شهرستان از جمله اقدامات عمرانی در حوزه جلوگیری از هدررفت آب در چناران میباشد.
قوسيان افزود: از آنجا که طراحی و اجرای الگوی کشت شهرستان دراواخر دهه اخیر عملیاتی شده است در الگوی مذکور در شرایط بهره اقتصادی مساوی گیاهانی با مصرف آب کمتر در الویت قرار گرفته است در چهار سال گذشته در کشت های بهاره گیاهان زراعی با مصرف آب کمتر همانند ذرت جایگزین سایرمحصولات شده است.
استفاده و جایگزینی کشت های با مصرف آبی کم در شهرستان
وی افزود: در کشت های پاییزه با توجه به محدودیت شدید آب در منطقه ارقام گندم با نیاز آبی بالا همانند کاسکوژن از 80 درصدسطح زیر کشت درسال زراعی 88-89 به 38 درصد در سال 92-93 رسیده و ارقامی با نیاز آبی کمتر و کیفیت نانوایی بیشترجایگزین شده است در محصولات باغی نیز با توجه به نیاز آبی کمتر هسته داران از دانه داران الگوی کشت باغی شهرستان نیز در حال تغییر به سمت جایگزینی هسته داران می باشد.
وي افزود: یکی از روش های صرفه جویی در مصرف آب اصلاح روش های آماده سازی بستر تولید با تکیه براستفاده بهینه از رطوبت خاک و جلوگیری از تبخیر از سطح زمین است، در این راستا ترویج کشت های حفاظتی با کمترین خاک ورزی و نگهداری بقایای گیاهی سال قبل و استفاده از کودهای حیوانی خشک شده با کارکرد مشترک تغذیه ای وحفظ رطوبت است.
لزوم اقدامات پایدار در خصوص استفاده از سیلاب های بهاری
وی عنوان کرد: در چهار سال گذشته سطح کشاورزی حفاظتی(استفاده از ادوات کم خاک ورز) شهرستان از 3.5هکتار در سال 88 به بیش از سه هزار هکتار در سال 92 در تمام محصولات رسیده است در این روش با استفاده صحیح و به هنگام از ادوات کم خاک ورز رطوبت موجود در خاک بیشتر حفظ شده و سایه انداز ایجاد شده در اثر وجود بقایای گیاهی از تبخیر جلوگیری می کند.
وي اظهار داشت: اقدامات انجام پذیرفته با حمایت تمامی بهره برداران بخش کشاورزی و کارشناسان سخت کوش مجموعه های تخصصی تحقق یافته است.
قوسيان گفت: با عنایت به برنامه ریزی منسجم و هدفمند در دولت یازدهم در خصوص حمایت از تولیدات بخش کشاورزی و مولفه های موثر در آن شاهد انجام اقدامات پایدارتری در خصوص استفاده از سیلاب های بهاری و ذخیره سازی ان با ایجاد سد های ذخیره ای و اصلاح روش های ابیاری در مزارع باقیمانده باشیم.
نظر شما