به گزارش خبرنگار مهر، شهرستان نهاوند قطب کشاورزی غرب کشور و استان همدان است که مهمترین علت آن داشتن منابع آبي متعدد همچون چهار رودخانه گاماسياب، رودخانه ملاير، خرچنگ‌رود و قلقل‌رود و تعداد 264 سراب، چشمه و قنات و تعداد هزارو 100 حلقه چاه عميق و نيمه‌عميق است.
در شهرستان نهاوند 12 هزار هكتار انواع زمین زیر کشت محصولات باغي است كه از اين ميزان سالانه 111 هزار تن انواع ميوه بدست مي آيد، همچنین در شهرستان نهاوند 76 هزار هکتار اراضی کشاورزی وجود دارد که 36 هزار هکتار آن به صورت دیم و 40 هزارهکتار آن آبی است.
15 درصد تولیدات زراعی و 18 و 3 دهم تولیدات باغات استان همدان در شهرستان نهاوند انجام می شود که این آمار ظرفیت بالای کشاورزی نهاوند را به عنوان پایلوت محور توسعه کشاورزی استان نشان می دهد.
در نهاوند بیش از 17 هزار و 500 نفر در عرصه‌های مختلف کشاورزی اشتغال دارند و این شهرستان در تولید سه محصول حائز رتبه برتر کشور و در تولید 14 محصول حائز رتبه برتر استان همدان است و تولید سالانه 552 هزار تن انواع محصولات زراعی نشان از ظرفیت بالای بخش کشاورزی نهاوند است.
با تمام آنچه از ظرفیت بالای کشاورزی و باغداری نهاوند گفته شد و به رغم اینکه نهاوند را به شهر سراب های خروشان و رودخانه های بسیار و نهرهای بیشمار می شناسند اما اغلب مناطق کشاورزی و باغداری و زراعی نهاوند با کمبود آب و یا بحران آب مواجه هستند لذا مدیریت مصرف آب کشاورزی و آب شرب در شهر سراب های خروشان ایران ضروری است.
در همین راستا فرماندار نهاوند علت مشکلات حوزه کشاورزی نهاوند را عدم استفاده کشاورزان و باغداران نهاوند از آبیاری قطره ای و سیستم آبیاری تحت فشار عنوان کرد و آماری ارائه داد که نگرانی را در حوزه آب کشاورزی نهاوند و هدر دادن این سرمایه ملی دوچندان کرد.
آبیاری سنتی 94 درصد آبهای مفید نهاوند را می بلعد
امامعلی عبدالملکی گفت: از 100درصد خروجی آب های زیرزمینی، سطحی و چاه ها و نهرهای نهاوند 94 درصد آن صرف کشاورزی، پنج درصد صرف شرب و تنها یک درصد صرف صنعت می شود و آبیاری سنتی موجود در کشاورزی نهاوند را اختاپوسی نامید که 94 درصد آبهای مفید نهاوند را می بلعد.
این صحبت ها در حالی مطرح می شود که نام نهاوند از گذشته تاکنون با آب و سر سبزی و رونق کشاورزی و باغداری عجین بوده و امروز هر کس خبر نابودی و از بین رفتن باغات کشاورزی این شهرستان را ببیند و یا بخواند متأثر و حیران می شود.
درست سال گذشته بود که گزارشی در خبرگزاری مهر منتشر شد مبنی بر اینکه باغداران روستای زرامین سفلی شهرستان نهاوند که بیش از یک دهه است با بی آبی و کم آبی دست و پنجه نرم می کردند باغات میوه خود را به نجاران سپردند تا با اره های برقی به حیات سبز آنها پایان دهند.
به گفته فرماندار شهرستان نهاوند در شهرستانی که این همه ظرفیت کشاورزی دارد، باید به سمت و سوی استفاده از تجهیزات کم مصرف در بحث آب رفت و باید روش آبیاری سنتی را به آبیاری بارانی تغییر داد تا بتوان مانع هدررفت مقدار آبی که در این روش از بین می‌رود، شد.
عبدالملکی به خبرنگار مهر می گوید: امسال هزار میلیارد تومان برای آبیاری بارانی اختصاص داده شده و هر کس بتواند از این شرایط استفاده کند برگ برنده را دریافت کرده چرا که درست است که آب و منابع آبی در شهرستان وجود دارد اما این آب هم با توجه به شرایط کنونی تمام می‌شود و آن وقت ما می‌مانیم و زمین‌های چند هکتاری زیرکشت و کم‌آبی.
وی نقش کمکهای بلاعوض دولت در زمینه تامین بخشی از هزینه های آبیاری بارانی را از عوامل مهم گسترش این سیستم در نهاوند ذکر کرد و گفت: سیاست حمایتی دولت در تامین پرداخت 50 درصد هزینه های آبیاری بارانی که اخیرا به 85 در صد افزایش یافته فرصت بسیار گرانبهایی بود که باید از آن به خوبی استفاده کرد تا با ترویج و گسترش آبیاری تحت فشار و قطره ای از تمام توان و ظرفیت بخش کشاورزی و باغداری نهاوند استفاده شود.
