روایت تاریخ از هزاره‌های دوم و سوم تا امروز در موزه‌های استان مرکزی

به گزارش خبرنگار مهر، تعطیلات نوروز برای آنانی که به گردش و سفر علاقمند هستند فرصتی است برای دیدن نقاط مختلف ایران تا علاوه بر تفریح در هوای بهاری، اندوخته ای از دیده ها و شنیده های خود ره توشه بازگشت به دیار خود کنند.

آثار باستانی، تاریخی، عمارت ها، بناها و اشیای بجا مانده از نیاکانمان همه نشان دهنده هویت و فرهنگ غنی ایرانی و ذوق و سلیقه آنان است که به وفور در 14 موزه استان مرکزی می توان دید، آثاری که نشان می دهد از دوران پارینه سنگی تا دوره های مختلف تاریخ در خطه استان مرکزی و در قلب ایران مردمانی زیستند که به غایت مسیر رشد و تعالی را طی کردند.

آداب و رسوم، پوشش، اشیاء، روایت داستان ها، قصه ها وافسانه های مربوط به آداب و رسوم گذشته زندگی نیاکانمان و انتقال سینه به سینه آنها  همگی امروزه در مجموعه ای به نام موزه جمع آوری شده است و موزه ها را که خود عمارت یا بنایی تاریخی و شاهدی واقعی بر سبک زندگی گذشتگان هستند را به مکان و مامنی امن برای حراست از این آثار و اصالت ایرانی تبدیل کرده است.

استان مرکزی جزو استان های دارای آثار تاریخی و بناهای قدیمی، همچنین اشیاء عتیقه و آداب و رسوم مختص منطقه خود است که هر ساله در ایام نوروز مورد توجه و بازدید گردشگران بسیاری از سراسر کشور و حتی دنیا قرار می گیرد که برخی موزه های آن بیش از سایر موزه ها دارای بازدیدکننده است.

حمام موزه چهارفصل اراک

حمام چهار فصل اراک بزرگترین حمام ایران است که در دوران قاجار در عراق عجم یا همان اراک امروزی توسط یک خیر بنا شد، حمامی که نشان از توجه مسلمانان به ادیان دیگر بوده و خزینه های آن در قالب حمام مردانه و زنانه مسلمانان، ارامنه و یهودیان بوده است، حمامی با وسعت 1600متر که اکنون به موزه ای برای دیدار با آداب و رسوم کهن اراک و آثار باستانی و تاریخی آن تبدیل شده است.

پله های پر از پیچ و خم و بلند آن، کاشی های منقش به نقوش حیوانات، گلها و پرندگان، حوضچه های بی ریا و زلال آب همه و همه نشان از ذوق و سلیقه نیکانمان دارند.

 حمام گرم دیروز امروز به جایی برای دیدن نمادهایی از شغل های به تاریخ سپرده شده را با لباس های دوران های مختلف آبا و اجدادیمان را میزبان است.

شغل هایی همچون حلاج(پنبه زن)، دلاک(آرایشگر)، حداد(آهنگر) و... که شاید الان دیگر فرزندانمان با نام این شغل ها هم بیگانه باشند.

در کنار موزه چهارفصل، موزه حسن پور با آثار هنری و با توجه به اینکه در یکی از گذرهای بازار اراک قرار دارد هر ساله مشتاقان زیادی از آن بازدید می کنند.

گذری در این حمام تاریخی حمامی که روزگاری با تمام آداب و رسوم منسوخ شده امروزی پذیرای مردم بی آلایش آن روزگاران بوده است می تواند برای لحظاتی کوتاه و در چشم برهم زدنی انسان را سوار بر ماشین زمان از دوران های مختلف تاریخ کشور دوره ایلخانی، صفوی، ساسانی، عباسی، قاجار و...به دوره دیگر ببرد.

آئین جشن حنابندان در حمام، وسائل حمام آن دوران، دستکش و کلاه پشمی قاجار که سوز و سرمای زمستان های پر برف آن دوران را به تصویر می کشد.

کتیبه های منقش با خط پهلوی، اسناد ازدواج شاید صدها سال پیش،حمام اقلیت های مذهبی، عکس های ناصرالدین شاه در نقاط دیدنی استان مرکزی همه و همه فرهنگ غنی ایرانی، حفظ هویت و علاقه به گذشته مان را یکجا در دل خویش جای داده است.

گنبد چهار سوق موزه گنبدی و حافظ ارزش های مردم ساوه

بنای گنبدی شکل و تاریخی موزه گنبد چهار سوق شهر ساوه از توابع استان مرکزی واقع در جنوب غربی خیابان فلاحت (سلمان ساوجی) و در جنوب مسجد انقلاب و آب انبار چهار سوق این شهر که در گذشته بواسطه چهار دالانش به چهار بازار راه می یافته، امروزه به یکی از مکان های دیدنی این شهر تبدیل شده است.

