به گزارش خبرنگار گروه دين و انديشه "مهر" ، دكتر بهمن نامور مطلق، دبير فرهنگستان هنر، در نشست " پيوستگي متني در هنرهاي سنتي" به بررسي روابط هنرهاي سنتي با رويكرد بينامتني و ترامتني پرداخت.
دكتر نامور مطلق در ابتدا گفت : با مطالعه بينامتني (intertextuel) هنرهاي سنتي به ويژه با نگرش ژرار ژنت كه در ترامتنيت (transtextualite) ارائه شده است و همچنين با استفاده از نقدهاي سنتي و بومي، متوجه مي‌شويم كه رابطه هنرهاي سنتي چنان عميق و گسترده است كه شايد بتوان همه آنها را يك متن پيوسته پنداشت.
وي در ادامه اشاره اي مختصر به مفهوم بينا متنيت نزد ژانت كرد و گفت : بينا متنيت از موضوعات مهم پژوهشهاي مربوط به ادبيات و هنر در دهه هاي اخير محسوب مي شود. چگونگي ارتباط يك متن با متن ديگر نه فقط براي شناخت پيشينه و نقد متن ادبي يا هنري مي تواند اساسي باشد، بلكه در خصوص اصالت هنري، خلاقيت و پديدار شناسي آن نيز بسيار موثر است. واژه بينا متنيت، نخستين بار توسط ژوليا كريستوا و با الهام از آثار باختين ابداع شد. كريستوا خود به مطالعاتي ارزشمند در خصوص بينامتنيت و جايگشت متني پرداخت. همزمان پس از او رولان بارت، ژرار ژانت، ميكائيل ريفاتر، لوران ژني، هارولد بلوم و بسياري ديگر به گسترش اين موضوع پرداختند.
دبير فرهنگستان هنر، ژرار ژنت را از برجسته ترين محققان عرصه بينامتنيت و جايگشت متني دانست كه با تاثير پذيري از اين مباحث روابط دو متن را به شكل نظام مندي مورد مطالعه قرار مي دهد.
سخنران در اين نشست، به تبيين ماهيت و مباني معرفتي هنرهاي سنتي پرداخت. وي معتقد است، چنانكه حكما در گذشته از چندين علم بهره كافي داشتند و بر آنها مسلط بودند هنرمندان نيز آثارشان گوياي چندين مباني معرفتي بوده است. لذا در دنياي سنتي معرفت پيوسته بوده و متنهاي هنري با يكديگر در تعامل بودند.
دكتر نامور مطلق با اشاره به اين مطلب كه اين هنرها همواره با يكديگر تعامل داشته‌اند و اين تعامل هم در حوزة سبك و هم در حوزة مضمون قابل مشاهده مي‌باشد، گفت : هنرهاي سنتي در شاخه‌هاي گوناگون و متعدد ايرانيشان، همچون متنهاي هنري يا با يكديگر داراي روابط بينا متني و بيش متني هستند و به كمك اين روابط همديگر را تغذيه و غني مي‌سازند.
دبير فرهنگستان هنر تاكيد كرد : بينامتنيت و ترامتنيت گاهي درون نشانه اي (intrasemiotique) هستند و گاهي نيز بينا‌نشانه اي (intersemiotique). يعني گاهي رابطه دو متن در يك شاخه هنري و گاهي نيز رابطه يك متن در يك شاخه هنري با متن ديگري از شاخةه هنري متفاوت مورد بررسي قرار مي گيرد. به طور مثال يك بار روابط ميان يك نگاره با يگ نگاره ديگر و يك بار نيز رابطه ميان يك نگاره با يك اثر معماري قابل مطالعه است.
وي تصريح كرد : اين ويژگي هنرهاي سنتي، يعني پيوستگي متني، آنها را از هنرهاي مدرن كه در آنها اين رابطه محدود شده و تقليل يافته متمايز مي كند و پيوستگي متني را به عنوان يكي از مباني هنرهاي سنتي مطرح مي نمايد. اين پيوستگي متني بيانگر و برخاسته از روح كلي حاكم بر همه آنهاست.
دكتر نامورمطلق افزود : به همين دليل، هنرهاي سنتي نه فقط با همديگر كامل و شكوفا شده اند، بلكه خود اغلب شاخه هاي بينا هنري (interartistique) محسوب مي‌شده اند. چنان كه در آنها نگارگران همراه با خوش نويسان و مذهبان و ... با هم همكاري و هم خيالي داشته اند.
وي در اين سخنراني به ارتباط بينا متني و بيش متني ياد شده با نمونه‌هايي از هنرهاي گوناگون سنتي به ويژه نگارگري، سفال گري، نساجي و فرش پرداخت.
نشست " پيوستگي متني در هنرهاي سنتي" در ادامه سلسله سخنراني هايي است كه از سوي دكتر بهمن نامورمطلق درباره روابط متني برگزار مي شود. وي سخنراني " بيش متنيت نزد ژرار ژنت و ديگران " را در تيرماه سالجاري در سالن سينماتك مركز فرهنگي و هنري صبا ارائه كرده بود.
نظر شما