مشکلات آب کشاورزی نهاوند دلایلی دیگری هم دارد که عبارتند از اجازه ندادن برداشت از آبهای سطحی و عدم مدیریت صحیح در استفاده از آبهای زیرزمینی در سالهای گذشته و به سرانجام نرسیدن کانال کشی نهرهای راج، شعبان که با چنین شرایطی هم اکنون حجم بسیاری از آب سراب گاماسیاب بدون ساماندهی و نظارت هدر می رود.
بهترین راه حل ممکن در شرایط فعلی تسریع در اجرای کانالهای آبرسانی کشاورزی است و خواسته بر حق کشاورزان نهاوندی ایجاد کانالهای آبرسانی در مزارع روستایی و همچنین ساماندهی نهر شعبان است که اجرای این طرحها می تواند در صرفه جویی و همچنین کاهش مشکلات شهرستان تاثیر گذار باشد.
احد ظفری رئیس جهاد کشاورزی نهاوند در اینباره گفت: شهرستان نهاوند دارای 76 هزار هکتار اراضی کشاورزی است که 36 هزار هکتار آن دیم و 40 هزار هکتار آن آبی است و تنها پنج هزارو 100 هکتار از این اراضی مجهز به آبیاری قطره ای و تحت فشار شده اند.
ساماندهی نهرهای سنتی با بتنی کردن آنها گامی مهم در جلوگیری از هدررفت آب است
ظفری ساماندهی نهرهای سنتی با بتنی کردن آنها را گامی مهم در راستای جلوگیری از هدررفت و مصرف بی‌رویه آب کشاورزی خواند و ادامه داد: در شهرستان نهاوند در مجموع یک هزار و ۳۹ کیلومتر نهر سنتی وجود دارد که تاکنون حدود 200 کیلومتر آن توسط جهاد کشاورزی و امور آب این شهرستان ساماندهی و بتنی شده است.
وی با اشاره به ساماندهی طولانی‌ترین انهار سنتی و به ویژه نهر شعبان گفت: نهر شعبان از طولانی‌ترین انهار سنتی نهاوند است که تقریباً حدود هفت هزار بهره‌بردار مستقیم از آب عبوری این نهر استفاده می‌کنند و سالانه بیش از سه هزار و 500 هکتار از باغات و اراضی کشاورزی شهرستان از آب این نهر مشروب می‌شود بنابراین ساماندهی و بتنی کردن این نهر ضروری بود که حجم قابل ملاحظه ای از آن انجام شده است.
رئیس جهاد کشاورزی نهاوند ادامه با اشاره به اینکه در شهرستان نهاوند بیش از یک هزار و 39 کیلومتر نهر سنتی وجود دارد که تاکنون 170 کیلومتر آن بتنی شده است و یکی از سیاست‌های پیش روی وزارت جهاد کشاورزی کاهش مصرف آب کشاورزی توسط بهره‌برداران است زیرا برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی در آینده سبب ایجاد فروچاله‌هایی در دشت نهاوند می‌شود، گفت: تاکنون توسط جهاد کشاورزی بیش از 12 میلیارد تومان اعتبار برای ساماندهی انهار سنتی در نهاوند اختصاص یافته و هزینه شده که نشان‌دهنده توجه دولتمردان و مسئولان به ایجاد تحول اساسی در این بخش است.
رئیس امور آب نهاوند هم در این مورد گفت: سیستم قدیمی و سنتی آبیاری مشکلاتی همچون اتلاف آب در شبکه های انتقال وتبخیر آب را به همراه دارد.
آرش کولیوند آشنا نبودن کشاورزان با شیوه های آبیاری کم مصرف قطره ای و تحت فشار، یکپارچه نبودن زمین های کشاورزی که باعث کاهش بازدهی آبیاری می شود و اتلاف آب توسط گیاهان هرز کنار نهرها و روش آبیاری غرقابی را از دیگر مشکلات حوزه کشاورزی نهاوند عنوان کرد و گفت: نهاوند با وجود داشتن قابلیت های فراوان اقتصادی به ویژه در زمینه کشاورزی از کمبود آب در مقیاس راهبردی رنج می‌برد و موضوع منابع آب به چالش مهمی در عرصه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی این شهرستان تبدیل شده است.
کولیوند به خبرنگار مهر توضیح داد: کاهش شدید آب دهی منابع زیرزمینی ناشی از برداشت های بی رویه در سال های اخیر ، وجود تعداد قابل توجهی چاه غیر مجاز در دشت های شهرستان نهاوند و اضافه برداشت از چاه های مجوز دار هم از دیگر دلایل چالش های کم آبی کشاورزی نهاوند است.
وی افزود: کشاورزان باید با اولویت قرار دادن پروژه‌های آبیاری تحت فشار و استفاده از تسهیلات کشاورزی در این رابطه اقدام و جلوی هدر رفت آب در مسیر مزارع کشاورزی به خصوص اراضی حاشیه نهرهای شعبان و راج را بگیرند
هر یک درصد بهبود در راندمان آبیاری در بخش کشاورزی معادل ذخیره آب سد گرین نهاوند با هزینه بالای آن است.