وجود هشت پنجره نورگیر در بدنه این بنا و گنبد دارای پلان دوازده ضلعی که روزگاری تکیه های برگزاری مراسم عزاداری اباعبدالله الحسین(ع) بوده و شاهدی بر انجام ورزش ها باستانی توسط پهلوانان قدیمی شهر ساوه تلقی می شده امروزه با تبدیل به موزه ای تاریخی به عنوان مکانی برای حفظ هویت مردم شهرستان ساوه در پیشانی این شهر قدیمی خودنمایی می کند.

گنبد چهار سوق ساوه یادآور ورزش های پهلوانی و زورخانه ای گذشته نه چندان دور ایرانیان است که امروزه متاسفانه کمتر توسط جوانان مورد توجه واقع می شود و باید دلیل این امر را در لابه لای زندگی ماشینی توام با تکنولوژی و عدم توجه بزرگترها به پیشینه خویش جستجو کرد.

اسماء متبرکه نوشته شده به خط کوفی بنایی و کاشی کاری و گچبری های زیبای این بنا، ذوق و سلیقه و هنر معماری ایرانیان را به رخ می کشد و نشان از ذوق و هنر ایرانیان در اعصار مختلف دارد.

ورود به این بنا و موزه چشم ها را با اشیایی همچون کتب خطی و دست نویس، ظروف مسی و سفالی، قفل های قدیمی که در گذشته محافظان خانه های پدرانمان بودند و امروزه با ورود تکنولوژی جای خود را به دزدگیرهای مدرن داده اند، آشنا می کند.

وجود پیکرک هایی با پوشش های مختلف مردم ساوه در دوران صفوی از زیبایی های دیگر این موزه بشمار می رود که می تواند در چشم  برهم زدنی سبک زندگی مردم ساوه در گذشته را به تصویر بکشد.

بنای گنبد چهار سوق بنایی با قدمتی طولانی و باقی مانده از دوران صفوی در شهرستان ساوه است که امروزه مکانی مطمئن برای معرفی هنر مردم این شهرستان به دیگران شده است.

مجموعه موزه مسجد جامع ساوه

این موزه نیز یکی از بناهای تاریخی شهرستان ساوه است که دوره تاریخی آن به دوران آل بویه تا قاجار باز می گردد و جزو بناهای مورد توجه مردم این شهرستان قرار می گیرد، این مجموعه معرف ویژگی های تاریخی و معماری مسجد جامع ساوه است.

مجموعه موزه مسجد جامع ساوه از معماری زیبای دوران آل بویه و قاجار بهره مند شده که ورود به این مجموعه و نگاهی کارشناسانه به معماری صورت گرفته در آن تفاوت معماری و هنر ساختمان سازی آن دوران را با عصر کنونی به خوبی نشان می دهد.

مجیدی یکی از بازدیدکنندگان از موزه چهارسوق ساوه، به خبرنگار مهر، می گوید: گنبد چهار سوق ساوه از بناهای قدیمی این شهرستان است که بین مردم ساوه از اهمیت بسیاری برخوردار است و اکثریت مردم این شهرستان حتی جوان ترها هم با این بنا آشنایی دارند.

وی علت محبوبیت این بنا در ساوه را قدمت و ارزش والای آن برای بزرگترها می داند و می افزاید: من فکر می کنم پدرها و مادرها در پررنگ کردن اهمیت این بنای تاریخی برای جوان تر بسیار خوب عمل کرده اند و توانسته اند به درستی بچه هایشان را با این بنا و اهمیت آن بواسطه ی آثاری تاریخی و ارزشمند آشنا کنند.

این کارمند ساوه ای یادآور می شود: حفظ بناها و عمارت های تاریخی در هر مکانی می تواند در آشنایی نسل نوجوان و جوان با زندگی گذشته و هویت خویش موثر واقع شود.

مجیدی همچنین به مجموعه مسجد جامع ساوه نیز اشاره می کند و می گوید: این بنا هم جزو بناهای مورد توجه مردم ساوه است که به لحاظ واقع شدن در مکانی مقدس، همواره مورد احترام مردم این شهرستان بوده است.

موزه مردم شناسی آشتیان گذرگاهی بر فرهنگ مردم آشتیان

آشتیان از شهرهای فرهنگی و تاریخی استان مرکزی است، موزه مردم شناسی واقع شده در خانه تاریخی میرزا هدایت الله متین دفتری و متعلق به دوره قاجار این شهرستان از مکان های دیدنی و تاریخی آشتیان بشمار می رود که هنر خوشنویسی هنرمندان این سرزمین و شیوه زندگی مردمان آن را به خوبی در خود حفظ کرده است.

