خبرگزاري " مهر" - گروه بين الملل : بر اثر تحولات پديد آمده پس از كودتاي سوم اسفند 1299 و برچيده شدن حكومت قاجاريه ، روابط دولت شوروي با حكومت نوپاي پهلوي به گونه اي ديگر شد و فصل نويني در سياست خارجي ايران با اتحاد شوروي گشوده شد. كتاب حاضر در يك مقدمه و پنج بخش و به رشته تحرير در آمده است و تحولات پس از روي كار آمدن پهلوي را مورد بررسي قرار مي دهد.
كتاب در بخش اول به تحولات مربوط بين دو كشور از انقلاب روسيه تا روي كار آمدن رضا خان اشاره مي كند. در اين بخش به روابط بين دو كشور پس از انغقاد قرار داد 1919 بين ايران و انگليس كه سبب بدبيني بسيار شوروي بود و پس از آن فشار و اتهاماتي كه از سوي شوروي بر دولت قاچار وارد آمد نيز بحث مي كند.
بخش دوم كتاب زمينه سازي هاي روابط سياسي دو كشور و نقش وزارت خارجه در اين موضوع را بررسي مي كند. همچنين به مباحثي پيرامون تحولات پس از كودتاي 3 اسفند 1299و معطوف شدن نظر دولت شوروي به رضاخان، واگرايي و همگرايي روسيه ، امتياز استخراج نفت شمال، شورش لهاخاك در مرز خراسان با شوروي براي مخالفت با رضاخان مي پردازد كه لهاخاك رهبري گروهي از نظاميان را بدست گرفت و مناطقي را در مراوه تپه به تصرف خود درآورد. در قسمت ديگري به مساله راه اندازي خطوط هوايي در ايران مي پردازد كه پس از آلمان روسيه نيز وارد اين عرصه شد. در ادامه اين بخش، به اختلافات ايران و روسيه ، واگذاري استخراج نفت شمال ، گسترش نفوذ شوروي در ايران و اعتراض آمريكا انگليس و روسيه به نفوذ آلمانها در ايران مي پردازد كه ايران را تحت فشار قرار دادند تا مستشاران آلماني را در آستانه جنگ جهاني دوم اخراج نمايد.
در بخش سوم به روابط اقتصادي و بازرگاني دو كشور و گسترش اين روابط در زمينه همكاري هاي اقتصادي و بانكي از جمله بانك ايران و روس، شكل گيري و تاسيس جمعيت نهضت اقتصادي بين دو كشور و انحصار تجارت و تبديل روسيه به طرف مهم تجاري ايران به خاطر موقعيت جغرافيايي و همسايگي با روسيه با اين كشور ، تاسيس مجمع تجارت و تلاش بيشتر دولت ايران براي بسط همكاري اشاره مي كند.
در بخش چهارم به مسئله مهاجران دو كشور بويژه مهاجران ايراني در روسيه كه پس از انقلاب 1917 مشكلاتي براي آنها در راستاي انطباق خود با سيستم جديد بوجود آمده بود اشاره مي كند كه بخشي از آنها مجبور به بازگشت به ايران شدند. در اين بخش همچنين به فعاليتهاي مشترك فرهنگي دو كشور در قالب مدارس ايراني در شوروي ومشكلاتي كه بعد از انقلاب اكتبر براي اين مجموعه ها رخ داده مي پردازد و در ادامه هم به نفوذ شوروي فرهنگي در ايران مي پردازد كه اين اقدام از طريق كتاب ، فيلم و مبادله كتاب بين نهادهاي فرهنگي دو كشورشروع شد.
در بخش آخر نيز به اختلافات مرزي و رودي دو كشور و اختلافات سرحدي ايران و مسائل مطرح در عهدنامه ها همچون عهد نامه تركمانچاي و تجاوز اتباع و نظاميان روسيه به مناطق مرزي ايران ، درگيري هاي مرزي و اختلاف و درگيري در منطقه مرزي علف چر اشاره مي كند. در پايان كتاب، تصاويري از قرار دادها و توافقات بين ايران و روسيه وجود دارد و اين متون تاريخي كه عمدتاً متعلق به وزارت خارجه وقت است به اعتبار اين كتاب به عنوان سندي تاريخي مي افزايد.
نظر شما