رئیس امور آب نهاوند اظهار داشت: استفاده از روش‌های نوین آبیاری بیش از پیش باید مورد توجه قرار گیرد که با اصلاح این سیستم‌ها راندمان آبیاری در بخش کشاورزی از 30 درصد کنونی، به 45 درصد افزایش می یابد به طوری که هر یک درصد بهبود در راندمان آبیاری در بخش کشاورزی معادل ساخت ذخیره آب سد گرین نهاوند با هزینه بالای آن است.
با توجه به اهمیت موضوع بعد از شنیدن صحبت ها و نظرهای مسئولان به میان کشاورزان و باغداران نهاوندی رفتیم تا نظر و دیدگاه آنان هم در این زمینه جویا شده باشیم.
جانعلی سلگی کشاورز منطقه خزل نهاوند می گوید: مشکلات کم آبی در این منطقه نهاوند جدی است و مسئولان باید به این مهم توجهی ویژه داشته باشند، خصوصا اینکه اقتصاد مردم روستاهای نهاوند بر پایه کشاورزی و باغداری است.
سلگی گفت: نهاوند قطب کشاورزی و باغداری غرب کشور و استان همدان است و از نظر منابع آب از ظرفیت بسیار بالایی برخوردار است اما به دلیل نبود تاسیسات مطمئن آبی، عدم کانال های بتنی آبیاری و مجهز نبودن اراضی کشاورزی به آبیاری تحت فشار سالانه مقدار زیادی از آب رودخانه ها و سراب ها و چاه های نهاوند هدر می رود و کشاورزان نهاوند برای تامین آب زراعی خود با مشکلات سهمگین مواجه می شوند.
محمد خزایی هم دیگر کشاورز نهاوندی است که از مسئولان می خواهد به داد این قشر سختکوش برسند و مشکل کم آبی کشاورزان نهاوند را حل کنند.
کم آبی اغلب اراضی کشاورزان نهاوندی را به شدت تهدید می کند
خزایی گفت: کم آبی اغلب اراضی کشاورزان نهاوندی را به شدت تهدید می کند، برای جلوگیری از بروز خسارت به کشاورزان باید تمهیدات مناسبی اندیشیده شود.
وی ادامه داد: از ظاهر سرسبز و درختان آراسته، سراب های خروشان وآب و هواي مناسب و خاک حاصلخیز نهاوند چنين به نظر مي رسد كه در اين نواحي مشكل كمبود آب براي كشاورزي و آبياري وجود ندارد و توليد محصولات زراعي با حداكثر راندمان و كيفيت صورت مي گيرد در حالیکه عدم توزيع و پراكنش مناسب آب، هرز رفتن آب رودخانه ها و سراب ها و چاه های نهاوند، نبود کانالهای بتنی آبرسانی و تحت پوشش نبودن اراضی کشاورزی نهاوند به آبیاری تحت فشار و قطره ای باعث بروز حجم عظيمي از مشكلات و گرفتاري ها شده كه كشاورزي منطقه نهاوند را به شدت تحت الشعاع قرار داده است.
آنچه مسلم است کارشناسان کشاورزی و مسئولین مختلف و مردم، نهاوند را قطب کشاورزی، دامداری، باغداری و شیلات استان همدان می دانند که بدون شک یکی از مهمترین ارکان این موقعیت مهم و استراتژیک وجود سراب های متعدد پرآب، چشمه ها و رودها و قناتها است به نحوی که نهاوند بعنوان پر آب ترین منابع آبی غرب کشور شناخته و معرفی شده است و این در شرایطی است که اگر وضعیت آبرسانی سنتی اراضی کشاورزی نهاوند و حفر چاه هاي مجاز به همین منوال ادامه پیدا کند تهديد جدي عليه سفره هاي زيرزميني و كشاورزي نهاوند خواهد بود، تهديدي كه از يك سو بر وضعيت بحراني آب در عرصه كشاورزي دامن مي زند و از سوي ديگر نهاوند را با مشکل بی آبی در سالهای نه چندان دور روبرو می کند و این یعنی نابودی شهر سراب های خروشان ایران.
در همین خصوص استفاده از روش‌های نوین آبیاری اراضی یکی از راهکارهای جبران کمبود آب کشاورزی در این شهرستان است و برای جبران بخشی از این مشکل باید راه‌های علمی و شیوه‌های استفاده‌ی بهینه از آبهای موجود به کار گرفته شود.
همچنین تغییر الگوی کشت محصولات کشاورزی و ایجاد سیستم‌های آبیاری قطره‌ای و تحت فشار با یکپارچه کردن اراضی کشاورزی و هم نوع کردن کشت محصولات می‌تواندمشکلات کمبود آب اراضی کشاورزی نهاوند را برطرف کند.
و در پایان اینکه نهاوند با وجود تمام ظرفیت های کشاورزی، وجود منابع آبی کم نظیر و داشتن خاک حاصلخیز و آب و هوای مناسب هنوز در حوزه کشاورزی مشکل دارد و در فصل های بهار و تابستان کشاورزان و باغداران دلنگران و هراسان از کم آبی و یا کمبود آب هستند.
نظر شما