ورود به این مکان و بنای تو در تو، گذرگاه مناسبی برای معرفی سبک و شیوه زندگی گذشتگانمان در اتاق های شاه نشین، آب انبار و مطبخ است. عبور از اتاق های قدیمی این بنای تاریخی، چشم هر بازدیدکننده ای را به 150 قلم اشیای تاریخی همچون سکه های دوره ایلخانی، قاجار و پهلوی، گلدان های فلزی که هنر هنرمندان ایرانی را نشان می دهد، پیه و هنرهای سنتی و دستی مردم این سرزمین همچون رودوزی سنتی و گلیم دست بافت خیره می کند.

زیرزمین این بنا امروزه به نمایشگاه عکسی از مکان های تاریخی این شهر و بزرگان آن تبدیل شده که ورود به این زیرزمین زمان مناسبی برای آشنایی نسل جوان با  بزرگان شهر آشتیان تلقی می شود.

 موزه نسخ خطی و مرکز اسناد آشتیان (خانه معتمدالایاله) نیز موزه تخصصی نسخ خطی است که در سال 90 در خانه معتمدالایاله از بناهای مربوط به دوره قاجار تاسیس شده و آثاری همچون کتب خطی و چاپ سنگی، اسناد تاریخی شامل بیع نامه، عقد نامه و ... را در خود جای داده است.

این موزه فرصتی مناسبی برای مرور هنر گذشتگانمان بخصوص هنر خوشنویسی را برای نوجوانان و جوانان ایجاد کرده است تا با هنرمندان خوشنویس این سرزمین بیشتر آشنا شوند، موزه مذکور نمادی از خوشنویسان استان مرکزی است که بزرگان بسیاری را در این زمینه به کشور معرفی کرده است.

موزه خط و نقوش و مردم شناسی تفرش، کتابچه ی سرنوشت آب انبار بلور تفرش

تفرش از شهرهای استان مرکزی و زادگاه بزرگان و شخصیت های تاثیرگذاری در رشد و پیشرفت ایران عزیز است، این شهرستان زیبا و خوش آب و هوا دارای مناطق سرسبز و دیدنی بسیاری است که در ایام تعطیلات به ویژه در ایام نوروز تفریحگاه مناسبی برای گردشگران بشمار می رود.

عبور از گردنه های سرسبز و دره های زیبا و جاده سبز و کوهستانی تفرش مسافران را به سمت شهرستانی که مهد پرورش بزرگان بسیاری در کشور است سوق می دهد.

بنای تاریخی آب انبار بلور تفرش از آثار تاریخی دوره قاجار این سرزمین مفاخر پرور است که امروزه با عنوان " موزه خط و نقوش و مردم شناسی" در پیشانی این شهر خودنمایی می کند و هنر بزرگان این سرزمین را به تصویر می کشد.

این موزه بنای تاریخی با معماری بسیار زیبای دوران قاجار است که هنر معماری ایرانیان را در دل دارد؛ معماری به عنوان یکی از هنرهای اصیل ایرانی از دوران های گذشته است که در آب انبار بلور تفرش به خوبی دیده می شود، بنای این موزه یکی از بناهای قدیمی دوران های گذشته مردم این شهرستان است که امروزه با دو بخش بازارچه صنایع دستی بومی و بخش مردم شناسی در این شهرستان به مکانی دیدنی برای گردشگران تبدیل شده است.

آب انبار قدیمی شهرستان تفرش که روزگاری آب آشامیدنی مورد نیاز مردم را تامین می کرده امروزه جایگاهی برای ایجاد اشتغال جوانان تفرشی و مکانی مناسب برای معرفی سبک و شیوه زندگی مردمان آن دوران و جایگاهی برای معرفی هنر صنایع دستی تفرش تبدیل شده است.

بخش دیگری که در این موزه جلب توجه می کند بخش مردم شناسی است، پیکرک هایی با پوشش های بومی مردم تفرش در دوران های دور و نه چندان دور که آداب و رسوم و نوع پوشش مردم این خطه را در خود جای داده اند.

موزه مشارکتی فرهنگ و هنر تفرش

موزه مشارکتی فرهنگ و هنر تفرش نیز از موزه هایی است که در دوران معاصر و با هدف ایجاد مرکزی فرهنگی در مرکز فرهنگی نصیر این شهرستان و در تاریخ 15 / 11 / 1390 تاسیس شده است.

در این موزه آثار هنری هنرمندان رشته های مختلف شهرستان تفرش برای بازدید علاقمندان در معرض دید قرار گرفته است و بخش دیگری از موزه نیز به معرفی مفاخر و بزرگان تفرش می پردازد.

....

گزارش: طاهره قهیه ای / شکوفه راستین