به گزارش خبرنگار مهر، نگاره ها یا هنرهای صخره ای، شناسنامه یا سندهای دست اولی هستند که نمادی از هویت ملی هر دیار محسوب شده و کهن ترین آثار هنری و تاریخی به جای مانده از گذشتگان آن دیارند که در خود اسرار کشف نشده فراوانی دارند.
این آثار بهترین سامانه هایی بوده که انسان های گذشته از طریق آنها ادامه حیات داده و با یکدیگر و جوامع بشری سخن گفته و ارتباط برقرار کرده اند.
سنگ نگاره "شتر سنگ "در کنار راه مشهد به شاندیز و نزدیک روستایی به نام “درخت بید” قرار دارد و شامل سنگ های بزرگی با نقوشی از قبیل شیر، بز کوهی، گاو، میش و انسان های شکارچی است که قدمت آن را می توان به دوران نوسنگی نسبت داد.
نقوشی که مملو از رمز و راز های فراوان است
نقوش آن احتمالا بر گرفته از تجربیات عینی و باورها و اعتقادات و نگرش پیشینیان به محیط زیست است و برای حکاکی روی این سنگ از جسمی سرتیز استفاده شده است.
بیشترین نقوش این سنگ نگاره مربوط به طرح حیوانی از جمله بز کوهی، شتر دو کوهانه، گاو کوهان دار و احتمالا یوز پلنگ است که در میان آنها نقش درخت یا گیاه به صورتی خاص مشاهده می شود و آنچه اهمیت دارد وجود نقوش گاو کوهان دار و شتر دو کوهانه است که به اعتقاد باستان شناسان مملو از رمز و راز های فراوان است.
یک کارشناس باستان شناسی در این زمینه به مهر می گوید: در محل این سنگ نگاره، از دور سنگ های گرد غول پیکری دیده می شود که شباهت زیادی به شترهایی دارد که با اندازه های مختلف بر سینه این کوه کم ارتفاع خوابیده اند، شاید اصطلاح شتر سنگ هم با این برداشت اولیه بی ارتباط نباشد.
حکایتی از درایت حکاکان
محمد نصرتی ابراز می کند: اکثر نقوش حکاکی شده بر این سنگ ها دارای جهتی رو به جنوب و شرق است که حکایت از هوش و درایت هنرمندان حکاک آن را دارد.
وی ادامه می دهد: این هنرمندان آثار خود را رو به بهترین جهت و مناسب ترین شیب خلق کرده اند تا از حدود یازده هزار سال قبل تا کنون این آثار هنری حفظ شوند.
نصرتی در رابطه با نقوش این سنگ نگاره می گوید: بیشترین نقوش تکراری در محوطه شترسنگ همچون دیگر نقاط ایران بزکوهی است.
شباهت سنگ نگاره های درخت بید با دیگر نقاط کشور
این کارشناس باستان شناسی ابراز می کند: نقش هایی که بر این سنگ نگاره چندین هزار ساله مشاهده می شود با طرح ها و اندازه های گوناگون، ولی با مضامینی یکنواخت در سطح ملی و جهانی است.
وی عنوان می کند: اکثر نقوش، بر روی سنگ های گرد ایجاد شده و شباهتی نزدیک به بوم های سنگ نگاره های اردبیل ، هرمزگان ، ارسباران تبریز و جمهوری آذربایجان دارد.
نصرتی ابراز می کند: اطراف و روی سنگ های گرد پر از نقوش مختلفی است که هنرمندان هرکدام را بر اساس مهارتشان زیبا و ساده خلق کرده اند.
این کارشناس باستان شناسی عنوان می کند: بعد از نقوش بز کوهی بیشترین فراوانی نقوش، نقش انسان هایی است که در حالات مختلف حک شده اند.
وی ادامه می دهد: حالاتی همچون کمان داری، سواره، انجام حرکات موزن ، ایستاده و از همه جالب تر انسان هایی که سوار برشیر هستند.
ارتباط نقوش سنگ نگاره با داستان های اساطیری شاهنامه
نصرتی با اشاره به نقش های این سنگ نگاره بیان می کند: شاید انگیزه خلق این نقوش با بعضی داستان های اساطیری در شاهنامه پیوستگی داشته باشند که البته همه این نقوش، اسرار کشف نشده ای هستند که بی ارتباط با آداب و رسوم و نوع زندگی مردمان آن دوره نیست.
در میان نقوش انسان های حکاکی شده ، نقوش انسان های بدون لباسی که با کمان و بدون کمان در حال اجرای حرکاتی نمادین هستند بسیار جالب و زیباست که از قدمت زیادی هم برخوردارند، البته براین تخته سنگ غول پیکر نقوش فراوان دیگری هم وجود داشته که به علت عوامل طبیعی و تخریب تخته سنگ آن آثار زییا و کهن هم نابود شده اند.
اسراری که در دل سنگ شتر نهفته است
وجود نقش های متعدد شیر های نر و ماده شاید نشان از این داشته باشد که در ادوار کهن، این دیار زیستگاه این حیوان بوده و شرایط زیستی و آب و هوایی در گذشته های دور بسیار متفاوت از امروز بوده است و این خود از اسرار کشف نشده این سنگ نگاره چندین هزار ساله است.
نقش بزکوهی هم در اصطلاحات باستان شناسی در خواست آب، زایندگی، فراوانی نعمت و محافظت است که نشان می دهد شاید در ادوار کهن، این محل جایگاهی مقدس جهت اجرای آیین های خاص بوده است.
سنگ نگاره شتر که قدمتی چندین هزار ساله دارد یادگاری از اعماق تاریخ خراسان است و وجود نقش های اسرار آمیز بر آن افکار و دیدگان را به گذشته های دور این سرزمین می برد و داستان های مختلفی را در ذهن متصور می کند.
-----------------------
گزارش: ملیحه زرین پور
نظر شما